Şeker Hastalığı Neden Olur?

[SoruCevap]

Kanda yüksek şeker değerlerine neden olan şeker hastalığı (diyabet), hayat boyu süren, kronik bir hastalıktır Vücudumuzdaki kan şekerini dengelemek için pankreas tarafından insülin adlı bir hormon üretilir Şeker hastalarında ise insülin az üretiliyordur, hiç üretilmiyordur ya da vücutta insülin direnci vardır

Şeker hastalığını genel hatlarıyla anlamak için yiyeceklerin vücut tarafından enerjiye dönüştürülmeleri normalde nasıl bir süreçtir, önce bunu anlamak gerekir

Yiyeceklerin sindirilmesi sırasında:

Kan şekeri olarak bildiğimiz, tıpta ‘glukoz‘ diye adlandırılan bir şeker kan dolaşımına girer Glukoz vücudumuzun enerji üretmesini sağlayan bir yakıt kaynağıdır
Pankreas adlı organ insülin üretir İnsülinin rolü, glukozu kan dolaşımından alarak kaslara, yağ dokulara, karaciğere, yani yakıt olarak kullanılabileceği yerlere taşımaktır
İşte bu sistemde bir aksama olduğunda, yani glukoz hücrelere giremeyip kanda birikmeye başladığında, kan şekeri yükselir Bir kişinin şeker hastası olduğunu gösteren değerler şöyle belirtilir:

Kişide gizli şeker varsa açlık kan şekeri 100125 mgdl arasında bir değerdir Açlık kan şekeri 126 mgdl üzerinde olan kişiler şeker hastası olarak kabul edilir

Şeker Hastalığının Nedenleri​

Şeker hastalarında kan şekeri seviyesi yüksektir çünkü vücutları kandaki şekeri (glukozu) kas, yağ ve karaciğer hücrelerine, enerji olarak depolanmak üzere, taşıyamamaktadır Bu durumun belli nedenleri vardır:

Bu kişilerde pankreas yeterince insülin üretemiyordur
Hücreleri insüline normal şekilde cevap vermiyordur
Yukarıdaki her iki maddenin birden söz konusu olması da mümkündür

Şeker hastalığının ‘tip 1 diyabet’ ve ‘tip 2’ diyabet olarak adlandırılan, iki ana tipi vardır Her bir tipteki şeker hastalığının nedenleri ve risk faktörleri değişiklik gösterir

Tip 1 diyabet herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir ama en çok çocuklarda, onlu yaşlardakilerde ve genç yetişkinlerde teşhis edilir Bu tip şeker hastalığında vücut ya çok az insülin üretir ya da hiç üretmez Yeterli insülin hormonu olmayınca glukoz hücrelere gidemez ve kanda birikir ancak vücut bu şekeri enerjiye dönüştüremez Bunun yerine tip 1 diyabet hastalığı belirtileri görülür Günlük insülin iğnesi yapılması gerekir İnsülin bir ilaç değil, hormondur
Tip 1 diyabetin kesin nedeni bilinmemektedir Daha çok bir bağışıklık sistemi hastalığı olduğu düşünülür Bir enfeksiyon ya da diğer tetikleyiciler sonucu vücudun bağışıklık sistemi hatalı şekilde pankreasta insülin üreten hücrelere saldırır Aile geçmişinde varsa, genetik olarak aynı aile bireyleri arasında görülebilir

Tip 2 diyabet şeker hastalığı vak’alarının çoğunluğunu oluşturur Daha çok yetşkinlikte ortaya çıkar Ancak günümüzde obezitenin artmasıyla ergenlikte de görülmeye başlamıştır Tip 2 diyabet hastası çoğu kişi, bu hastalıklarının farkında değildir Tip 2 diyabette karaciğer, yağ doku ve kas hücreleri insüline doğru şekilde karşılık veremez Buna ‘insülin direnci‘ denir Sonuç olarak yine kan şekeri hücrelerde depolanamamış olur ve kanda birikmeye başlar Kan şekerinin bu şekilde yükselmesine ‘hiperglisemi‘ denir
Tip 2 diyabet teşhisi koyulan çoğu kişi bu sırada fazla kilolardan şikayetçidir Vücutta yağ oranının artması, insülinin vücut tarafından doğru şekilde kullanılmasını engeller Ancak tip 2 diyabet zayıf kişilerde de görülebilir

Aile geçmişi ve genler tip 2 diyabetin ortaya çıkmasında çok büyük bir rol oynar Az hareket etmek, kötü beslenmek ve bel çevresinde aşırı yağlanma tip 2 diyabet riskini arttıran faktörlerdir

Gebelik şekeri (tıp dilinde gestasyonel diyabet), normalde şeker hastası olmayan kadınlarda, ilk kez hamilelik sırasında ortaya çıkan veya teşhis edilen şeker hastalığıdır Hamilelik hormonları insülin hormonunun görevini yapmasını engelleyebilir Kan şekeri değerleri doktor gözetiminde kontrol altına alınmalıdır Hamileler kan şekerini düzenlemek için hap kullanamazlar ancak insülin kullanabilirler Gebelik sonrasında çoğu kadının kan şekeri değeri normale döner ancak yine de tedbirli olmakta ve kontrolleri sürdürmekte fayda var Hamilelik şekeri ortaya çıkan kadınların pek çoğunda, doğumdan sonra 5 ila 10 yıl içerisinde şeker hastalığı ortaya çıktığı görülmüştür

Kimler Şeker Hastalığı Riski Taşır?​

Tip 2 diyabet riski taşıyanlar genel olarak şu şekilde sıralanabilir:

Gizli şekeri olanlar (bozulmuş glukoz toleransı da denir)
45 yaş ve üzerindekiler
Ailesinde şeker hastalığı bulunanlar
Fazla kilolu olanlar
Hareketsiz bir yaşam sürenler, spor yapmayanlar
Yüksek tansiyonu olanlar
Kolesterol seviyesi sağlıksız seviyelerde olanlar
Gebelik şekeri geçirmiş olan kadınlar
Kötü beslenenler, sağlıklı ve dengeli beslenme önerilerine uymayanlar
Yüksek kan şekeri değerleri bulanık görme, aşırı susama, halsizlik, açlık, sık idrara çıkma ve kilo kaybı gibi belirtilere neden olur Tip 1 diyabet hastalarında belirtiler kısa bir sürede gelişir ve teşhis koyulduğunda hastalık artık iyice ilerlemiş olur Tip 2 diyabet hastalığı ise yavaş yavaş ilerlediğinden kan değerleri yüksek olan bazı kişilerde belirti görülmeyebilir