Takıntılar

[SoruCevap]

Takıntı Hakkında


Adından da anlaşılacağı üzere bu sorunun en karakteristik belirtisi kişide var olan ve bir türlü engelleyemediği, kontrol edemediği düşünceler ve davranışlardır.
Hem düşünceyi hem de davranışı etkiliyor

Bazı durumlarda hem takıntılı düşünce hem de saplantılı davranış beraberce var olabileceği gibi diğer bazılarında ise sadece düşünce yada sadece davranış takıntıları var olabilmektedir.

Yapışkan ve rahatsızlık verici bir rahatsızlık

Son derece yapışkan ve rahatsızlık verici bir rahatsızlık olan obsesyonda takıntılar ve saplantılar (zorlantılar) çok farklı biçimlerde ortaya çıkabilir.En sık görülenleri dinsel-metafizik , cinsellik , temizlik,düzen,şüphe ve kontrol takıntılarıdır.

Bu sorunda takıntılar düşünsel olarak (obsesyon) ortaya çıktığı gibi davranış (kompulsiyon) olarak da ortaya çıkabilirler.Bu takıntıları yaşayan kişi bunların anlamsızlığının, işlevsel olmadığının hatta rahatsız edici olduğunun farkındadır ama buna rağmen bunların var olmalarını engelleyemez. Çünkü bu davranışlar ve düşünceler bilinçten değil bilinçaltından diğer bir deyişle kişiliğimizin farkında olmadığımız kontrol dışı parçasından kaynaklanan bir tür arınma çabasıdır.

Psikolojik sorunların alerjisi gibi

Yaşanan olaylara bağlı olarak beynimizde oluşan görüntü, ses, tat, koku gibi verilerin yanısıra hisler de kaydedilir.Eğer o deneyime ait hisler olumsuz ise bunlar varlıkları ile beraber bir tür alerjik ya da karşıt reaksiyona yol açarlar .Bu açıdan bakıldığında obsesyonu psikolojik rahatsılıkların alerjisine benzetebilirzi. Çünkü her ikisinde de sebep olarak bünyeye girmiş ve bünyenin kendisinden kurtulmaya arınmaya çalıştığı rahatsız edici etkenler vardır .


Takıntılar,obsesyon yada diğer bir deyişle vesvese

Adından da anlaşılacağı üzere bu sorunun en karakteristik belirtisi kişide var olan ve bir türlü engelleyemediği, kontrol edemediği düşünceler ve davranışlardır.

Hem düşünceyi hem de davranışı etkiliyor

Bazı durumlarda hem takıntılı düşünce hem de saplantılı davranış beraberce var olabileceği gibi diğer bazılarında ise sadece düşünce yada sadece davranış takıntıları var olabilmektedir.

Yapışkan ve rahatsızlık verici bir rahatsızlık

Son derece yapışkan ve rahatsızlık verici bir rahatsızlık olan obsesyonda takıntılar ve saplantılar (zorlantılar) çok farklı biçimlerde ortaya çıkabilir.En sık görülenleri dinsel-metafizik , cinsellik , temizlik,düzen,şüphe ve kontrol takıntılarıdır.

Bu sorunda takıntılar düşünsel olarak (obsesyon) ortaya çıktığı gibi davranış (kompulsiyon) olarak da ortaya çıkabilirler.Bu takıntıları yaşayan kişi bunların anlamsızlığının, işlevsel olmadığının hatta rahatsız edici olduğunun farkındadır ama buna rağmen bunların var olmalarını engelleyemez. Çünkü bu davranışlar ve düşünceler bilinçten değil bilinçaltından diğer bir deyişle kişiliğimizin farkında olmadığımız kontrol dışı parçasından kaynaklanan bir tür arınma çabasıdır.

Psikolojik sorunların alerjisi gibi

Yaşanan olaylara bağlı olarak beynimizde oluşan görüntü, ses, tat, koku gibi verilerin yanısıra hisler de kaydedilir.Eğer o deneyime ait hisler olumsuz ise bunlar varlıkları ile beraber bir tür alerjik ya da karşıt reaksiyona yol açarlar .Bu açıdan bakıldığında obsesyonu psikolojik rahatsılıkların alerjisine benzetebilirzi. Çünkü her ikisinde de sebep olarak bünyeye girmiş ve bünyenin kendisinden kurtulmaya arınmaya çalıştığı rahatsız edici etkenler vardır .

Her yerde olduğu gibi burda da geçmişe ait yaşantılar karşımıza çıkıyor

Bu takıntıların ortaya çıkışında rol oynayan etmenlere baktığımızda diğer psikolojik sorunlardakine benzer olarak negatif geçmiş yaşam olaylarının önemli olduğunu görürüz.

Geçmişte yaşanmış ve bu gün itibariyle obsesyonun ortaya çıkışında rol oynayan olayları kategorize ederrsek üç tür yaşam olayı ile karşılaşırız.

1-Dinle uyuşmayan olumsuz yaşantılar

2-Cinsellikle ilgili olumsuz deneyimler

3-Temizlikle ilgili olumsuz yaşantılar

Ritüel halini almış davranışlar ve anlamsız düşünceler var

Obsesif Bozuklukta yukarıda değinilen yaşam olaylarına bağlı olarak ortaya çıkan utanç , iğrenme ,tiksinti, suçluluk gibi duygular vardır .Kişinin iç dünyasında var olan bu duygular rahatsızlık verdiğinden dolayı bilinçdışı devreye girer ve bu duygulardan kurtulmaya , arınmaya yönelik bir arınma süreci başlatır . Bu süreçte adeta ritüel halini almış tekrarlanan davranışlar ve sistematik olarak ortaya çıkan anlamsız düşünceler vardır.

Aileyi de unutmamak lazım




Takıntı Nedenleri


Eğer ebeveynlerde bazı konularda takıntı , titizlik ve hassasiyet varsa herhangi bir olumsuz yaşam olayına gerek kalmadan anne ve babada var olan bu sorunlar kişide de ortaya çıkabilir.

Çocuklukta yaşananlar kişiliğimize sızıyor

Çocukluk dönemi kişiliğimizin oluşma evresidir.Her ne kadar genetik faktörlerin belli ölçüde etkisi söz konusu olsa da kişiliğimiz büyük oranda çocukluk dönemi yaşantılarının ve izlenimlerinin etkisiyle oluşur.

Burada anne baba faktörü önemli rol oynar çünkü çocuğun yaşamının ilk yıllarında çevresinde gözlemleyeceği ve model alacağı kişiler anne ve babasıdır.

Herşeyi anne ve babadan öğreniyoruz

Çocuk dünyaya geldiğinde hayata dair hiçbir şey bilmemekte olaylar karşısında nasıl bir tutum geliştireceğini kestirememektedir, işte bu aşamada çocuk anne ve babayı modellemeye başlar, hem de onların tavır ve tutumlarını hiçbir eleştiri süzgecinden geçirmeden. Çocuk 11 yaşına geldiğinde artık kişilik büyük ölçüde oluşmuştur ve bu süreçte anne ve babadan edindiği izlenimler ile anne ve babanın çocuğa karşı tepkileri belirleyici olmuştur.

Örneğin annede temizlik takıntısı varsa ve bu sürekli el yıkama , tuvalet ve banyoda fazla oyalanma ve sürekli temizlik yapma şeklinde ortaya çıkıyorsa muhtemelen çocuk anneden bu davranışları görecek ve temizlik konusunda annesi gibi hassas birisi haline gelecektir. Bu durum bile kişide yaşamının daha sonraki dönemlerinde temizlik obsesyonun ortaya çıkmasına neden olabilir.

İşte bu evrede ya da daha sonra ki evrelerde kişi bir de kendisini kirlenmiş , pis , lekelenmiş , günahkar hissedecek olumsuz olaylar yaşarsa bu sorunlar daha kolay tetiklenebilir.

Sorun nerede ise çözümü de orada aramalıyız

Sorun bilinçaltından kaynaklandığı için çözümü de burada aramak gerekiyor.Daha önceki bölümde bu sorunun başlıca iki faktörden kaynaklığından bahsetmiştik , geçmişte yaşanmış travmatik olaylar ve aile faktörü.

Eğer Obsesyonun (takıntıların) ortaya çıkışında geçmiş yaşam olayları rol oynuyor ise terapi sürecinde bu travmatik olayların beraberinde getirdiği negatif duygusal birikime müdahale edilerek kişi geçmiş yaşam olaylarının beraberinde getirdiği olumsuz duygulardan kurtarılmalıdır.

Olumsuz duygular masum değildir

Yaşadığımız her olay çeşitli duyguların ortaya çıkmasına neden olur ve beynimiz sadece olaylara ait görüntüleri ve sesleri değil aynı zamanda bu duyguları da kaydeder.Eğer duygu negatifse ve yoğunluğu belli bir eşik düzeyinin üstünde ise bilinçaltı bu duygudan kurtulmaya ya da en azından etkisini azaltmaya yönelik bir çaba içine girer.

Geçmişinde bu sorunun ortaya çıkmasına neden olacak taciz, cinsel istismar ,eşcinsel deneyimler ,mastürbasyon ,ensest ,onaylanmayan cinsel ilişki , mikroplu ve pis ortamlarda bulunma zorunluluğu , kan ve pislik bulaşma, günah olarak kabullenilen davranışlar vb. deneyimleri olan bireylerin yaşamlarının daha sonraki evrelerinde obsesyon yaşama olasılığı fazladır.



Takıntı Tedavisi


Duygusal temizlik gerekli

Bu ve benzer durumda yapılması gereken , sorunun kaynağı olarak ön plana çıkan olumsuz yaşam olaylarının beraberinde getirdiği rahatsız edici karşıt reaksiyona yol açan duygusal birikimi ortadan kaldırmaktır.

Bu da ancak terapötik müdahaleler içeren etkili bir terapi ile gerçekleştirilebilir.Kişinin iç dünyasında var olan bu birikim ortadan kaldırılmadan uygulanacak tedaviler semptomları (belirtileri) ortadan kaldırmaya yönelik olacak ve sorunun yeniden tekrarlama ihtimali söz konusu olacaktır.

Değişim obsesyon tedavisinde de gerekli

Yukarıda değinilen adımlar atıldıktan sonra terapinin diğer önemli bir aşamasına geçilir Değişim Aşaması.Bu aşama kişide var olan ve aileden edindiği işlevsel olmayan davranış biçimlerini , tavır ve tutumlarını değiştirmeyi içermektedir.

Bu güne kadarki değişim çabalarının istenen neticeyi vermemesi duygu düşünce ve davranışlarımızın oluşumunda son derece önemli bir rol oynayan bilinçaltını kapsamamasından kaynaklanmaktadır.Sadece farkında olduğumuz ve kontrolümüz altındaki kişilik parçamıza yönelik değişim çabaları bilinçaltını kapsamadığı sürece başarısızlıkla sonuçlanmaya mahkumdur.

Bilinçaltı ile iletişim obsesyon tedavisinde olmazsa olmaz bir zorunluluk

Peki bilinçaltı neden bize zarar veren anlamsız ve saçma bir tutumu ısrarla sürdürmeye çalışmaktadır.O bu tutumun zararlarını görmemekte aksine ona yüklediği işlev üzerine odaklanmaktadır da onun için . Eğer bilinçaltı ile iletişime geçerek bu davranışın işlevsel olmadığını bunun da ötesinde zararlı olduğunu göstermeyi başarabilirsek bilinçaltı bu davranışı ortadan kaldıracak yada daha işlevsel olan başka bir davranış ile değiştirmeyi kabul edecektir.