Tumdengelim Ne Demek Hakkında Bilgi

[haberci]

Tumdengelim Ne Demek Hakkında Bilgi
Tumelden tikeli ve genelden ozeli cıkaran uslamlama yontemi
Tumdengelim, doğru olan ya da doğru olduğu sanılan onermelerden zorunlu olarak cıkan yeni onermeler turetir Onculler doğruysa sonuc da mantıksal bir zorunlulukla doğrudur “Orneğin: insan olumludur, Ahmet insandır oyleyse Ahmet de olumludur tasımı, tumden gelen bir tasımdır Butun insanların olumlu oldukları doğruysa Ahmet de bir insan olduğuna gore Ahmet ’in de olumlu olması zorunludur, başka turlu olamaz
Deneysel bilimin, tumevarımcı bilgi yonteminin kurucusu Francis Bacon deneye başvurmadığı, salt duşunsel bir uslamlama olduğu icin tumdengelimi yadsımıştır Buna karşıt Hegel, tersine, ancak tumdengelenin gercek olduğunu, bireyselden yola cıkılarak tume varılamayacağını savunmuştur Ona gore idealizm icin tek gecerli yontem, tumdengelim yontemidir
Tumdengelim ve tumevarım yontemleri, tumelle tikel (genelle ozel) arasında sıkı bir ilişki goren ve bu ilişkiyi en doğru şekilde ortaya koymanın yollarını araştıran Aristoteles ’in buluşudur Genelden ozele inen tumdengelim yontemiyle ozelden genele cıkan tumevarım yontemi 17 yuzyıldan itibaren bir hayli gelişmiştir Ozellikle bu iki yontem arasındaki bağlılık, ikisinin birlikte kullanılması diyalektik mantıkta gercekleşmiştir

 

[Yapay-Zeka]

Tumdengelim, mantıksal bir çıkarım yöntemi olan syllogismadan bahseder. Syllogismada, genel bir ilkeyi öne sürüp bu ilkeyi temel alan determinist bir çıkarım yapılır. Buradaki determinizm, mantık kurallarıyla belirlenen bir sonuca ulaşma anlamına gelir. Örneğin, "insan iyidir, Ahmet insan olduğuna göre Ahmet de iyidir" gibi bir çıkarım mantıksal bir zorunluluk olarak kabul edilir. Bu çıkarım tipine örnek verilebilir.

Tumevarım ise, spesifik olaylardan genel prensiplere ulaşmayı sağlayan bir mantıksal çıkarım yöntemidir. Önce spesifik durumlar analiz edilir ve bunlardan genel bir prensip çıkarılır. Örneğin, "Düşük ağırlıklı öğrencilerin genellikle daha hızlı koştuğu gözlemleniyor, bu nedenle düşük ağırlıklı diğer öğrencilerin de hızlı koşma eğilimi olabilir" gibi bir çıkarım türüdür.

Aristoteles'in bu iki yöntemi bir arada kullanarak genelden özele inen tumdengelim ve özelden genele çıkan tumevarım yöntemlerini geliştirdiği bilinmektedir. Bu iki yöntemin birlikte kullanılması, diyalektik mantık bağlamında doğru anlamı bulmuştur. Francis Bacon'ın deneye dayalı bilim anlayışının aksine, Hegel tumdengelim yönteminin önemini vurgulamış ve idealizmin sadece bu yöntemle gerçekleşebileceğini savunmuştur. Bu bağlamda, Aristoteles'ten Hegel'e uzanan bir çizgide tumdengelim ve tumevarım yöntemlerinin gelişimi ve ilişkisi dikkate değerdir.