Turkiyedeki Endemik Bitkiler Nelerdir Yerleri

[haberci]

Turkiyedeki Endemik Bitki Turleri
Yurdumuzdaki Endemik Bitkiler Nelerdir
Turkiyedeki Endemik Bitkiler
Endemik bitkiler, alanları belirli bir ulke veya bolgeye ait, yerel, ender ve cok ender bulunan turlerdir
Yemeklik Endemik Bitkiler
İnsanlığın beslenmesinde kilit rol oynayan tarla bitkilerinin % 30'u Anadolu'dan koken almıştır (Orneğin: kiraz, badem, kayısı, buğday, nohut, mercimek, incir, lale, kardelen ve ciğdem)Ulkemiz endemik bitkilerinden bazıları kultur bitkilerini icermekte, kultur bitkileri olmayan bazı yabani bitkiler de kultur bitkileriyle birlikte yemek malzemesi olarak kullanılabilmektedir Turk mutfağının zenginleşmesi ve rakipsiz olması acısından bu bitkiler onem arz etmektedir
Orkide :
Ulkemizde endemik orkide ceşitleri vardır Bunlardan sahlep yapılabilmekte, K Maraş ilinde ise dondurmalara katılmaktadır Maraş Dondurmasının meşhur olmasının kaynağında orkidelerden elde edilen sahlep onemli rol oynamaktadır Nitekim bu ilimizde endemik olarak Cephalanthera kotschyana, Dactylorhiza Osmanica (Osmaniye orkidesi) orkideleri yetişmektedir
Endemİk Bİtkİler
Badem:
Ulkemizde endemik badem ağacları bulunmakta olup, bunlar Elazığ, Hakkari, Mersin, Maraş ve Van'da yetişmektedirler
Tere:
Salatalarda kullanılan terenin ulkemizde birkac endemik ceşidi olup, bu turler ulkemizin Adana, Bitlis, Hakkari, Kastamonu, Konya, Maraş, Niğde ve Van illerinin endemik bitkilerindendir
Kuşkonmaz:
Onemli bir besin maddesi olan kuşkonmaz sebzesinin ise 3 ilimizde endemik olarak bulunduğu bilinmektedir Antalya'da Asparagus Lycicus (Likya kuşkonmazı), Konya ve Mersin'de Asparagus Coodei, Yine Konya'da Konya'nın antik donemdeki ismiyle adlandırılan Asparagus Lycaonicus (Likonya veya Konya Kuşkonmazı)
Pancar:
Ulkemize endemik olan iki adet pancar bitkisi vardır ve isimleri bulundukları bolgelerle ilgilidir Adanada Beta Adanensis (Adana pancarı) ve Canakkalede Beta Trojana (Troya Pancarı)
Kiraz:
Ulkemiz kiraz ceşitleri acısından da endemik bitkilere sahiptir Orneğin Amasya, Erzurum, Kayseri, Niğde ve Tokat illerinde Cerasus İncana, Erzincanda Cerasus Erzincanica (Erzincan kirazı), Sivas'ta Cerasus hippophaeoides turleri ulkemizin endemik kirazlarını oluşturmaktadırlar
Nohut:
Antalya'da Cicer İsauricum, Mardinde Cicer reticulatum ulkemizin endemik nohutlarıdır
Keten:
Dokumacılık ve yemek sektorunde yararlanılan keten bitkisinin endemik ceşitleri acısından ulkemiz oldukca zengindir Bircok ilimizde bu bitkinin birkac tane endemik olanı gorulmektedir Orneğin Adanada Linum Pseudanatolicum, Amasyada (4 adet endemik) Linum anatolicum (Anadolu keteni), Ankarada (3 tane), Antalya'da (3 tane) Linum Pamphlyicum (Pamfilya keteni), Denizli (3 adet ) ornekleri verilebilir
Kekik:
Endemikkekik turleri acısından da ulkemiz cok zengindir Ornek olarak; Adanada Origanum amanum (Amanos kekiği), Afyonda Origanum Sipyleum (Spil kekiği), Tuncelide Origanum munzurensis (Munzur kekiği) sayılabilir
Madımak:
Kırsal kesim insanlarımızda onemli bir yiyecek maddesi olan, hatta turkulerde bile adı gecen madımak bitkisinin ulkemizde zengin endemik turleri olduğu gorulmektedir Orneğin Afyonda Polygonum Afyonicum (Afyon madımağı), Antalyada P salebrosum, Kayseride Polygonum cappadocicum (Kapadokya madımağı), Muğlada P Karacae, Samsunda Polygonum Samsunicum, (Samsun madımağı), Sivasda Polygonum Sivasicum (Sivas Madımağı) verilebilecek orneklerdir
Armut:
Ulkemizin endemik armut ceşitleri acısından da zengin olduğu gorulmektedir Orneğin; Antalyada Pyrus boisseriana crenulata, Bingolde Pyrus yaltirikii, Bitlis, Diyarbakır, Samsun ve Elazığda Pyrus Syriaca, Hakkaride Pyrus Hakkairica ve P Solicifolia (Hakkari 3 adet armut ceşidi ile en zengin ilimiz), Uşak'ta Pyrus Anatolica ornekleri verilebilir
Cavdar:
Ulkemizde bir tane endemik cavdar bitkisi vardır (Secale cereale ancestrale) Bu bitkimiz Ağrı, Bingol, Gumuşhane, Kars, Kayseri, Mardin, Muş; Nevşehir, Tunceli ve Van illerinde doğal olarak yetişmektedir
Cemen:
Cemenin zengin endemik turleri Anadoluda bulunmaktadır Orneğin Ankara, Bilecik, Muğla ve Urfada trigonella Cretica, Antalyada Trigonella Lycica (Likya cemeni), Mersin'de Trigonella cilicica (Kilikya cemeni), Muğla ve Bursada T Sirjaevii ornek gosterilebilir
Uvez:
Turkiyenin tek endemik uvez ceşidi Rize ilinde bulunmaktadır: Sorbus caucasica var yaltirikii Ancak bu uvez turunun korunması gerekmekte olup yok olma tehlikesi altındadır
Adacayı:
Ulkemiz endemik adacayı turleri acısından cok zengindir Bir cok ilimizde birden fazla endemik adacayı turleri bulunmaktadır Ornek vermek gerekirse; Adanada Salvia cilicica (Kilikya adacayı), Afyonda Salvia Pisidica (Pisidya adacayı), Aydın ve İzmirde Salvia Smyrnaea (İzmir adacayı), Malatyada Salvia euphratica (Fırat adacayı), Yozgatta Salvia Yosgadensis (Yozgat adacayı) ilginc isimli adacaylarıdır
Safran:
Literaturdeki ismi Crocus(Ciğdem) olan safran bitkisi Safranbolu'da yetişmektedir Safran, yoresel bir yemek olan Zerde Tatlısı ve pilavlarda kullanılmaktadır Safranbolu ve cevresi de endemik Ciğdem ceşitleri acısından zengindir (Crocus Ancyrensis, Crocus Biflorus, Crocus Danfordae, Crocus Abantensis, Crocus Pastolazzae)
Turp:
icotia carnosula adlı turpgiller ailesine mensup endemik bir bitki Antalya ve Muğla'da yetişmekte, yore insanı bu bitkiyi taze veya pişirerek yemektedir