Yaşlılıktan dolayı hacca gidemeyen kişi ne yapmalıdır?

[SoruCevap]

Yaşlılıktan dolayı hacca gidemeyen kişi ne yapmalıdır?
Soru
Annem yaşlı hacca gitmek istiyor Ama diyanet işleri yoğunluktan dolayı 2 yıl yeni kayıt alınamayacağını soyluyor Annemi umreye gotursem hac farizası yerine gecer mi?


Cevap
Değerli kardeşimiz;


Umre farz olan haccın yerine gecmez Bu bakımdan kendisine hac, farz ise gitmesi gerekir Ayrıca yaşlılıktan dolayı gidemiyorsa yerine başkasını vekil olarak da gonderebilir

Veda haccı esnasında Has'am kabilesinden genc bir kadın Resulullah'a (asm) gelerek:

Ya Resulallah! Allah'ın hac hususundaki farz emri babama cok yaşlı iken erişti Deve uzerinde bile duracak halde değildir Onun yerine vekaleten hac edebilir miyim?diye sordu

ResUli Ekrem Efendimiz (asm): Evet! Vekaleten hac edebilirsin!buyurdu1

İbni Abbas anlatıyor: Bir kadın hacca gitmeyi adamıştı, ama omru vefa etmedi, haccını eda edemeden oldu Kadının kardeşi ResUlullah'a (asm) gelerek ne yapması gerektiğini sordu

ResUli Ekrem Efendimiz (asm): Olen kardeşinin borcu olsaydı oder miydin?diye sordu

Adam: Evet ya Resulallah!deyince, Allah Resulu (asm): O halde Allah'a karşı olan borcunu da ode! Cunku o odenmeye daha cok layıktırbuyurdu2

Haccı ihmal etmemek lazımdır Uzerine hac farz olan Musluman, eğer kendisi bu ibadeti yapmaya guc yetiremiyorsa kendisi yerine guvendiği bir yakınını vekil olarak hacca gondermelidir Zira haccı ihmal etmek ilahi musibeti değil; ilahi gazap ve kahrı celbediyor Cezası da gunahların artmasışeklinde tecelli ediyor 3

Eda edilen bir ibadetin sevabı, okunan bir Kur'an'ın veya virdin feyzi, yapılan bir hayır ve hasenatın hayrı başkasına bağışlanabilir ve bağışlanan kimse de bundan manevi olarak eksiksiz istifade eder4

Zekat, kurban, sadaka gibi doğrudan sırf mal ile yapılan ibadetlerde vekaletcaiz olduğu gibi; hem bedenen, hem de mal ile yapılan hac ibadetinde de vekaletcaizdir Ancak hacda vekaletin caiz olması icin, hac yukumlusunun haccı eda etmekten bizzat aciz olması gerekir Aksi takdirde, hac yapmaya muktedir olan bir kimsenin, kendisi yerine başkasını hacca gondermesi caiz değildir

Aşırı yaşlılık, devamlı veya yatalak halinde hastalık, olum, kadınlar icin birlikte yolculuk yapacak mahremlerinin bulunmayışı gibi sebepler, hac yukumlusunun bu ibadeti bizzat kendilerinin eda etmesini mumkun kılmayan sebeplerdir Bu durumda hac yukumlusu, guvendiği bir başkasını kendisi yerine hacca gondermelidir

Vekil olarak hacca gidecek kimse, hac yapmaya ehil olmalı ve bizzat kendisini gonderen yukumlu icin niyet ederek hac yapmalıdır Yukumlu de, vekil de Musluman, akıl ve baliğ ve hac işlerini anlayarak yapabilecek kimseler olmalıdır

Kendisine hac farz olduğu halde haccetmeden vefat edenler, hic olmazsa kendisi yerine vekil olarak haccedilmesini vasiyet etmiş olmalıdır Bu durumda mirascıları, bıraktıkları mirasın ucte birinden masraflarını karşılayarak onun yerine vekaleten hacca gitmeli veya emin bir kimseyi gondermelidirler Vasiyet etmemiş olsa bile, haccını eda etmemiş hac yukumlusu adına mirascıları hacceder veya ettirirlerse, yukumlunun hac borcu odenmiş olur Şafii Mezhebine gore, mirascıları onun adına bu farizayı yerine getirmekle yukumludurler

1 Sahihi Buhari, Hac, c6, s 52; Nesai, c 5, s147,
2 Nesai, Menasik'ulHac, c 5, s146,
3 Bediuzzaman, SunUhat, s 54,
4 Bediuzzaman, Şualar, s 589

Suleyman KOSMENE