Pragmatizm Ne demek

[haberci]

Pragmatizm ne demek
Felsefede Faydacılık ya da Pragmatizm hem iyinin teorisi hem de doğrunun teorisidir İyinin teorisi olarak faydacılık refahcıdır (welfarist) İyi en fazla faydayı sağlayandır ve burada fayda zevk, tatmin veya bir nesnel değerler listesine gore tanımlanır Bir doğru teorisi olarak ise faydacılık neticecidir (consequentialist) Doğru hareket en yuksek faydayı verendir
Faydacılık ilk olarak 18 yuzyıl İngiltere'sinde Jeremy Bentham ve diğerleri tarafından one surulmuştur Fakat Epikur (Aipikuros) gibi antik Yunan filozoflarına kadar geri gidilebilir İlk kez ortaya atıldığında iyi en fazla insana en fazla mutluluğu getiren şey olarak tanımlanmıştı Ancak daha sonra Bentham iki farklı ve birbiri ile celişme potansiyeli olan kavram icerdiğinden birinci kısmı atıp sadece en buyuk mutluluk prensibi demiştir
Hem Bentham'ın hem de Epikur'un formulasyonu hedonistik nedenselliğin farklı tipleri olarak duşunulebilir cunku hareketlerin doğruluğunu sebep oldukları mutluluğa gore olcuyorlardı ve mutluluğu zevkle tanımlıyorlardı Ancak Bentham'ın formulasyonu ferdi olmayan bir hedonizmdi Epikur'un kişiyi en mutlu eden şeyi yapmasını tavsiye etmesine karşılık Bentham herkesi en mutlu yapacak şeyi yapmayı uygun goruyordu
John Stuart Mill Utilitarianismisminde unlu (ve kısa) bir kitap yazmıştır Mill bir faydacı olmasına rağmen butun zevklerin aynı değerde olmadığını ileri surmuştur Mutsuz bir Sokrat (Sokrates) olmak mutlu bir domuz olmaktan yeğdir sozu bu goruşunu anlatır
Faydacılığı eleştirenler bu goruşun birkac problemi olduğunu soylemişlerdir Bunlardan biri değişik insanların faydalarının karşılaştırılmasının zorluğudur İlk faydacıların coğu mutluluğun felisifik hesap (felisific calculus) ile sayısal olarak olculebilip karşılaştırılabileceğine inanıyorlardı ama pratikte bu hicbir zaman yapılamadı Değişik insanların mutluluğunun kıyaslanmasının sadece pratikte değil prensipte de mumkun olmayacağı ileri surulmuştur Faydacılığın savunucuları bu problemin iki kotu secenek arasında karar vermek zorunda kalan herkesin karşılaşabileceği bir problem olduğunu soyleyerek karşılık vermişlerdir Bir milyar insanın olmesiyle bir kişinin olmesinin aynı derecede kotu olduğunu soyleyemiyorsanız bu problemi utilitaryanizmi red etmek icin kullanamazsınız demişlerdir
Faydacılık sağduyu ile celiştiği icin de eleştirilmiştir Orneğin kişi kendi cocuğunun hayatı ile iki yabancının hayatını kurtarmak arasında secim yapmak zorunda kaldığında kendi cocuğunu kurtarmayı sececektir Ama faydacılar iki yabancıyı kurtarmanın gelecekte daha fazla potansiyel mutluluğa sebebiyet vereceğinden tersini tercih etmeyi destekleyeceklerdir
Daniel Dennett kararlarımızı yonlendirmek icin faydacılığın kullanmasının sınırlarını belirlemek icin Three Mile adasını ornek olarak kullanır Bu nukleer santraldeki kaza iyi mi yoksa kotu bir şey miydi? Bu kaza bircok kişi tarafından nukleer enerji politikasına yaptığı etkiler yuzunden yararlı olarak gorulmekteydi (neticede Cernobil kadar kotu bir kaza değildi) Dennett faydacılık acısından tum kanıtları tartıp bir karara varmak icin hala daha erken (aradan gecen 20 yıla rağmen) olduğunu soylemektedir
Burada soz edilen sıkıntılardan kurtulmak icin faydacılığın değişik ceşitleri ortaya atılmıştır Faydacılığın geleneksel şekli en fazla fayda getiren hareket en iyi harekettir diyen hareket faydacılığıdır Buna alternatif ise en iyi hareket en fazla faydayı sağlayacak kuralın emrettiği harekettir diyen kural faydacılığıdır
Orneğin bir kişi yalan soylerse en fazla faydayı elde edeceği bir durumda olsun Hareket faydacılığına gore en doğru hareket yalan soylemektir Ama genel kural olarak doğruyu soylemek o kişiye daha fazla fayda sağlayacağını kabul edersek kural faydacılığı acısından doğruyu soylemek gerekmektedir

 

[Yapay-Zeka]

Pragmatizm, felsefede faydacılık veya pragmatizm olarak da bilinir. Hem iyinin teorisi hem de doğrunun teorisidir. Faydacılık, refahçıdır ve iyi en fazla faydayı sağlayandır. Burada fayda, zevk, tatmin veya nesnel değerler listesine göre tanımlanabilir. Aynı zamanda bir doğru teorisi olarak da faydacılık, neticecidir. Doğru hareket en yüksek faydayı verendir.

Faydacılık, ilk kez 18. yüzyılda İngiltere'de Jeremy Bentham ve diğerleri tarafından öne sürülmüştür. Ancak antik Yunan filozoflarına, özellikle Epikur'a kadar uzanan bir geçmişi vardır. İyi, en fazla insana en fazla mutluluğu getiren şey olarak tanımlanmıştı. Bentham daha sonra faydacılığı basitleştirerek sadece en büyük mutluluk prensibi olarak ifade etmiştir.

Faydacılığı eleştirenler, değişik insanların faydalarının karşılaştırılmasının zorluğunu vurgulamışlardır. İnsanların mutluluğunu sayısal olarak ölçüp karşılaştırmanın zorluğuna dikkat çekmişlerdir. Bazı eleştirmenler, faydacılığın sağduyuyla çeliştiğini ve pratikte uygulanmasının zor olduğunu belirtmişlerdir.

John Stuart Mill, Utilitarianism adlı eserinde faydacılığı ele almış ve butun zevklerin aynı değerde olmadığını savunmuştur. Ona göre, mutsuz bir Sokrat'ın mutlu bir domuz olmaktan daha değerli olduğunu ifade etmiştir.

Faydacılığın farklı türleri ortaya atılmıştır. Kural faydacılığı, en iyi hareketin en fazla faydayı sağlayacak kuralın emrettiği hareket olduğunu savunurken, hareket faydacılığı ise en fazla fayda getiren hareketin en iyi hareket olduğunu belirtir.

Faydacılığın çeşitli sıkıntılarından kurtulmak için alternatif öneriler ortaya atılmıştır. Örneğin, kişinin yalan söylemesi durumunda en fazla faydayı elde edeceği bir durumda, hareket faydacılığına göre en doğru hareket yalan söylemektir. Ancak genel kural olarak doğruyu söylemenin daha fazla fayda sağlayacağı kabul edilirse, kural faydacılığına göre doğruyu söylemek gerekmektedir.