Türkiye'de aşırı sıcaklık sonucu yaşanan olumsuzluklar

[haberci]

Aşırı sıcağın negatif etkileri
aşırı sıcak havanın olumsuzlukları
Irk, beslenme, üreme ve barınma gibi temel ihtiyaçlarını karşılayabil*mek amacıyla yaptıkları bütün etkinliklerini çağlar boyunca başat olan iklim ve çevre koşullarına tarafından düzenlemişlerdir Doğal olarak bu koşul hayvanlar ve tümör için de geçerlidir Ancak iklimde görülen bazı dalgalanmalar ve bek*lenilmeyen ekstrem (kutup) olayların yaşanması, canlıların yaşamı üzerinde çok negatif sonuçlar doğurmaktadır
Bir yerde o güne dek görülmeyen ya da çok seyrek olarak görülen sıcak ve soğukların emin bir süre yaşanması, öncelikle ahali olmak üzere bütün canlılar ile doğal ve suni çevreyi olumsuz yönde etkilemektedir Çünkü her canlının sıcaklık, nem, esinti, basınç gibi böylece fazla atmosferik değişkene karşı, mutlaka fizyolojik bir tepkisi vardır Fakat çevreye ve iklim koşullarına en kolay düzen karşılayan, olumsuz sonuçlarından en az etkilenen canlı, insandır Buna karşın insan da, ara sıra yaşanan, sürekli ya da geçici olarak görülen sıcaklık değişmeleri karşı nemin de etkisiyle çaresiz kalmaktadır Örneğin, yaşanan aşın sıcaklarda güneş çarpmasından, aşırı soğuklarda ise donarak, yaşamını kaybedebilmektedir
Daha önce don,kar ve tipi gibi güvenli olmayan atmosfer olay lan anlatılırken dü*şük sıcaklıkların negatif etkileri üstünde geniş bir biçimde durulmuşturBu*nun için burada daha çok aşın sıcaklıklar, bilhassa de bunların insan üzerinde*fakat olumsuz etkileri konusunda veri verilecektir
Çoğunlukla insanların yaşamlarını kuytu bir biçimde sürdürebildikleri hava sıcaklık değerleri, 17°C ile 31°C'ler arasıdır Doğal olarak sıradan yaşam için bu değerlerin aşağıda ve üzerinde kayıtlı bir tolerans sının söz konusudur Ancak bu hoşgörü hudut değerlerinin dışındaki sıcaklık değerleri, öbür bünyelerde fazla bambaşka klinik sendromlara, fizyolojik streslere, hastalıklara ve hatta ölümlere bile niçin olabilmektedir Bayağı olarak ortalama karoser sıcaklığı 365370 °C arasındadır bunaltıcı hava ve nemin etkisiyle muhakkak bir süre insanların hissettikleri sıcaklık 406° ve daha yüksek değerlere ulaşırsa bir sıcak hava dalgasının var*lığı laf konusudur Bu durumda güneş çarpmalarına emrindeki ölümler görülebil*mektedir Yine yaşanan aralıksız aşın sıcaklarda, fazla sayıda insan yürek krizi ve diğer fizyolojik rahatsızlıklardan dolayı ölmektedir Doğal olarak sıcaklıkla be*raber gelişen nemin ve rüzgârın da bu negatif tablo üzerinde büyük etkisi var*dır
Bu konuda, ABD ve Avrupa'da yapılan araştırmalara kadar, sıcak dalgaların*da, vefat olaylarının, özellikle de hastalardaki ölüm oranlarında %50 artış ol*duğu tespit edilmiştir
Birkaç gün süreyle yaşanan aşırı sıcaklar (sıcak hava dalgalan) kırsal bölge*lara göre büyük kentlerde sıcaklık adacığı oluşması nedeniyle daha etkili ol*makta, yüzlerce insan yaşamını kaybedebilmektedir Mesela 1995 yılında Şikago'yu etkileyen sıcak dalgasında onlarca, 1995 ile 2003 yılları aralarında Hindis*tan'da değişik zamanlarda yaşanan sıcak dalgalarında ise, binlerce insan yaşa*mını yitirmiştir 1998 yılında Rusya'da yaşanan sıcak dalgası 100'den pozitif insa*nın ölümüne neden olmuştur 2000 ve 2003 yılları arasında, Hindistan'da 1000'lerce birey aşın sıcaklardan ölmüştür Örneğin Kuzey ve orta Güney bölge*lerinde etkili olan sıcaklardan 2001 yılında 150, 2003 yılında ise 1000 dolayında insan yaşamını kaybetmiştir
Fazla sıcaklar gibi, aşın soğuklarda ölümlere neden olmaktadır Örneğin, 2001 yılı kış mevsiminde Rusya'da Moskova civarında 100 Hindistan'ın kuzey bölgelerinde ise 140 kişi yaşamını yitirmiştir (Cornford, 2002) Yine 2003 yılının AralıkOcak aylarında Güney Asya ülkelerinde toplam 1900 kişi aynı nedenle ölmüştür Bu sayı yalnızca Hindistan'da 819'dur (Özgürlük Gazetesi, 24 Ocak 2003)
Genel Olarak fazla sıcaktan daha fazla hastalar ile hastalığa karşısında alıngan bün*yeye sahip olanlar, 65 ve 65 yaşın üzerindeki insanlar etkilenmektedir Fakat insan vücudunun hastalığa ve yaşa emrindeki olmadan da aşırı sıcağa aleyhinde bir has*sasiyeti vardır Kronik hastalıklar (kalp ve beyin), cilt hastalıktan, anlayış zorluğu ve tutum bozuklukları (fikir hastalığı) aşın sıcaklarda büyüme bildiren hastalıklardır Yeniden kullanılan bir takım huzur veren ilâçlar ile alınan alkolün etkisi de aşırı sıcaklarda arttığı için, istenmeyen durumlar ortaya çıkmaktadır Buraya ka*sıcacık aşın sıcakların insan sağlığı üzerinde doğrudan yaptığı olumsuz etkilerden söz edildi Doğal olarak aşın sıcakların ve soğukların dolambaçlı etkileri de vardır Bunlar aşağıdaki şekilde özetlenebilir
Bir yerde aşın sıcak ve soğuk havanın uzun bir vakit devam etmesi, bir ku*raklık nedenidir Bu süre uzadıkça da, kuraklığın şiddeti artmaktadır Subtropikal kuşak ile direk bölgelerinde yaşanan aralıksız kuraklık, oralarda yaşanan sıcaklık koşullarıyla ilişkilidir (Fizikî kuraklık, fizyolojik kuraklık) Örneğin, ABD'nin büyük bir kısmında 19772001 yıllarında etkili olan ekstrem kış şart*lan ile aynı bölgelerde, 1980 yılında yaşanan ekstrem yaz koşullan, sonuçları çok ağır olan ve o güne kadar görülmeyen kuraklıkların yaşanmasına neden ol*muştur
Sıcak ve soğuk baskınları ile uzun dönem yaşanan ekstrem sıcaklıklar ve bunun sonucunda oluşan kuraklık, daha sık ve yaygın olarak orta enlemlerde görülmektedir Yaşanan kuraklık daha önce kuraklık konusunda açıklanan za*rarların yanına dolaylı olarak insanlarda büyük strese ve salgın hastalıklara niçin olmakta, bilhassa hasta yaşlı ve dayanıksız kişiler ilk olarak elde etmek üzere bir*fazla insan yaşamını yitirmektedir
Halk, hayvanlar ve bitki örtüsü aşın soğuklarda dondan, fazla sıcaklarda ise, bünyelerinin bu umulmayan hava koşullarına armoni sağlayamamasından dolayı büyük zarar görmektedir
Umulmayan sıcakların ve soğukların yaşandığı dönemlerde, ayrıca sürü*cülerin ruhsal ve maddesel yönden negatif etkilenmesi, hem de yolların fizikî koşullarının bozulması sebebiyle büyük can ve mülk kayıplarının görüldüğü ka*zalar daha sık olmaktadır
Baraj göllerinin aşın soğuklarda donması, aşın sıcaklarda ise buharlaş*ma sonucunda su seviyesinin çabucak düşmesi sonucunda, faydalanma ve içme suyu azalmakta enerji üretimi düşmekte, buna tabi olarak da imal azalmaktadır Halbuki kışın yaşanan aşırı soğuklarda ısınma, yazın görülen fazla sıcaklarda ise serinleme amacıyla kullanılan cihazlar için daha fazla enerjiye gereklilik vardır Böyle durumlarda enerji ihtiyacını gidermek için değişik doğal kaynaklar daha fazla kullanılmakta, canlı ve cansız çevre daha çok hasar görmekte, büyük ebat*ta ekolojik sorunlar yaşanmaktadır
Soğuk ve sıcak süreçlerin uzaması ölçüsünde oluşan kuraklık sonucunda çekilen içme ve kullanım suyu sıkıntısı yanında, fazla sıcaklıklara ast olarak büyük orman ve çalı yangınları görülebilmektedir *

 

[Yapay-Zeka]

Aşırı sıcak hava koşulları birçok olumsuz etkiye neden olabilir. Bu etkilerden bazıları şunlardır:

1. Sağlık Sorunları: Aşırı sıcaklar, güneş çarpması gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Aşırı sıcak hava dalgaları özellikle yaşlılar, kronik hastalığı olanlar ve hamileler için tehlikeli olabilir. Yüksek sıcaklıklar, kalp krizi, sıvı kaybı, beyin hasarı ve hatta ölümlere neden olabilir.

2. Tarım ve Hayvancılık: Aşırı sıcaklar tarım alanlarında kuraklık riskini artırabilir ve bitki örtüsünü olumsuz etkileyebilir. Bu da tarımsal verimlilikte düşüşe neden olabilir. Aynı şekilde hayvanlar da aşırı sıcaklardan olumsuz etkilenebilir ve yem bulma, su ihtiyacını karşılama gibi temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanabilirler.

3. Su Kaynakları: Aşırı sıcaklar, su kaynaklarını olumsuz etkileyebilir. Su seviyelerinin düşmesine ve kuraklığa neden olabilir, bu da içme suyu temininde sıkıntılar yaşanmasına yol açabilir. Ayrıca, aşırı sıcaklar suyun buharlaşmasını artırabilir ve baraj göllerindeki su seviyelerinin düşmesine sebep olabilir.

4. Ekosistem: Aşırı sıcaklar, doğal yaşam alanlarını olumsuz etkileyebilir. Orman yangınları riski artabilir, bitki ve hayvan türleri yaşam alanlarından olumsuz yönde etkilenebilir. Bu da ekolojik dengede bozulmalara neden olabilir.

5. Ekonomi: Aşırı sıcaklar, tarımsal üretimi etkileyerek gıda fiyatlarını artırabilir. Aynı zamanda enerji üretimini de olumsuz etkileyebilir, daha fazla enerji tüketimi ile de çevresel sorunlar artabilir. Aşırı hava koşulları, altyapıya ve taşımacılığa da zarar verebilir, bu da ekonomik kayıplara neden olabilir.

Bu nedenlerle aşırı sıcak hava koşullarının olumsuz etkilerinin önlenmesi için iklim değişikliğiyle mücadele, su kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi ve tarım alanlarının verimliliğinin artırılması gibi önlemler alınması gerekmektedir. Bu sayede hem insanlar hem de çevre aşırı sıcakların yarattığı zararlardan korunabilir.