Yeryuzu şekillerinin insan hayatına etkileri nelerdir?

[SoruCevap]

Yeryuzu şekillerinin insan hayatına etkileri nedir?


Akarsular Uzerindeki Etkisi: Yer şekillerinin engebeli olduğu bolgelerde; akarsular dar ve derin vadilerde aktığından akış hızları, aşındırma gucleri ve hidroelektrik potansiyelleri fazladır Orneğin; Doğu Anadolu Bolgesi Yer şekillerinin duz ve olduğu bolgelerde ise akarsular geniş ve buklumlu vadiler oluşturarak aktıklarından; akış hızları, aşındırma gucleri azdır Yine yuzey şekillerinin duz ve alcak olduğu bolgelerde akarsuların hidroelektrik potansiyelleri azdır Orneğin; Ege ve Marmara bolgeleri Ayrıca bir yerin yukseltisi; yağış miktarı ve şekli ile buharlaşma derecesini de etkilediğinden bir bolgedeki akarsuların akım miktarları ile rejimleri uzerinde dolaylı etkiye sahiptir Eğimin fazla olduğu yerlerde; akarsular hızlı akacağından buklum yapamaz, boyları genelde kısadır Eğimin az olduğu bolgelerde ise buklum yaparak aktıklarından boyları genelde uzundur Dağlarla cevrili cukur bolgelerde akarsular genelde ice doğru aktığından kapalı havzalar oluşur İc Anadolu Bolgesi gibi

Ekonomik Faaliyet Turune Etkisi: Yer şekillerinin ceşitlilik gosterdiği bolgelerde iklim de ceşitlilik gostereceğinden farklı ekonomik etkinlikler gelişebilir Mesela kış sporları icin eğimli arazi, yamac paraşutu icin cevresine gore yuksek bir yer, rafting icin yer yer eğim kırıklıklarına sahip akarsular gereklidir Orneğin; Arıcılık, dağcılık, hayvancılık, yaylacılık, hidroelektrik uretimi gibi ekonomik faaliyetler de buyuk olcude yer şekilleriyle ilişkilidir

İklim ve Bitki Ortusune Etkisi: Bir bolgedeki yer şekillerinin genel yapısı; dağların uzanış doğrultusu ve yukselti, sıcaklık, buharlaşma, yağış miktarı ve yağış şekli gibi ozellikleri etkileyerek, iklim ve bitki ortusu uzerinde dolaylı etkiye sahip olur Orneğin; yer şekillerinin engebeli olduğu bolgeler de; sıcaklık ve yağış koşulları kısa mesafelerde değiştiğinden, iklim ve bitki ortusu ceşitliliği de fazla olur Doğu Anadolu Bolgesinin cok soğuk olmasında yukselti, Karadeniz ve Akdeniz bolgelerinin cok yağış almasında ise denizle birlikte dağların uzanış doğrultusu da etkili olmuştur Yer şekillerinin uzanış doğrultusu ruzgarın hızı ve esme yonu uzerinde de etkilidir

Nufus ve Yerleşmeye Etkisi: Genelde Ekvatoral bolge dışındaki yerlerde yuksek yerler yerleşim alanı olarak pek tercih edilmez Cunku yukselti arttıkca sıcaklık azalır, kar yağışı ve donma olayı artar Bu nedenle tarım faaliyetleri, ulaşım ve diğer ekonomik etkinlikler zorlaşır, bu da yerleşmeyi sınırlandırır Orneğin; Doğu Anadolu Bolgesi

Tarım Faaliyetlerine Etkisi: Yer şekillerinin engebeli olduğu bolgelerde ekilidikili arazi oranı az, tarım toprakları parcalı ve dağınık, tarımda makine kullanımı sınırlıdır Tarım insan ve hayvan gucune dayanır Orneğin; Doğu Karadeniz Bolumu Ayrıca, yukselti sıcaklığı duşurduğunden tarım faaliyetlerini sınırlar, tarım yapabilme suresini kısaltır Orneğin; Doğu Anadolu Bolgesiturkeyarenanet Yuksek bolgelerde tarım urunleri ceşitliliği azalır, tarım urunlerinin olgunlaşması gecikir, tarımsal faaliyetler zorlaşır

Ulaşım Faaliyetlerine Etkisi: Bir bolgenin yukseltisi ve bolgedeki dağların uzanış doğrultusu ile yer şekillerinin yapısı o bolgedeki yolların uzanış doğrultusunu, yol sıklığını, yol yapım maliyetini, seyahat suresini etkiler Engebeli bolgelerde yollar virajlarla uzar, yol yapım maliyeti artar Irmaklar, vadiler;ancak kopru ve viyaduklerle aşılabilir Yuksek yerlerde kar yağışı, donma olayları ve sis yoğunluğu fazla olacağından, ulaşım zorlaşır Orneğin; Bolu Dağı ve Doğu Anadolu Bolgesi

Yerleşme Turune Etkisi: Yer şekillerinin engebeli olduğu bolgelerde tarım alanları araziye parcalar halinde dağıldığından dağınık yerleşme gorulur Orneğin; Doğu Karadeniz Bolumu Yer şekillerinin duz olduğu bolgelerde ise genelde su kenarlarında toplu yerleşme gorulur Orneğin; Guneydoğu Anadolu ve İc Anadolu

Alıntıdır