- Konu Yazar
- #1
ülkemizde seçimler ve halk oylaması hangi esaslara göre yapılır
Referandum ya da halk oylaması demokrasilerde başvurulan bir yöntemdir. Ancak referandum konusunda çeşitli tartışmalar mevcuttur. Bu konuda 2 temel görüş vardır;
1) Referanduma taraf olanlar: Düşüncelerini Jean Jacques Rousseau’nun “egemenliğin devredilmezliği” kuramına dayandırırlar. Egemenliğin halkta olduğunu ve başkasına devredilemeyeceğini ileri sürerler. “Halkın onamadığı hiçbir yasa geçerli değildir. Halktan çözüm istemek halka kamusal alanlarda düşünmeyi öğretir. Kısaca halk oylaması halkın demokratik eğitimini sağlar” düşüncesi ileri sürerler.
2) Referanduma karşı olanlar: “Halk oylaması karmaşık sorunlar hakkında bilgisiz kimselerin görüşlerinin alınmasından başka bir şey değildir. Sıradan vatandaşlar karmaşık konular hakkında düzenlenen yasaları doğru algılayamazlar. Kanaatlerini okudukları gazete veya çoğunlukla iktidar denetimi altındaki televizyona göre oluştururlar” derler.
Halk oylamasının istikrar sağlayan etkisinin yanında istikrar bozucu etkisi de vardır. Bir halk oylaması ile toplumsal uzlaşma sağlanarak, kargaşa vehalk oylamasına gitmek ülkeyi seçim havasına sokar, siyasal çekişmelerin şiddetlenmesine ve ekonomik dengenin bozulmasına yol açar. Halkve dolayısıyla olumsuz çoğunlukların egemen olduğu bir ülkede güven oylamasına dönüşmüş bir halkoylaması hükümet için bir “intihar oylaması” anlamına gelebilir. Çünkü hükümet, oylama sonucu istediği gibi olmazsa istifa etmek zorunda kalabilir ya da ciddi anlamda prestij kaybına uğrar. bunalımlar önlenebilir, siyasal gerilimler oylama sonucunda önlenebilir. Ancak sık sık oylamaları kolaylıkla güven oylamasına da dönüşebilir. Oylamanın metinden çok onu hazırlayan kişilere yönelmesi güven oylamasına dönüşmesini gösterir.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti Anayasası’nda halk oylaması veya referandum şu şekilde düzenlenmiştir;
- Seçimler ve halk oylaması serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy-açık sayım döküm esaslarına göre yargı denetimi ve gözetiminde yapılır.
- 18 yaşını dolduran her Türk vatandaşı seçme ve halk oylamasına katılma hakkına sahiptir.
- Seçim kanunları, temsilde adalet ve yönetimde istikrar ilkelerini bağdaştıracak şekilde hazırlanır.
- Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların halkoyuna sunulması, işlemlerin genel yönetim ve denetimi de milletvekili seçimlerinde uygulanan hükümlere göre olur.
- Madde 79; “Seçimlerin başlamasından bitmesine kadar seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapama ve yaptırma seçim sürecince ve seçimde sonra seçim konularıyla ilgili bütün yolsuzlukları, şikâyet ve itirazları inceleme ve kesin karara bağlama ve TBMM üyelerinin seçim tutanaklarını kabul etme görevi YSK’ya aittir”.
- Halk oylamasının yönetim ve denetimi, genel seçimlerde olduğu gibi YSK’ya verilmiştir.
Referandum ya da halk oylaması demokrasilerde başvurulan bir yöntemdir. Ancak referandum konusunda çeşitli tartışmalar mevcuttur. Bu konuda 2 temel görüş vardır;
1) Referanduma taraf olanlar: Düşüncelerini Jean Jacques Rousseau’nun “egemenliğin devredilmezliği” kuramına dayandırırlar. Egemenliğin halkta olduğunu ve başkasına devredilemeyeceğini ileri sürerler. “Halkın onamadığı hiçbir yasa geçerli değildir. Halktan çözüm istemek halka kamusal alanlarda düşünmeyi öğretir. Kısaca halk oylaması halkın demokratik eğitimini sağlar” düşüncesi ileri sürerler.
2) Referanduma karşı olanlar: “Halk oylaması karmaşık sorunlar hakkında bilgisiz kimselerin görüşlerinin alınmasından başka bir şey değildir. Sıradan vatandaşlar karmaşık konular hakkında düzenlenen yasaları doğru algılayamazlar. Kanaatlerini okudukları gazete veya çoğunlukla iktidar denetimi altındaki televizyona göre oluştururlar” derler.
Halk oylamasının istikrar sağlayan etkisinin yanında istikrar bozucu etkisi de vardır. Bir halk oylaması ile toplumsal uzlaşma sağlanarak, kargaşa vehalk oylamasına gitmek ülkeyi seçim havasına sokar, siyasal çekişmelerin şiddetlenmesine ve ekonomik dengenin bozulmasına yol açar. Halkve dolayısıyla olumsuz çoğunlukların egemen olduğu bir ülkede güven oylamasına dönüşmüş bir halkoylaması hükümet için bir “intihar oylaması” anlamına gelebilir. Çünkü hükümet, oylama sonucu istediği gibi olmazsa istifa etmek zorunda kalabilir ya da ciddi anlamda prestij kaybına uğrar. bunalımlar önlenebilir, siyasal gerilimler oylama sonucunda önlenebilir. Ancak sık sık oylamaları kolaylıkla güven oylamasına da dönüşebilir. Oylamanın metinden çok onu hazırlayan kişilere yönelmesi güven oylamasına dönüşmesini gösterir.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti Anayasası’nda halk oylaması veya referandum şu şekilde düzenlenmiştir;
- Seçimler ve halk oylaması serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy-açık sayım döküm esaslarına göre yargı denetimi ve gözetiminde yapılır.
- 18 yaşını dolduran her Türk vatandaşı seçme ve halk oylamasına katılma hakkına sahiptir.
- Seçim kanunları, temsilde adalet ve yönetimde istikrar ilkelerini bağdaştıracak şekilde hazırlanır.
- Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların halkoyuna sunulması, işlemlerin genel yönetim ve denetimi de milletvekili seçimlerinde uygulanan hükümlere göre olur.
- Madde 79; “Seçimlerin başlamasından bitmesine kadar seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapama ve yaptırma seçim sürecince ve seçimde sonra seçim konularıyla ilgili bütün yolsuzlukları, şikâyet ve itirazları inceleme ve kesin karara bağlama ve TBMM üyelerinin seçim tutanaklarını kabul etme görevi YSK’ya aittir”.
- Halk oylamasının yönetim ve denetimi, genel seçimlerde olduğu gibi YSK’ya verilmiştir.
