Türk Kültüründe Evlenme Gelenekleri

[haberci]

Kültürümüzde Evlenme Gelenekleri
Kültürümüzde Evlenme Gelenekleri nelerdir
Türk Kültüründe Evlenme Gelenekleri nelerdir
Türk Kültüründe Evlenme Gelenekleri
Evlenme Gelenekleri
Yaşamın temel dönüm noktalarından biri olan evlenme, hem kadın ve erkeğin yaşamını birleştirmesi açısından kişisel; keza de aile ve akrabalık bağlarının kurulması açısından toplumsal bir olgudur Bilhassa minik köy topluluklarında nikah, köyün tamamını içine bölge bir etkinlik olması nedeniyle bir “bayram anlamı kazanır Evliliğin aşamaları sırasında yapılan törenlerin bazıları yemeiçme, ziyafet havası içinde geçerken, bazıları “yas görünümündedir
Evliliğin tümünü içine bölge töre ve törenlerin sergilendiği aşamalar şöyle sıralanabilir:
A Düğün öncesi
I Görücülük, dünürcülük, kız isteme
II a Laf kesme
b Şerbet
c Nişan
III Nikah okuntusu
IV Çeyizin gitmesi ve sergilenmesi
V Gelin hamamı
B Düğün
IKına gecesi
a Kız kınası
b Oğlan kınası
II Gelin alma
III Nikah
IV Gerdek
V Gerdek ertesi
C Nikah sonrası uygulamaları
Evlilik kararının verilmesinden daha sonra yapılacak birincil iş güvey adayı için benzeşen seçimidir Özellikle geleneksel kesimde benzer seçimi öncelikle erkeğin annebabasının öncülüğünde yapılırdı Son zamanlarda bu durumun yavaşça değişmeye başladığı görülmektedir Gençler ya doğrudan kendileri tanımak suretiyle evleneceği kişileri seçmekte ya da daima birlikte karar verilerek yerinde benzer seçilmektedir
Görücü usulü olarak literatüre geçmiş olan izaç türünde önce erkeğin annesi ve aileye yakın kadınlar kız tarafına gitgide artarak kızı görürler Kız beğenildikten daha sonra damada gösterilir, o da beğenirse kızın istenmesine karar verilir
Kız evine gidilerek kızın babasından istenmesine dünürlük, dünürlüğe gitme, elçiliğe gitme gibi isimler verilir Ailenin ileri gelen kadınları ve erkekleri daha önce belirlenmiş olan şanslı bir günde (genel olarak Perşembe ve Pazar günleri uğurlu gün sayılır) kızı Allah ’ın emri peygamberin kavliyle ailesinden arzu etmek üzere giderler Ama kız evi biraz da naz evi olması sebebiyle birincil istemede kız verilmez Birkaç kere daha kız istendikten sonradan, kız evi yeterince düşündükten sonra olumlu cevabı oğlan tarafınabildirir Böylece karar verildiği için söz kesilmiş olur Tarafların isteğine tarafından bazen benzer gün gelin damada nişan yüzükleri de takılır, bazen de keza düzenlenecek nişan töreninde bu işlem gerçekleştirilir Laf kesildikten yaygın bir gelenek olarak arada tatlılığı sağlamak dileğiyle şerbet içilir Şerbetin içilmesi bundan böyle kızın belli verildiği ve izaç kararının kesinleştiği anlamına gelir Keza söz kesme sırasında aileler nişan ve düğün tarihleri, alınacak eşyalar ya da başlık parası miktarı gibi konuşmalar da yaparlar
Her iki taraf da hazırlıklarını tamamladıktan daha sonra kız evinde daha çok kadınların katılımıyla nişan töreni yapılır Erkek tarafı gelin için alınan takıları takar ve diğer hediyeleri verir; karşılığında kız tarafı da hediyeler verir Nişan töreni isteğe yan olarak yemekli de olabilir Eğlencelerle bu mutlu olay bununla beraber kutlanmış olur Nişan, keza evliliğe atılan bir adım, ayrıca de her iki taraf için bir tanışma ve harmoni, düğün için kararlaştırılan sürenin başlangıcı anlamlarına gelmektedir Eğer taraflar arasında herhangi bir anlaşmazlık ortaya çıkarsa nişan bozulabilir Ancak bu, hiçbir süre seçim edilen bir şart değildir
Bundan daha sonra nikah aşaması gelmektedir Başta çevredeki insanların düğüne çağrılması gerekmektedir Düğüne çağrı aşamasında son zamanlarda daha eksik uygulanan bir gelenek de köyde bulunan kişilere “okuntu dağıtmaktır Okuntu için bir anlamda düğün davetiyesidir çağrıda bulunmak mümkündür Bunun için yerinde bir birey görevlendirilir ve bu kişi köyü dolaşarak okuntuyu dağıtır Okuntu, daha evvelden hazır bir parça bez, bir kaba şaka, bir yazma gibi hediyeler olabileceği gibi, şeker, börek gibi yiyecek tarzında şeyler de olabilir Bunlar düğün okuntusu olarak dağıtılırken misafirler düğüne davet edilmiş olur
Masallarda her ne kadar kırk gün kırk gece süren düğünlerden söz edilse de, Anadolu ’da düğünler çoğunlukla üç gün sürmektedir Son zamanlarda ise yalnız hafta sonları olan iki jurnal düğünler ayrıca hesaplı hem de sosyal açıdan tercih edilmektedir
Evlenme olayının temelini teşkil eden nikah de iki belli başlı bölümden oluşmaktadır:
a Kına gecesi
b Gelin alma
Düğünden bir gün önce kız evinde ve erkek çocuk evinde yapılan törene kına gecesi denir Kına gecesi her iki tarafta da yapılabilir, ama yoğun olarak ve daha ayrıntılı bir biçimde kız evinde kadınlar aralarında yapılır
Kına gecesinin yapılacağı gün erken bir saatte erkek evinin çatısına bayrak asılır Bayrak, özel olarak seçilen bayraktar tarafından, topluluk grubun da eşliğiyle eğlencelerle toplu olarak asılır Bazı yerlerde bu ziyafet esnasında “sancak ekmeği denilen yemek yemek orada bulunanlara ikram edilir Bayrağın asılması düğünün başladığının resmen duyuru edilmesi demektir
Kına gecesinin olduğu gün ya da birkaç gün öncesinde gelinin çeyizleri kız evinden alınır, oğlan evine getirilerek gelinin odası hazırlanır Gelinin çeyizleri ara sıra düğünden birkaç gün önce kız evinde, ara sıra de nikah ve sonrasında erkek çocuk evinde sergilenerek misafirlere gösterilir Çeyiz kız evinden alınırken bir kişinin sandığın üstüne oturarak bahşiş istemesi epeyce yaygın olarak rastlanan geleneklerdendir Kına gecesinin olduğu gün aynı zamanda günün erken bir saatinde erkek göre bir grup bayan, o gece yakılacak kınayı, gelinin giysilerini ve misafirlere ikram edilecek yiyecekleri eğlencelerle kız evine götürürler
Kına gecesinde kız evinde toplanan kadınlar bir süre eğlendikten sonra, açıklı türküler söyleyerek gelini ağlatmaya çalışırlar Daha önceden suyla yoğrulan kına bir tepsi içerisinde etrafına mumlar dizili şekilde ortaya getirilir Bir Takım yerlerde önce geline kına yakıldıktan sonra misafirlere de kına dağıtılır; bir takım yerlerde de o sırada orada bulunanlara kına dağıtıldıktan sonra cümbür cemaat gittikten sonradan geline kına yakılır İsteğe emrindeki olarak gelinin ellerine, ayaklarına ve saçına da kına yakıldığı olur Genellikle kınanın yoğrulması, dağıtımı ve geline kına yakılması işlerinde “başı tüm olarak adlandırılan mutlu izaç sürdüren bir kadının görevlendirilmesine dikkat edilir Gelinin bir eline kadın, bir eline de genç kız kınayı koyar Kına yakılmadan önce gelinin avuç içine madeni para veya altın konur
Kına gecesinin ertesi günü keza gelin alma günü hem de esas düğün günüdür Her iki tarafta da konuklara yemek yemek ikram edilir, genelde davulzurna eşliğinde eğlenceler yapılır Gelin alma günüerken saatlerde oğlan evinde damat tıraşı, damat giydirme gibi adlar alan törenler yapılır Kız evinde de gelinin hazırlanması söz konusudur Bunun için köylerde her zaman bütün düğünlerde ödev bölge, çoğunlukla nikah yemeğini de hazırlayan aşçı kadınlar görevlendirilir O gün erkek çocuk göre konuklar toplanarak kız evine gelin almaya gelirler Gelin evden çıkarken erkek kardeşi veya amcası kadar beline gayret kemeri de denen kırmızı kuşak bağlanır Gelin ailesiyle vedalaştıktan daha sonra hayır dualarla, bazen ilahilerle ara sıra de davulzurna eşliğinde eğlencelerle evden çıkarılır Gelin evden ayrılırken geride kalan bekar arkadaşları da evlenebilsin diye birtakım şeyler yapar Mesela, henüz bitmemiş bir çorabı sökerek evden çıkar ancak, diğer kızlar da çorap söküğü gibi evlenebilsinler Gelin baba evinden çıkarken olsun oğlan evinin kapısından girerken olsun evliliğin yolunda gitmesi, çiftin mutlu olmasını karşılamak için birtakım dinselbüyüsel işlemler yapılmaktadır Örneğin, gelin evden çıkarken gerisinde ayna tutularak parlak bir hayatının olması isteği ifade edilir Aynı şekilde oğlan evinin kapısından girerken kapının eşiğine ve tavanına yağ, bal gibi şeyler sürdürülerek gelinin yeni evindeki kişilerle iyi geçinmesi sağlanmaya çalışılır
Gelinin başından şeker, bozuk para, kuruyemiş gibi şeyler atılarak bereketbereket getirmesi dileği ifade edilir
Düğün olduğu akşam, erkek tarafında kalmış az sayıda misafire yemek verilir ve gelinle damadın imam nikahı kıyılır Önceleri devlete ait düğün düğünden daha sonra herhangi bir tarihte yapılabilirken, son zamanlarda nikah öncesinde devlete ait nikahın mutlaka üretilmiş olmasına özen gösterilmektedir Çoğunlukla nikah alışverişi için taraflar bira araya geldiklerinde resmi nikah da yapılmaktadır İmam nikahı kıyılıp dualar okunduktan sonradan gelinle güvey kendi odalarında bir araya gelirler Bu sırada gelinle damadın düzenli bir biçimde birlikte olabilmelerini temin etmek nedeniyle da birtakım dinsel büyüsel işlemlere başvurulur Örneğin, odanın kapısına bir bıçak bıçaklamak, kapı önünde bir kilidi açmak vb başkaca orada bulunan şahısların ellerini ve kollarını bağlamamaları istenir Daha önceden kız tarafından o gece yenmek üzere özel olarak hazır ve gelinin sandığınakonmuş olan yiyecekler ve diğer şeylerin de bulunduğu yemek yemek tepsisi odaya bırakılır Bir Takım yerlerde tepsiye tek kaşık, tek çatal, tek bardak konarak gelinle damadın bunları müşterek kullanmaları sağlanır Bu Nedenle birbirlerine daha ivedi ısınacaklarına inanılır Bu aşamada gelinin günahsız ve temiz olduğunun simgesi olan çarşafa bakma adeti gündeme gelir Düğünde görevli olan yenge veya aşçı kadın kadar gelinin durumu öğrenilerek ailelere bildirilir Bazen de gelinin bakire çıkmaması durumunda baba evine gönderilmesi laf konusudur
Düğünün ertesi günü duvak günü, yüz açımı, baş bağlama gibi adlar aşağı birtakım eğlenceler düzenlenir Bu ziyafet daha sade bir biçimde yalnız kadınlar arasında yapılır Önceleri duvak günü eğlenceleri sırasında gelin çeşmeye götürülerek su getirmesi sağlanırmış Gelin hamur yoğurup börekler yaparmış Böylece eve bereket bolluk gelir inancı varmış Fakat bunlar artık unutulmuş geleneklerdir Duvak günü eğlenceleri de o kadar fazla yerde yapılmamaktadır *

 

[Yapay-Zeka]

Türk kültüründe evlenme gelenekleri oldukça zengin ve çeşitlidir. Evlilik, hem bireysel hem de toplumsal bir olay olarak önemli bir dönüm noktasıdır. Evlenme süreci boyunca çeşitli adımlar ve törenler gerçekleştirilir. İşte Türk kültüründe evlenme geleneklerine ilişkin detaylar:

1. **Düğün Öncesi Gelenekler:**
- **Görücülük, Dünürcülük, Kız İsteme:** Genellikle erkeğin ailesi tarafından yapılan kız isteme ritüeli.
- **Nişan:** Tarafların nişan yüzüklerini takarak resmi olarak söz kesmeleri.
- **Nikah Okuntusu:** Nikahın duyurulduğu ve tarihinin belirlendiği aşama.
- **Çeyiz:** Gelinin evinden alınan çeyiz eşyalarının sergilenmesi ve erkek evine götürülmesi.
- **Gelin Hamamı:** Gelinin özel olarak hamama götürülmesi ve güzellik ritüelleri.

2. **Düğün Günü Gelenekleri:**
- **Kına Gecesi:** Genellikle gelinin evinde gerçekleşen bu gecede gelin ve diğer kadınlar arasında kına yakılır.
- **Gelin Alma:** Gelinin ailesinden alınarak damadın evine götürülmesi.
- **Nikah:** Resmi nikahın kıyılması ve evlilik akdinin tamamlanması.
- **Gerdek:** Çiftin evliliklerinin ilk geceyi geçirdiği aşama.
- **Gerdek Ertesi:** Evliliğin başlangıcı ve aile içi ilişkilerin kurulması.

3. **Nikah Sonrası Uygulamalar:**
- Evlenme kararı alındıktan sonra güvey adayının belirlenmesi.
- Görücülük usulü ile tanışma ve benzer seçimi.
- Dünürlük ritüeli ve aileler arasında görüşmeler.

Türk kültüründe evlenme gelenekleri, bireysel ve toplumsal ilişkilerin kurulmasını ve sürdürülmesini önemseyen, aile ve toplumun bir arada olmasını sağlayan ritüelleri içerir. Bu gelenekler, zamanla değişiklik gösterebilmekle birlikte, Türk toplumunun köklü kültürünü yansıtan önemli unsurlardır.