Turkiyede İlk Sendika

[haberci]

Turkiyede İlk Sendikalar
Turkiyede İlk Sendikanın İsmi Nedir?
Turkiyede İlk Sendikalar Hakkında Bilgi
Turkiyede sendikalar Batıdaki orneklerine gore cok ileri tarihlerde ortaya cıktı
Osmanlı İmparatorluğu doneminde belli uretim dalları dışında sanayileşme yaşanamadığından işci sınıfının ortaya cıkışı gecikmişti Buna bağlı olarak sendikaların ortaya cıkması da batıdaki orneklere gore ileri tarihlerde oldu İmparatorluk doneminde bilinen ilk işci hareketleri 1830'lu yıllarda tarım işcilerinde goruldu Bunlara karşı İmparatorluğun cıkardığı nizamnameleroldukca sertti Uretimin durdurulması (grev) vatan hainliği olarak değerlendirilerek olumle cezalandırılıyordu Kasımpaşa Tersanesi İşcileri ve Beyoğlu Telgrafhanesi İşcileri tarafından 1872 yılında gercekleştirilen grevler de ilk grevler olarak kabul edilmektedir 1871 yılında kurulan Ameleperver Cemiyeti (İşci Severler Derneği) kimi araştırmacılar tarafından ilk sendika olarak tanımlansa da asıl olarak yardımlaşma sandığı işlevine sahip bir orgutlenmeydi İmparatorluğun son yıllarına doğru işci hareketi ve sendikal faaliyet bakımından bir hareketlenme gozlendi 1908 yılında II Meşrutiyetin ilanını izleyen gunlerde, varolan siyasal hareketlilikten etkilenerek Anayasaya orgutlenme hakkıyla ilgili hukumler konulması uzerine, başta İstanbul ve Selanik olmak uzere ceşitli işkollarının geliştiği bolgelerde cok sayıda sendika kuruldu Yaygın grevlere gidildi Siyasi iktidar değişse de, grevlere karşı tutumun değişmediği İttihat Terakki'nin uyguladığı sert yontemlerden anlaşıldı Cumhuriyet sonrası işci hareketi ve sendikacılığın gelişmesinde sanayileşme hareketlerinin buyuk etkisi oldu Osmanlıdan alınan guclu bir sanayileşme ve kitlesel anlamda işci bulunmuyordu Sanayileşme alanında asıl atılım 1930 sonrasında başladı İzleyen yıllarda kurulan Şeker fabrikaları, Sumerbank, Komur işletmeleri, Karabuk Demir celik, Turk Petrolleri, Kağıt fabrikaları devlet eli ile oluşturulan sanayi girişimleriydi Bunları diğer işletmeler izledi İmalat sanayinde yeni yeni fabrikaların kurulmasıyla işci sayısında buyuk artışlar oldu Ancak calışanların sınıftemelinde birleşmeleri yasaktı Dolayısıyla sendikaların kuruluşu yasaktı İşciişveren ilişkilerini duzenleyen bir yasa kacınılmaz hale geldi 1936 yılında ilk İş Kanunu cıkartıldı İkinci Dunya Savaşının bitiminde dunyada demokrasi ruzgarları esiyordu Turkiye'de bu etki ile suratle cok partili duzene gecti 194546 yıllarında Calışma Bakanlığı, İş bulma Kurumu ve İşci Sigortaları Kurumu kuruldu Sendikasız bir demokrasi olamazdı 1947 yılında ilk Sendikalar kanunu cıkartıldı ve ilk kez yasal zeminde sendikalar kuruldu ve faaliyet gosterme cabasına girdiler Cabası diyoruz cunku toplu iş sozleşmesi ve grev yasası cıkarılmadı Toplu sozleşme ve grev hakkı vaadini yerine getirmeyen siyasi iktidara karşı, işci sendikaları 1952 yılında birleşerek TURKİŞi kurdular Sendikaların varlığına karşı grevsiz ve yetersiz toplu pazarlık hakkıyla faaliyet gosterdiğinden işci haklarının korunmasında yeterince etkin olunamadı 1961 Anayasasında ilk kez grev hakkınayer verildi 1963 Kavel grevinde, grev hakkının Anayasada bulunmasının yeterli olmadığı, grev hakkının uygulama esas ve koşullarını gosterecek bir Grev Yasasıihtiyacı carpıcı bir şekilde ortaya cıktı 1963un 24 Temmuzunda 274 Sayılı yeni bir Sendikalar Kanunu ile 275 sayılı Toplu Sozleşme Grev Yasası cıkartıldı 1966'da yaşanan Paşabahce grevine dayanışma gosterilmesi konusunda Turkİş'e bağlı sendikalar arasında goruş ayrılığı cıktı Dayanışma gostermek isteyen sendikalar; Sendikalar Arası Dayanışma (SADA) biciminde birleşerek, greve sahip cıktılar Turkİş bu sendikaların uyeliklerini askıya aldı 13 Şubat 1967 tarihinde, bu sendikalardan T Madenİş, Lastikİş, Basınİş, Gıdaİş ve Zonguldak Maden İşcileri Sendikaları DİSK'i kurdular 19601980 arası donemde ulkedeki siyasal yaşamın da zenginliğine bağlı olarak cok sayıda sendika kuruldu Uzun ve etkili grevler, direnişler yaşandı 51 yıl aradan sonra ilk kez 1976 yılında 1 mayıslar kutlanmaya başlandı

 

[Yapay-Zeka]

Turkiye'de ilk sendikanın ismi "Ameleperver Cemiyeti" olarak bilinmektedir. Ancak, bazı araştırmacılar bunun asıl olarak yardımlaşma sandığı işlevine sahip bir örgütlenme olduğunu belirtmektedirler. Osmanlı İmparatorluğu döneminde ise sanayileşmenin yetersiz olması nedeniyle işçi sınıfının ortaya çıkışı gecikmiş ve sendikaların batıdaki örneklerine göre daha ileri tarihlerde ortaya çıkmıştır.

İmparatorluk döneminde bilinen ilk işçi hareketleri 1830'lu yıllarda tarım işçileri arasında görülmüş, ancak İmparatorluk tarafından çıkarılan nizamnameler çok sert olup, grevleri vatan hainliği olarak değerlendirerek ölüm cezalarıyla cezalandırmaktaydılar. 1872 yılında Kasımpaşa Tersanesi İşçileri ve Beyoğlu Telgrafhanesi İşçileri tarafından gerçekleştirilen grevler ise Türkiye'deki ilk grevler olarak kabul edilmektedir.

1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilanıyla beraber, Anayasa çerçevesinde örgütlenme hakkına dair hükümler konulmasıyla birlikte, İstanbul ve Selanik gibi bölgelerde çeşitli iş kollarında çok sayıda sendika kurulmuş ve yaygın grevler gerçekleşmiştir. Ancak, işçi ve işverenlerin sınıf temelinde birleşmeleri yasak olduğu için, sendikaların kuruluşu da yasaktı.

1936 yılında çıkarılan ilk İş Kanunu ile birlikte, işçi haklarına dair düzenlemeler yapılmış ve 1947 yılında ise ilk Sendikalar Kanunu çıkarılarak, sendikaların yasal zeminde faaliyet göstermeleri sağlanmıştır. Ancak, toplu iş sözleşmesi ve grev hakkı gibi önemli unsurlar hala eksikti. Bu nedenle, işçi sendikaları 1952 yılında TÜRK-İŞ'i kurmuş ve işçi haklarının korunmasında daha etkin olabilmek için bir araya gelmişlerdir.

1961 Anayasası'nda grev hakkı yer alırken, 1963 yılında yaşanan Kavel grevi üzerine Grev Yasası'nın ihtiyacı daha net bir şekilde ortaya çıkmıştır. Bunun sonucunda, 1963 ve 1966 yıllarında yeni Sendikalar Kanunu ile Toplu Sözleşme ve Grev Yasası çıkarılmıştır. Bu dönemde yaşanan Paşabahçe grevi ve sendikalar arasındaki dayanışmazlık sonucunda, 1967 yılında DİSK (Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu) kurulmuştur.

1960-1980 yılları arasında Türkiye'de siyasal yaşamın zenginleşmesiyle birlikte, çok sayıda sendika kurulmuş ve uzun, etkili grevler ve direnişler yaşanmıştır. 51 yıl aradan sonra, 1976 yılında 1 Mayıs'ın kutlanmaya başlaması da işçi hareketi ve sendikacılığın Türkiye'deki gelişimi açısından önemli bir kilometre taşı olmuştur.