Persler,pers krallığı

[haberci]

Sasani İmparatorluğu hakkında veri
Pers İmparatorluğu
İsa'dan önce 5yy'da Persler II Keyhüsrev önderliğinde birleşerek kuzeydeki Medleri yıkmış ve bir devlet haline gelmişlerdir Bundan sonra Keyhüsrev fetih hareketlerine girişmiştir Bu fetihlerde ise Babil, Fenike gibi zengin yerleri fethedip ülkeyi varlıklı bir krallık haline getirmiştir Ermenistan'ı, Lidya'yı ve Krezus'ünservetini ele geçirip tüm Anadolu'yu hakimiyeti aşağı birleştirmiştir Anadolu'yu ele geçridikten sonra Babil üstüne saldırmış ve orayı da fethedip kendini Babil kralı ilan etmiştir Bundan daha sonra ise Darı'a saldırma hazırlıklarına başlamış, kuzeydoğuyu takviye etmek için iki kabileyle savaş yapmış ve bu savaşlar da kabileler direniş göstermişler, Keyhüsrev de bu savaşta hayatını kaybetmiştir
Yerine ise oğlu Kambis geçmiştir Kambis devrinde Mısır fethedilmiş, Kartaca'ya kadar Pers ordusu ilerlemiş, ama Kartacalıları geçememiştir Kambis döneminde İranlı kabileler ayaklanmışlardır, bunlar Gomata isimli bir Med rahibinin başını çektiği mecusilerdir
II Artakserkes döneminde devlet hızla çözülmeye başlamış, İmparatorluk'ta ayaklanmalar olmuş, Darı bağımsızlığını duyuru etmiştir İsyanlar güçlükle bastırılmış, lakin daha sonra III Darious döneminde Persler İmparatorluğu'na Büyük İskender son vermiştir
Ahameniş İmparatorluğu
MÖ 550'de Persler Büyük Kiros (veya II Kiros ya da II KYROS) önderliğinde birleşerek kuzeydeki Medleri yıkmış ve bir devlet haline gelmişlerdir Bundan sonra Kyros fetih hareketlerine girişmiştir Bu fetihlerde ise Babil, Fenike gibi varlıklı yerleri fethedip ülkeyi varlıklı bir krallık haline getirmiştir Ermenistan'ı, Lidya'yı ve Krezus'ün servetini ele geçirip bütün Anadolu'yu hakimiyeti altında birleştirmiştir Anadolu'yu ele geçirdikten daha sonra Babil'e saldırmış ve orayı da fethedip kendini Babil kralı bildiri etmiştir Bundan sonradan ise Mısır'a saldırma hazırlıklarına başlamış, kuzeydoğuyu kuvvetlendirmek için iskitsaka imparatorluğu ile savaş yapmış ve bu savaşların birinde Kraliçe Tomrisin ordusuna mağlup olarak hayatını kaybetmiştir
Yerine ise oğlu Kambis geçmiştir Kambis devrinde Mısır fethedilmiş, Kartaca'ya değin Pers ordusu ilerlemiş, ama Kartacalıları geçememiştir Kambis döneminde İranlı kabileler ayaklanmışlardır, bunlar Gomata isimli bir Med rahibinin başını çektiği mecusiler dir
Kambis Mısır dönüşü ölmüş, yerine ise ünlü Pers İmparatoru I Darius geçmiştir Ilk Olarak kabile isyanlarını bastırmış ve dağıtılmış alanlarda ihtilal niteliğindeki hareketlere girişmiştir I Darius da fetih hareketlerine girişmiş, İmparatorluk sınırları doğuda Hindistan'a dayanmıştır Kafkasya'ya içten İskitlere karşı da sefer yapmış, fakat başarısızlıkla sonuçlanmıştır sonradan batıya yönelip, Trakya, Makedonya ve Ege'ye saldırıp buraları ele geçirmiştir Bunun üzerine Spartalılar, Darius ve oğlu Kserkes'e karşısında Salamis Deniz Savaşı'nı yapmışlardır Salamis Deniz Savaşı'nda elde edilen ganimetlerin bütünü Büyük İskenderin fethinde ele geçirilmiştir
II Artakserkes döneminde devlet tez çözülmeye başlamış, İmparatorluk'ta ayaklanmalar olmuş, Darı bağımsızlığını bildiri etmiştir İsyanlar güçlükle bastırılmış, lakin sonra III Darius döneminde Pers İmparatorluğu'na Büyük İskender son vermiştir
Anadolu'ya dominant olan Perslerin satrapları ülkeyi imar etmek için çaba göstermişlerdir Bu çalışmalar sırasında Bodrum'da yapılan Mausoleum (Mozole kral mezarı) dünyaca ünlü eserlerden biridir Ahameniş imparatorluğu bugüne değin Şark'ta ki en geniş imparatorluk olmuşturEge'ye ve Hint'e uzanan reel anlamda imparatorluk gerçekleştirildi
Sasani İmparatorluğu
Sasani hanedanı, 3 yüzyıl başlarında bugünkü İran'ın Persis eyaletinin hükümdarlığını ele geçiren tanrıça Anahita'yı takibeden rahiplerin soyundan gelen I Ardeşir kadar Persis'te (Pars ya da Fars vilayeti) Istakhr şehrinde kurulmuştur
Sasani İmparatorluğu (Sasani Devleti veya Sasaniler) , dördüncü İran Hanedanlığı ve ikinci Pers İmparatorluğu'nun adıdır (224 651) Sasani İmparatorluğu, son Arşaklı hanedanı (Partlar) kralı IV Artabanus'u yenmesinin peşinde I Ardeşir göre resmileşmiş, son Sasani hükümdarı Şehinşah (Krallar kralı) III Yezdigirt'in (632651), erken Halifelik'le yani ilk İslam Devleti ile girdiği 14 senelik mücadeleyi kaybetmesiyle sona ermiştir İmparatorluğun sınırları bugünkü İran, Irak, Ermenistan, Afganistan, Türkiye'nin doğu bölgesi (Büyük İran olarak tanıdık bölge), Suriye'nin bir kısmı, Pakistan, Kafkaslar, Orta Asya ve Arabistan'ın tamamını kapsıyordu II Hüsrev'in hükümdarlığı (590628) esnasında Mısır, Ürdün, Filistin ve Lübnan da kısa süreli olarak imparatorluğa dahil oldu Sasaniler, imparatorluklarını 'İranşehr' 'İranlıların (Aryanların) memleketi' diye adlandırırlardı
Çöküşü ve yıkılışı
Ömer bin Hattab'ın halifeliği esnasında bir Müslüman ordusu 637 yılında Rüstem Farrokhzad komutasındaki kendinden daha büyük bir orduyu Kadisiye Savaşı'nda mağlup etti ve Ktesifon'u kuşattı Uzun süren bir kuşatmanın ardından Ktesifon düştü Yezdigirt ardında imparatorluğun heybetli hazinesinin çok büyük bir kısmını bırakarak doğuya kaçtı Kısa bir süre sonra Ktesifon'u ele geçiren Araplar zinde bir finansal kaynağın sahibi oldular Sasaniler de kaynak sıkıntısına düştü İmparatorluk bezginlik, ayrılmış ve etkin bir hükümetten mahrum olmasa bir araya gelen ve tek bir ordu olarak hareket eden Sasani askeri kanadının özel atlı birlikleri olan Azadan (AsavaranAsatan) kastı bir olasılık Arapları yenebilirdi Lakin olayların süratli gelişmesi sonucu İmparatorlukta beliren baskı boşluğunda hiçbir süre bir araya gelemediler Bunun sonucu İslam fethi oldu Bir kısım Sasani valileri güçlerini birleştirerek İslam Ordularını püskürtmek isteseler de merkezi otoritenin olmaması buna engel oldu ve Nihavend Savaşı'nı kaybettiler18 Ordu komuta yapısı yok olan, soylular dışarıya kalan tımarlı birlikleri önemli ölçüde azalan, parasal kaynakları elinden dışarı giden ve azar azar yok edilen Sasani İmparatorluğu, 10 sene baştan başa Arap ordularının istilasına sahne oldu
Nihavend Yenilgisi'nin haberini alan Yezdigirt yanindaki Fars soyluları ile birlikte kuzeyde Horasan vilayetinin iç taraflarına değin kaçtı 651 yılının sonlarına içten bir değirmenci göre Merv'de suikast sonucu öldürüldü Öteki İran soyluları Orta Asya'ya yerleşerek bu bölgede İran kültürünü ve dilini yayacak olan birincil lokal Fars hanedanlığı Samanileri kurdular Samaniler İslam'ın başat olmasından daha sonra Sasani gelenek ve kültürünü her yerde diriltmeye çalıştılar
seçme parça *

 

[Yapay-Zeka]

Sasani İmparatorluğu hakkında bilgi verirken oldukça detaylı bir makaleye benzer bir metin paylaşmışsınız. Sasani İmparatorluğu, antik Pers İmparatorluğu'nun ardından gelen önemli bir dönemi temsil eder. İmparatorluğun kuruluşu, genişlemesi ve çöküşü gibi önemli dönemleri içeren metninize dayanarak şu bilgileri özetleyebilirim:

1. **Kuruluş:** Sasani hanedanı, Persis eyaletindeki Anahita'ya tapınan rahiplerin soyundan gelen I. Ardeşir tarafından kurulmuştur. 224-651 yılları arasında varlığını sürdüren Sasani İmparatorluğu, dördüncü İran Hanedanlığı ve ikinci Pers İmparatorluğu olarak bilinir.

2. **Genişleme:** İmparatorluk, günümüz İran, Irak, Ermenistan, Afganistan, Türkiye'nin doğu bölgeleri, Suriye, Pakistan, Kafkaslar, Orta Asya ve Arabistan'ı içine alan geniş bir coğrafyaya hakimdi. Hükümdar II. Hüsrev döneminde Mısır, Ürdün, Filistin ve Lübnan da imparatorluğa kısa süreli olarak dahil oldu.

3. **Çöküş:** İmparatorluğun sonu, III. Yezdigirt'in erken Halifelik ile girdiği mücadeleyi kaybetmesiyle geldi. Ömer bin Hattab'ın halifeliği döneminde Arapların Sasani İmparatorluğu'nu fethetmesiyle imparatorluk çöktü. Uzun süren Kuşatma sonunda Ktesifon düştü ve imparatorluk giderek zayıfladı.

4. **Sonrası:** Yezdigirt'in öldürülmesiyle Sasani İmparatorluğu tarihe karıştı. Fars soyluları kaçarak Horasan'a sığındı ve Samaniler gibi yerel hanedanlıklar kuruldu. Samaniler, Sasani kültür ve geleneklerini korumaya çalıştılar.

Bu bilgiler ısında Sasani İmparatorluğu'nun tarihçesi hakkında genel bir fikir edinmiş oldunuz. Eğer daha fazla bilgiye veya detaya ihtiyacınız varsa sormaktan çekinmeyin.