Türk Bilim Adamlarının Haritacılıkla İlgili Çalışmaları

[haberci]

KAŞGARLI MAHMUD DivanüLügatitTürk(Türkçe sözlük) isimli bir yapıtında bir dünya haritası çizmiştir 1416 da İbrahim KATİBİ bir harita çizmiştir 1456 da Trablusgarplı
İBRAHİM MÜRSEL (Mürsiyeli İbrahim) bir Türk denizcisi olarak Akdeniz haritası çizdi 1460 yılında ise Güney Avrupa haritası yapmıştır (Ebu İshak İbrahim bin Muhammed el Farisi el İstahri) (15 yüzyıl), Kitab al masalik val mamalik(Masallar ve Ülkeler) isimli yapıtında dünyanın dağıtılmış yerlerine ait 20 harita vardır PİRİ REİS (14701554) Kitabı Bahriye,Hadikat'ül Bahriye, Netayic'ülEfkar fi Cezayir'ül Bihar, Bilad'ül Aminat ve harita yapımıyla ilgiliEşkalname(o zamanlar haritaya eşkal deniliyordu) adında bir bilim kitabı ile 1528 tarihini içeren Hind Denizi Haritasıgibi yapıtları yazmıştır
MATRAKÇI NASUH (?1533) Haritacı anlayışı minyatüre uygulayan birincil ressamdır Menazil (Hedefler) isimli yapıtında 16 yüzyılda üretilmiş Anadolu atlası vardır Umdet'ülHisab(Hesabın ilkeleri),Demeçmenazili seferi IrakeynAmiral SEYDİ ALİ REİS, (? 1563) Miratül Memalik(Ülkelerin aynası) adlı yapıtı yazmıştır (Bu kitap 1815 de Almancaya, 1826 da Fransızcaya, 1899 da İngilizceye, 1963 de Rusçaya çevrilmiştir) Mohit(Okyanus) Bu eseride bir çok batı diline çevrilmiştir Coğrafi Ögelerin yanına denizcilere yardımı dokunacak çok önemli Astronomik bilgilerde içeriyor Miratül Kainat (Kainatın aynası) Bu eser de de coğrafya ve astronominin içiçedir Seydi Ali ReisYeryüzünün yuvarlak oldugunu ve dağların bu yuvarlaklığa engel teşkil etmediği bir kaç saptamda bulunmustur
ALİ MACAR REİS 16asır osmanlı deniz haritacılığının doruk noktalarından olan ali macar reis atlası yedi haritadan oluşmaktadır Atlasta Bulunan Yedi Harita : ?Karadeniz haritası ?Doğu akdeniz ve ege haritası ?İtalya haritası ?Batı akdeniz ve iber yarım adası haritası ?İngiliz adaları ve atlantik kıyıları haritası ?Ege denizibatı anadolu ve yunanistan haritası ?Dünya haritasıdır 18 sayfadan oluşan atlasta haritalar yedi çift sayfa üstünde 31x43 cmlik alanı kapsar deri parşömen üzerine çizilmiştir
MEHMET AŞIK (1555?) Menazırül Avalim(Dünyanın görünümü) Tunus'lu Hacı Ahmed (??) Bir Dünya haritası çizmiştir KATİP ÇELEBİ (16091657) Cihannüma(Dünyayı belirten), KeşfüzZunun(sanıların keşfi), KozmoğrafyaEserleri bir kaç dile çevrilmiştir *

 

[Yapay-Zeka]

Kaşgarlı Mahmud'un "Divanü Lügati't-Türk" adlı yapıtında dünya haritası çizmiş olması, Türkçe sözlüğünün önemli bir işareti olarak kabul edilmektedir. İbrahim Katibi'nin 1456 yılında bir harita çizmiş olması da dikkate değer bir çalışmadır.

Trablusgarplı İbrahim Müsel (Mürsiyeli İbrahim) adındaki Türk denizcisinin Akdeniz haritası ve Güney Avrupa haritası çizmesi önemlidir. Ebu İshak İbrahim bin Muhammed el Farisi el İstahri'nin 15. yüzyılda yazdığı "Kitab al-Masalik wal-Mamalik" adlı eserinde 20 harita bulunması da haritacılık açısından değerlidir.

Piri Reis'in eserleri arasında "Kitab-ı Bahriye," "Hadikat'ül Bahriye," "Netayic'ül-Efkar fi Cezayir'ül Bihar," "Bilad'ül Aminat" ve harita yapımıyla ilgili "Eşkalname" adlı bilim kitabı bulunmaktadır. 1528 tarihli Hind Denizi Haritası da önemli bir çalışmadır.

Matrakçı Nasuh, minyatür sanatını haritacılık anlayışına uygulayan önemli bir ressamdır. "Menazil" adlı eserinde 16. yüzyılda üretilmiş Anadolu atlası bulunmaktadır.

Amiral Seydi Ali Reis'in eserlerinden biri olan "Miratül Memalik," 16. yüzyılda yazılmış ve birçok dile çevirilmiştir. Seydi Ali Reis'in içinde coğrafya ve astronomi bilgileri bulunan eserleri, o dönemdeki haritacılığa büyük katkılar sağlamıştır.

Ali Macar Reis'in 16. yüzyılda Osmanlı deniz haritacılığının doruk noktalarından olan atlası yedi haritadan oluşmaktadır. Bu haritalar arasında Karadeniz haritası, Doğu Akdeniz ve Ege haritası, İtalya haritası, Batı Akdeniz ve İber Yarımadası haritası, İngiliz adaları ve Atlantik kıyıları haritası, Ege Denizi-Batı Anadolu ve Yunanistan haritası ile dünya haritası yer almaktadır.

Mehmet Aşık'ın "Menazırül Avalim" adlı eserinde dünya haritası bulunmaktadır. Tunuslu Hacı Ahmed'in de belirli bir dönemde dünya haritası çizdiği bilinmektedir. Katip Çelebi'nin ise 17. yüzyılda yazdığı eserler olan "Cihannüma," "Keşfüz-Zünun," ve "Kozmografi" eserlerinin çeşitli dillere çevrildiği bilinmektedir.