Ülkelerin Bilimsellik İle Gelişmişlik Düzeyleri Arasında Nasıl Bir İlişki Vardır?
Ülkelerin gelişmişlik ve eğitim düzeylerinin en önemli ölçülerinden biri de ürettikleri yayın sayısıdır. Bir ülkede yayınlanan kitap, dergi, gazetelerin toplam baskı sayısı ve sanata bakışı o ülkenin kültür düzeyinin en güvenilir ve bilinen ölçütüdür. Daha sınırlı kesimin ilgilendiği bilimsel yayın ise daha çok ülkelerin bilimsel altyapısı, bilimsel araştırmaya ayırdığı kaynak ve destekle ilişiklidir. Sakin bir yerde, bir masa yada bilgisayar basında bir kitap, dergi yada gazete yazısı hazırlanabilirken, bilimsel bir makalenin hazırlanması titiz veri toplama, çoğu kez pahalı-gereç ve altyapı gerektiren denemeler, deneyler ve sabırlı bir araştırma sonunda mümkün olur. Bu sonuçlar araştırmanın yapılış amacına göre ya araştırmanın yapıldığı ülkede yayınlanan yerel periyodik bilgilerde ana dilde yada uluslar arası saygın dergilerde herkesin anlayabiliceği dillerde yayınlanır. Araştırmanın amacı yerel bir sorunun çözümü veya yeni bir ürünün gelişmesi ise bir yayınla sonuçlanmadan, o sorunun çözümünde yada patent altında ürün üretiminde kullanılabilir.
Ülkelerin gelişmişlik düzeyleri ile bilimsel yayın üretimleri arasında yakın ilişki vardır. Ülkemizde başta E. İnönü, N. K.Pak ve M. İlhan gibi bilim adamları olmak üzere birçok araştırmacı TÜBİTAK yayınlarında ve Cumhuriyet Bilim Teknik Dergisinde bu ilişkiyi değişik açılarda incelemişler. SCI endeksimde bir yayının yer alması bir kalite ve prestij ölçüsü olması açısından bilim çevrelerinde ciddi alınır. Gerçekten de mevcut bilimsel yayın karşılaştırma ve ölçütleri arasında en güvenilir olan ölçüdür. SCI'de yer alan makale kaynak ülkeler sıralamasına göre yapılan değerlendirmelerin eleştirilecek yanı, bu dergilerin büyük bir kısmı ingilizce olduğu ve yerel dergilerin bile SCI'ce tarandığı için anadili ingilizce olan ülkelerin yayın sayılarının aynı düzeydeki ülkelere göre doğal olarak daha yüksek olmasıdır. Buna rağmen ülkelerin sıralanması ve sıralamadaki yıllar itbariyle değişikliklerin o ülkelerin bilime bakışı ve bilim politikalarıyla yakından ilgileri kolayca görülebilir.
Ülkemiz SCI'ce taranan dergilerde yayınlanan ülke adresli yayınlar sıralamasında 1981 yılında 344 yayınla 41. sırada yer alırken 1986 yılında 46. sıraya düştükten sonra üniversite araştırma fonlarının kullanılması, bilimsel yayınlara TÜBİTAK ve birçok üniversitemizin özel teşvik uygulamasıyla yayın sayısını hızlı ve istikrarlı arttırarak 1993'te 1492 yayınla 35. sıraya 1998'de de 5109 yayınla 25. sıraya yükselmiştir. Gerçi nüfus başına yayın sıralamasıyla yine 50. sıralara düşüyoruz ve dünya bilim üretimine katkımız binde 8'lerdedir. Ancak bu yüksek artış hızı bile çok sevindirici olup, önemli bir başarı olarak görmeliyiz.
Yayın Niçin Yapılır?
Bu yazıda asıl üzerinde durmak istediğim yayın niçin yapıldığıdır. Amaç çalışılan kuruluşun, kurumun, toplumun hatta tüm insanlığın yararı ve kullanımı için bilgi üretmek yayımlayarak da bu sonuçların paylaşımını sağlamak olmalıdır. Yayın yapmış olmak, yayın sıralamasında bir sıra daha öne geçimek için yayın yapmak anlamsızdır.
Dünyanın gelişmiş ülkelerinde değişik bilim alanlarında araştırma yapmak amacıyla kurulmuş bir çok araştırma merkezleri ve özel vakıf ve kuruluşlar da üniversiteler yanında, hatta daha çok araştırma ve bilimsel yayın yaparken, ülkemizde bilimsel yayın başlıca üniversitelerimizde yapılmaktadır.
Gelişmiş Batı ve Uzakdoğu ülkelerinde yapılan bilimsel yayınlar o ülkeler ve topluma çok şeyler kazandırır. Bilimsel yayın sonucuna göre ülkelerin eğitim bilim yatırım, üretim politikaları şekillendirilir. Yayın sonuçları ışığında yeni teknolojiler geliştirilir, yeni araç-gereç, tüketim malzemesi üretimi, yeni tedavi yöntemi geliştirilir. Toplumun yaşam kalitesi yükselir. En azında yayının yapıldığı dergiler tüm ülkelere satılarak para kazanılır. Yeni kitaplar yazılır, eskileri yenilenir. Kongreler, seminer, kurslar düzenlenir. Çok yayın üretilen merkezlere üste öğrenim harcı altında para da ödeyen bedava işgücü, master ve doktora öğrencisi gelişi artar ve bunlar da o kuruluş adına yayın yapar. Yani bilimsel yayınlardan para kazanılır. Bilimsel yayınlar, bu yayınlardan yararlanmayı bilen toplumlara hizmet eder, çok şeyler kazandırır.
Ülkemiz kaynaklı bilimsel yayınlar incelediğimde, bunların büyük bir bölümünün üniversiteler ve akademik yükselme amacıyla yapıldığı görülür.
Ülkelerin gelişmişlik ve eğitim düzeylerinin en önemli ölçülerinden biri de ürettikleri yayın sayısıdır. Bir ülkede yayınlanan kitap, dergi, gazetelerin toplam baskı sayısı ve sanata bakışı o ülkenin kültür düzeyinin en güvenilir ve bilinen ölçütüdür. Daha sınırlı kesimin ilgilendiği bilimsel yayın ise daha çok ülkelerin bilimsel altyapısı, bilimsel araştırmaya ayırdığı kaynak ve destekle ilişiklidir. Sakin bir yerde, bir masa yada bilgisayar basında bir kitap, dergi yada gazete yazısı hazırlanabilirken, bilimsel bir makalenin hazırlanması titiz veri toplama, çoğu kez pahalı-gereç ve altyapı gerektiren denemeler, deneyler ve sabırlı bir araştırma sonunda mümkün olur. Bu sonuçlar araştırmanın yapılış amacına göre ya araştırmanın yapıldığı ülkede yayınlanan yerel periyodik bilgilerde ana dilde yada uluslar arası saygın dergilerde herkesin anlayabiliceği dillerde yayınlanır. Araştırmanın amacı yerel bir sorunun çözümü veya yeni bir ürünün gelişmesi ise bir yayınla sonuçlanmadan, o sorunun çözümünde yada patent altında ürün üretiminde kullanılabilir.
Ülkelerin gelişmişlik düzeyleri ile bilimsel yayın üretimleri arasında yakın ilişki vardır. Ülkemizde başta E. İnönü, N. K.Pak ve M. İlhan gibi bilim adamları olmak üzere birçok araştırmacı TÜBİTAK yayınlarında ve Cumhuriyet Bilim Teknik Dergisinde bu ilişkiyi değişik açılarda incelemişler. SCI endeksimde bir yayının yer alması bir kalite ve prestij ölçüsü olması açısından bilim çevrelerinde ciddi alınır. Gerçekten de mevcut bilimsel yayın karşılaştırma ve ölçütleri arasında en güvenilir olan ölçüdür. SCI'de yer alan makale kaynak ülkeler sıralamasına göre yapılan değerlendirmelerin eleştirilecek yanı, bu dergilerin büyük bir kısmı ingilizce olduğu ve yerel dergilerin bile SCI'ce tarandığı için anadili ingilizce olan ülkelerin yayın sayılarının aynı düzeydeki ülkelere göre doğal olarak daha yüksek olmasıdır. Buna rağmen ülkelerin sıralanması ve sıralamadaki yıllar itbariyle değişikliklerin o ülkelerin bilime bakışı ve bilim politikalarıyla yakından ilgileri kolayca görülebilir.
Ülkemiz SCI'ce taranan dergilerde yayınlanan ülke adresli yayınlar sıralamasında 1981 yılında 344 yayınla 41. sırada yer alırken 1986 yılında 46. sıraya düştükten sonra üniversite araştırma fonlarının kullanılması, bilimsel yayınlara TÜBİTAK ve birçok üniversitemizin özel teşvik uygulamasıyla yayın sayısını hızlı ve istikrarlı arttırarak 1993'te 1492 yayınla 35. sıraya 1998'de de 5109 yayınla 25. sıraya yükselmiştir. Gerçi nüfus başına yayın sıralamasıyla yine 50. sıralara düşüyoruz ve dünya bilim üretimine katkımız binde 8'lerdedir. Ancak bu yüksek artış hızı bile çok sevindirici olup, önemli bir başarı olarak görmeliyiz.
Yayın Niçin Yapılır?
Bu yazıda asıl üzerinde durmak istediğim yayın niçin yapıldığıdır. Amaç çalışılan kuruluşun, kurumun, toplumun hatta tüm insanlığın yararı ve kullanımı için bilgi üretmek yayımlayarak da bu sonuçların paylaşımını sağlamak olmalıdır. Yayın yapmış olmak, yayın sıralamasında bir sıra daha öne geçimek için yayın yapmak anlamsızdır.
Dünyanın gelişmiş ülkelerinde değişik bilim alanlarında araştırma yapmak amacıyla kurulmuş bir çok araştırma merkezleri ve özel vakıf ve kuruluşlar da üniversiteler yanında, hatta daha çok araştırma ve bilimsel yayın yaparken, ülkemizde bilimsel yayın başlıca üniversitelerimizde yapılmaktadır.
Gelişmiş Batı ve Uzakdoğu ülkelerinde yapılan bilimsel yayınlar o ülkeler ve topluma çok şeyler kazandırır. Bilimsel yayın sonucuna göre ülkelerin eğitim bilim yatırım, üretim politikaları şekillendirilir. Yayın sonuçları ışığında yeni teknolojiler geliştirilir, yeni araç-gereç, tüketim malzemesi üretimi, yeni tedavi yöntemi geliştirilir. Toplumun yaşam kalitesi yükselir. En azında yayının yapıldığı dergiler tüm ülkelere satılarak para kazanılır. Yeni kitaplar yazılır, eskileri yenilenir. Kongreler, seminer, kurslar düzenlenir. Çok yayın üretilen merkezlere üste öğrenim harcı altında para da ödeyen bedava işgücü, master ve doktora öğrencisi gelişi artar ve bunlar da o kuruluş adına yayın yapar. Yani bilimsel yayınlardan para kazanılır. Bilimsel yayınlar, bu yayınlardan yararlanmayı bilen toplumlara hizmet eder, çok şeyler kazandırır.
Ülkemiz kaynaklı bilimsel yayınlar incelediğimde, bunların büyük bir bölümünün üniversiteler ve akademik yükselme amacıyla yapıldığı görülür.