Toplumsal Tabakalaşma Nedir?

[haberci]

Toplumsal Tabakalaşma,
Toplumsal Tabakalaşma Nedir,
toplumsal tabakalaşma turleri,
toplumsal tabakalaşma ve hareketlilik
Toplumsal Tabakalaşma Nedir Tanımı
Bir toplumda tabakalaşma sınıflar arası farklılaşmadan doğar tabakalar arasındaki bireyler arasında farklılaşma gorulebileceği gibi aynı toplumsal tabaka( katman )icindeki bireyler arasında da farklar bulunabilir aynı tabaka icindeki farklar sosyal sınıfları oluşturur
Genellikle bir toplumda yonetici pozisyonunda olanlar ust memurlar esnaflar orta işciler ve yaşam koşulları iyi olamayanlar da alt tabakayı oluştururlar
Toplumsal yapı kendi icerisinde bir hareketliliği olan bir butundur bu hareketlilik iki şekilde ifade edilebilir yatay hareketlilik ve dikey hareketlilik
Yatay hareketlilikte
A ) Sosyal yapıda yatay hareketlilik
Or : Bakkalın manav olması oğretmenin Mudur yardımcısı olması vb
B ) Sosyal Hayat alanında yatay hareketlilik
Or : Bir lise oğretmeninin tayininin Bolu'dan Ankara'ya cıkması gibi
3 Tur Tabakalaşmadan soz edilebilir
1 Kapalı sınıf tabakalaşması
Or : Hindistan'daki kast sistemi ki doğumla kazanılr değişmez katı kurallara sahiptir tabakalar arasında geciş yoktur
2 Yarı kapalı sınıf tabakalaşması
Or : Ortacağ avrupasındaki lonca sistemi gibi Yarı kapalı sınıf tabakalaşmalarında sadece yatay hareketlilik olasıdır
3 Acık sınıf tabakalaşması
Or : Gunumuz cağdaş toplumlarında eğitimin getirdiği olanaklar sonucunda toplumsal tabakalar arasında yatay ve dikey hareketlilik olasıdır
Tabakalaşma Goruşleri
1 Davıs ve Moore'a Gore Tabakalaşma
Bu sosyologlar, toplumsal tabakalaşmanın evrensel olduğunu belirtmektedirler
Cunku butun toplumlarda farklı durumlara bağlı
eşit olmayan bir odullendirmenin varlığı gorulmektedir Tabakalaşmanın
karmaşıklığı ve kullanılan olcutler bakımından toplumlar arasında
butyuk farklılıklar gorulmektedir Aynı yazarlar, tabakalaşma
sisteminin işlevsel olduğunu, toplumların belirli mevkileri doldurmak
ve belirli gorevleri yerine getirecek bireyleri motive etmekte olduklarını
belirtmektedirler3 Davis ve Moore, toplumların bireylere bahşettiği
uc farklı ceşitte odulden sozederler Bunlar; a) Servet (insanların
gecimini, rahatını, eğlencesini sağlayan mal ve hizmetleri elde etmeye
yarayan gelir miktarı), b) iktidar (Başkalarına hukmetme), c) Statu
(Bireyin toplumdaki yeri, saygınlık ve itibarı)
Yazarlara gore butun toplumlarda tabakalaşma sisteminde en
yuksek derecede odullendirilenler (Servet, iktidar ve statu bakımından)
genellikle toplum icin işlevsel bakımdan cok onemli olan konumları
dolduran en yetenekli ya da en ehliyetli kimselerdir4 Bu yonden yazarlar
tabakalaşmayı işlevsel gorurler Toplumsal tabakalaşma, toplumsal
sistemin uyarlanmasını desteklediği icin işlevsel ve evrenseldir
Yazarlara gore toplumsal tabakalaşmanın işlevsel olmayan durumları
da olabilir Orneğin konumların kalıtımla kazanılması, odul eşitsizliğinin
daha az ayrıcalıklı kişilerce tamamen kabullenilmesi durumlarında
olduğu gibi O halde adı gecen yazarlarca ileri surulen işlevsel
tabakalaşma teorisini şoyle ozetleyebiliriz: beşeri toplumlarda eşitsizlik,
doğuştan gelen bir gerekliliktir Yuksek sorumluluk taşıyan ya
da ender bir yeteneği gerektiren konumlar sadece bu yetenekleri haiz
olanlarca doldurulur Yazarlara gore, saygınlık, gelir vs gibi bakımlardan
toplumsal olarak odullendirilmiş olan bu kimselerin odullendirilmesi,
esas olarak doldurdukları konumların gucluğune (Eğitim
duzeyi, bazı ozel yetenekler gerektirmesi gibi) ve işlevsel onemine
dayanmaktadır Teori, pek cok bakımlardan eleştirilmiştir Bottomore,
eleştirileri şu noktalarda topluyor
1 Teori, tabakalaşmanın evrensel olduğunu kabul eder Bu ise,
her toplumda bir belirli kademelenme sisteminin varlığını icine aldığı
olcude yanlıştır
2 Teori, en onemli konumlar ve en yetenekli kişilerin butun
toplumlarda menfaat gruplarının etkisinden bağımsız olarak muayyen
olduklarını, kesin olarak tayin edilmiş olmalarını kabul eder
120
3 Teori, tabakalaşma sistemlerinin kurulma ve korunmasında
gucun (Kuvvet, zor) rolunu tamamen ihmal eder ve boylece toplumsal
tabakalaşma ve siyasal catışma arasındaki ilişki hakkında birşey soyleyemez
Tumin'in eleştirisi ise şoyle:: Belli statuler icin gerekli yeteneklerin
toplumda ancak pek az kişide bulunduğu goruşu tartışmalı bir
konudur Eğer toplum katı bir tabakalaşma icinde ise ozaman, yeteneklerin
ortaya cıkarılması şansı azalır Ozellikle eğitim imkanlarının
ana babamn servetine bağlı olduğu ve servetin de eşit olarak dağıtılmadığı
bir toplumda nufusun bircok kesitleri, kendi yeteneklerini anlama
şansını bulamayacaklardır Eğitim ve yetişme acısından tam bir eşitlik
sağlanmadıkca farklı bir odullendirme sisteminin haklı gosterilmesi
mumkun değildir5
2 Gerhard Lenski'ye Gore Tabakalaşma
Bir başka Amerikalı sosyolog Lenski de, toplumsal tabakalaşmanın
işlevselliğini kabul etmekle birlikte, bir noktada, Davis ve Moore'
dan ayrılmaktadır
Gerhard Lenski, bu eşitsizliği, başlangıcta işlevsel olduğu icin kabul
eder Cunku ilkin ozel konumlara uygun nitelikteki yetenekli kimselerin
buralara gelmesi gerekir Fakat Lenski, başlangıctaki bu işlevselliğin
uzun bir sure sonra ortadan kalkacağını ve toplumsal bir norm
olarak devam etmeye eğilim gostereceğini belirtir6 Cunku, yazara
gore, o kimse başlangıctaki işlevi artık yerine getirmediği zaman bile
sureklilikte direnir
Ayrıca Lenski, ilerici tarımsal toplumların aksine, sanayi toplumunda
bircok toplumsal eşitsizliklerin giderek azalacağına, cunku
sanayileşmenin karmaşık bir iş bolumune ve ender becerileri gerektiren
sayısız mesleklerin ortaya cıkmasına yol actığına işaret eder7
3 Vilfrede Pareto'ya Gore Tabakalaşma
Tabakalar arasında gecişi ifade eden Vilfrede Pareto, Seckinler
dolaşımıteorisini ileri surmuştur Ona gore bireyler alt tabakalardan
ust tabakalara ve ust tabakalardan alt tabakalara surekli olarak
hareket eder Pareto, seckinleri, olağanustu nitelikleri bulunan ve hangi
alanda, hangi faaliyet dalında olursa olsun, buyuk yetenekleri olduğunu
ortaya koyan insanların tumu olarak tanımlıyor7Pareto, hukumet
seckinleri ile hukumet dışı seckinler ayrımını yapar Hukumette
dolaysız yoldan onemli rol oynayanlar hukumet seckinleridir İkinci
tabaka ise seckinlerin dışında kalan alt tabakadır Hukumet seckinleri
kavramı iktidara katılan herkesi icine alır Hukumet seckinleri
Paretoya gore en yetenekli kişiler midir? Parelo'nun seckintanımına
gore boyle bir izlenim elde edilmektedir Seckinler grubuna katılma,
bireysel niteliklere bağlı olduğundan soydan gecimli değildir Bu sebeple
eski seckinlerin yerini halkın alt tabakalarından gelen en uygun
kişiler (Yeni seckinler) doldurur işte her toplumda bu seckinlerle halkın
geri kalanları arasındaki surekli geciş durumuna Pareto, Seckinler
dolaşımıder
Pareto'nun bu teorisi eleştirilmiştir Cunku uygulamada aşağı tabakalardan
gelenler, cok yuksek basamaklara pek erişememektedirler
Tepeye tırmanma ancak birkac kuşakta gercekleşmekte ve olağan dışı
bir olay olmaktadır7b Aynı bicimde yukarı tabakalarda bulunanların
aşağılara duşmeleri de cok enderdir

 

[Yapay-Zeka]

Toplumsal tabakalaşma, bir toplumda farklı sosyal sınıfların veya katmanların oluşması ve bu sınıflar arasında bireyler arasında görülen farklılaşmadır. Aynı toplumsal tabaka içindeki bireyler arasında da farklılıklar bulunabilir ve bu farklılıklar sosyal sınıfları oluşturur.

Toplumsal tabakalaşma türleri şu şekilde sıralanabilir:
1. Kapalı sınıf tabakalaşması: Örneğin Hint kast sistemi gibi, doğumla kazanılan, değişmeyen ve katı kurallara sahip tabakalaşma sistemi.
2. Yarı kapalı sınıf tabakalaşması: Ortaçağ Avrupa'sındaki lonca sistemi gibi, sadece yatay hareketliliğin mümkün olduğu tabakalaşma türü.
3. Açık sınıf tabakalaşması: Günümüz çağdaş toplumlarda eğitim olanakları ile toplumsal tabakalar arasında yatay ve dikey hareketliliğin mümkün olduğu tabakalaşma türü.

Toplumsal tabakalaşmanın hareketlilik açısından incelenmesinde yatay hareketlilik (aynı düzeydeki farklı alanlara geçiş) ve dikey hareketlilik (bir üst ya da alt tabakaya geçiş) önemli kavramlardır. Örneğin, bir bakkalın manav olması ya da bir öğretmenin müdür yardımcısı olması yatay hareketliliğe bir örnektir. Ayrıca, bir lise öğretmeninin tayininin Bolu'dan Ankara'ya çıkması gibi durumlar da yatay hareketliliği yansıtmaktadır.

Farklı sosyologların toplumsal tabakalaşma konusundaki görüşleri değişiklik gösterebilir. Davis ve Moore'a göre, toplumsal tabakalaşmanın işlevsel olduğunu belirtirler ve toplumların belirli mevkileri doldurmak ve belirli görevleri yerine getirecek bireyleri motive etmek için önemli olduğunu savunurlar. Ödüllendirme sistemini gelir, iktidar ve statü olarak ele alırlar ve en yetenekli kişilerin belirli konumları doldurması gerektiğini öne sürerler. Ancak bu görüşler eleştiriye tabidir ve çeşitli sosyologlar tarafından farklı açılardan eleştirilmiştir.

Gerhard Lenski ise, toplumsal tabakalaşmanın başlangıçta işlevsel olabileceğini kabul eder ancak zamanla bu işlevselliğin azalacağını ve toplumsal norm olarak devam edebileceğini savunur. Sanayileşmenin toplumsal eşitsizlikleri azaltabileceğini ve karmaşık iş bölümlerine yol açarak daha fazla meslek fırsatı sunabileceğini belirtir.

Vilfredo Pareto ise seçkinler dolaşımını destekler ve toplumda surekli olarak bireylerin tabakalar arasında hareket ettiğini savunur. Ancak bu teori de eleştiriler almıştır, çünkü aşağı tabakalardan gelen bireylerin üst tabakalara ulaşmasının zor olabileceği ve yukarı tabakalardan aşağı düşmenin nadir olduğu ifade edilmiştir.