Silikozis Nedir?

[SoruCevap]

Silikozis Nedir?​

Silikozis, kristalize formdaki silikon dioksit tozlarının soluk alıp verme sırasında akciğerlere çekilmesi ile meydana gelen bir pnömokonyoz rahatsızlığıdır. Silika tozları kum, taş ve kuartz gibi minerallerin içerisinde yer alır. Bu tozların uzun süreli inhalasyonu sonrasında silika akciğer ve solunum yollarında birikmeye başlar. Birikim sonrasında ise dokularda hasar meydana gelerek kişinin nefes alıp vermesi olumsuz yönde etkilenebilir.

Genel olarak silikozis 3 tipte incelenen bir rahatsızlıktır. Akut (ani başlangıçlı) silikozis birkaç hafta ile 2 yıl arasında yüksek miktarda silika maruziyeti sonrası oluşan silikozis türüdür. Kronik (uzun süreli) silikozis rahatsızlığında ise düşük miktarda silika tozuna geniş bir zaman aralığında maruziyet söz konusudur. Bu silikozis türünde oluşabilecek şikayetlerin meydana gelmesi yılları bulabilir. Kronik silikozis, en sık görülen silikozis türüdür. Başlangıçta hafif olan şikayetler zaman içerisinde giderek kötüleşebileceği için dikkatli olunmalıdır. Akselere (hızlı) silikozis durumunda ise aşırı yoğun silika tozu maruziyeti sonrası 5-10 yıl içerisinde hastalık tablosu gelişebilir. Bu silikozis türünde şikayetlerin kötüleşmesi oldukça hızlı şekilde olur.

Silikozis Belirtileri Nelerdir?​

Silikozis rahatsızlığı gelişen bireylerde bu hastalığın ilk evrelerinde oluşabilecek belirtiler genel olarak şu şekildedir:

Kuru öksürük
Göğüs ağrısı
Hırıltı
Efor isteyen bir aktivite sırasında oluşan anormal nefes darlığı
Bazı bireylerde ise hastalığın erken evrelerinde hiçbir belirti oluşmayabileceğinin unutulmaması gerekir. Genel olarak silika tozu maruziyeti sonrası silikozis hastalığı tablosunun tam olarak oturması 10-20 yıl gibi bir zaman zarfı sonrasında (kronik silikozis) meydana gelir. Bazı olgularda ise hastalık tablosu daha kısa bir süre içerisinde ortaya çıkabilir. Akselere silikozis olarak adlandırılan durumda ise yüksek düzeyde silika tozu maruziyeti ile hastalığın belirtileri 5-10 yıl gibi bir süre içerisinde meydana gelebilir. Daha yüksek miktarda silika tozu maruziyetinin söz konusu olduğu bazı vakalarda akut silikozis olarak isimlendirilen hastalık tablosu görülebilir. Bu durumda belirtiler haftalar ve aylar gibi kısa bir zaman zarfı içerisinde oluşur ve meydana gelen şikayetler de hastalığın diğer formlarına göre daha ağır seyirlidir.

İlerlemiş olgularda öksürük ve nefes darlığı gibi şikayetler oldukça ciddi boyutlara varabileceği gibi aynı zamanda aşırı halsizlik ve kol veya bacak ödemi gibi diğer belirtiler de hastalık tablosuna eklenebilir. Bazı ileri evre olgularda ise kalpten akciğere giden damarlardaki basınç artışına bağlı olarak pulmoner hipertansiyon adı verilen bir durum gelişebilir. Pulmoner hipertansiyon zaman içerisinde kalbin sağ yapılarının kanı yeterince pompalayamaması ile sonuçlanır. Sağ kalp yetmezliği olarak isimlendirilen bu durum vücudun yeterince oksijen alamaması ve karbondioksiti yeterli miktarda vücutta uzaklaştıramaması nedeniyle hayatı tehdit eden solunun yetmezliği ile sonuçlanabilir.

Silikozis vakalarında belirtilerin oluşmasının onlarca yıllık bir süre sonunda meydana gelmesinin nedeni bu tozun akciğerlerde direkt olarak hasara neden olmamasından kaynaklanır. Diğer kimyasal inhalasyon vakalarında şikayetler maruziyet sonrası meydana gelirken silika tozunun akciğerlerde birikmesi ve belirtilerin oluşması bağışıklık sisteminin aşırı uyarılmasına bağlıdır. Akciğer dokusunda bu toz ile mücadele eden bağışıklık hücrelerinin asıl amacı tozu akciğerlerden uzaklaştırmaktır. Bu amacın tam olarak yerine getirilememesi ise aşırı düzeyde bir iltihaplanma ile sonuçlanır. Uzun süreli olarak aktif kalan bazı bağışıklık sistemi elemanları akciğerlerde hasarlanmaya neden olur. Sonuç olarak ise akciğer dokusunda yara gelişimi gözlenir. Bu süreç silikozis nedeniyle oluşan belirtilerin maruziyet sonrasında da devam etmesini açıklar niteliktedir. Maruziyet kesilmesine rağmen bağışıklık sistemi aktivasyonunun devam etmesi akciğer dokusundaki hasarın daha ileri boyutlara varmasına neden olabilir.

Silikozis Neden Olur?​

Silikozis temel olarak silika tozu maruziyeti sonrasında meydana gelen bir rahatsızlıktır. Akut, kronik veya akselere formda oluşabilen bu hastalıkta hastalığın alt türü maruziyetin derecesi ve süresi ile ilişkilidir. Soluk alıp verme sırasında akciğerlere çekilen silika tozu hava yollarına yerleşir. Tozun yerleştiği bölgelerde ise zaman içerisinde hasarlanma oluşur ve meydana gelen yara dokusu kişinin daha zorlu şekilde nefes alıp vermesi ile sonuçlanır.

Silika tozu maruziyetinin en yüksek olduğu meslek grupları genel olarak şu şekilde özetlenebilir:

Maden ocağı çalışanları
Taş ocağı çalışanları
Çelik endüstrisinde çalışanlar
İnşaat işçileri
Cam üretim tesislerinde çalışanlar
Yol bakım işçileri
Duvar yapım ustaları
Çatı kaplama çalışanları
Tünel yapım işçileri
Bu meslek gruplarında yer alan kişiler silikozis hastalığı gelişimine dair risk altındadır. Bu nedenle bu tarz mesleği olan bireylerin doğru ekipmanlar ile kendilerini korumaları oldukça önem arz eder.

SİLİKOZİS NASIL ANLAŞILIR?​

Silikozis belirtileri olan bireylerin en kısa sürede sağlık kuruluşlarına başvurması önerilir. Hekimler tarafından hastaların ilk değerlendirmesinde silikozis hastalığının ortaya çıkarılabilmesi için öncelikle kişinin riskli meslek gruplarında çalışıp çalışmadığı değerlendirilir. Silikozis şüphesi bulunan olgularda daha sonraki aşamada çeşitli tetkiklerle akciğer dokusunda herhangi bir hasar oluşup oluşmadığı değerlendirilir. Akciğer filmi bu kapsamda başvurulabilecek ilk sıradaki tetkiktir. Silikozis olgularının akciğer filmlerinde silika tozları küçük, beyaz lekelenmeler şeklinde tespit edilebilir.

Silikozisten şüphelenilen olgularda bronkoskopi incelemeleri de oldukça faydalıdır. Küçük ve esnek bir tüpün soluk borusundan ilerletilmesi ve tüpün üzerindeki kamera vasıtası ile solunum sistemi yapılarının gözlenmesine imkan tanıyan bu tetkikte akciğer dokusunda meydana gelen hasar ve sıvı birikimi gibi hastalığa dair değişikliklerin meydana gelip gelmediği değerlendirilebilir.

Silikozis Tedavisi Nasıldır?​

Silikozis, herhangi bir spesifik ilaç ya da tedavi yöntemi ile ortadan kaldırılabilen bir rahatsızlık değildir. Silikozis tanısı alan bireylerde tedavi planlamasının asıl amacı meydana gelen şikayetlerin kontrol altına alınmasıdır. Öksürük ilaçları ve antibiyotikler bu kişilerdeki kuru öksürük ve zatürre gibi akciğer enfeksiyonu rahatsızlıklarına yatkınlığın kontrol altına alınmasında etkili olabilir. Çeşitli inhaler ilaçların kullanılması ile bu olgulardaki daralan hava yollarının genişletilmesi sağlanabilir. Bazı ileri evre olgularda ise kişilere maske ile oksijen desteği verilebilir. Silikozis tanısı alan kişilerin tütün kullanımı gibi akciğerlere zarar verebilecek kötü alışkanlıklarını bırakması oldukça önemlidir.

Silikozis, çeşitli meslek gruplarında meydana gelebilen ve çalışma şartlarının iyileştirilmesi ile önlenebilen oldukça ağır seyirli bir akciğer rahatsızlığıdır. Gerekli ekipmanların sağlanması ile bu rahatsızlığa yakalanma riskinin en aza indirilebileceği konusunda bilinçli olunması oldukça önemlidir. Aynı zamanda çalışma ortamında düzenli olarak analiz yapılması ile iş ortamındaki silika tozu düzeyi tespit edilebilir. İlerleyici bir rahatsızlık olan silikozise dair belirti ve bulguları kendinizde veya çevrenizde gözlemlemeniz halinde en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak uzman hekimlerden destek almanız önerilir. Sağlıklı günler dileriz.