SoruCevap
Yeni Üye
- Katılım
- 17 Ocak 2024
- Mesajlar
- 350.999
- Çözümler
- 1
- Tepkime puanı
- 17
- Puan
- 308
- Yaş
- 36
Osmanlıca Kelimeler NelerdirOsmanlı Turkcesi hakkında bilgiOsmanlı Turkcesi Tarihi HakkındaOsmanlı Alfabesi Nedir
Osmanlı Turkcesi veya Osmanlıca , Osmanlı Devleti doneminde (XIIIXX yuzyıllar arası) kullanılan Arapca ve Farscanın etkisi altında kalmış Turk diline verilen addır1 Alfabe olarak Arap alfabesi'nin Farsca ve Turkce'ye uyarlanmış bir bicimi kullanılır (Osmanlı Turkcesi: لسان عثمانى, Lisanı Osmani),
Osmanlı Turkcesi Tarihi
Turkce, tarih boyunca cok geniş bir alanda konuşma ve yazı dili olarak yaşamıştır Bunun sonucu olarak da Kuzey Turkcesi (Kıpcakca), Doğu Turkcesi (Cağatayca) ve Batı Turkcesi (Oğuzca) gibi yazı dilleri ortaya cıkmıştır Batı Turkcesi, Osmanlı Turkcesi ve Azeri Turkcesi diye iki kolda gelişmiştir Osmanlı Turkcesi, 24 Oğuz boyunun konuştuğu Oğuz şivesine dayanmaktadır
Osmanlıca da kendi arasında kronolojik esasa gore sınıflandırılmıştır:
Donemlere gore sınıflandırma
1 Eski Osmanlıca (Eski Anadolu Turkcesi): 11yy’dan, 15yy sonuna kadar,
2 Klasik Osmanlıca: 16yy’dan, 19yy’ın ikinci yarısına kadar,
3 Yeni Osmanlıca: 19yy’ın ikinci yarısından 20yy’a kadar
20yybaşlarında gelişen Turkculuk hareketi dilde Turkculuk fikrini doğurmuş ve Modern Turkiye Turkcesi donemi başlamıştır 1928 yılında yapılan Harf Devrimi ile Latin alfabesinin kullanılmaya başlaması ile Osmanlıca’nın kullanımı son bulmuştur
Osmanlı Devleti’nin yıkılışının ardından kullanımdan kalkmışsa da, Turk Tarihi’nin son 1000 yılına yakın bir donemi bu yazı ile yazılmış olduğu icin bu yazı araştırmacılar, edebiyatcılar ve tarihciler tarafından birinci derecede onemli ve bilinmesi zorunlu bir dildir
(Yılmaz KURT, Osmanlıca Dersleri 1, Akcağ Yayınevi, 5 Baskı, Ankara 1999, S1)
Osmanlı yonetici sınıfının ve eğitimli seckinlerin kullandığı bir yazışma ve edebiyat dili olan Osmanlıca, gunluk hayatta konuşulan bir dil olmamıştır En belirgin ozelliği, Turkce cumle altyapısı uzerinde, İslam dunyasının klasik kultur dilleri olan Arapca ve Farsca'yı serbestce kullanma imkanı tanımasıdır Gunluk dilden farklı ve karmaşık kuralları olan bu dili ustalıkla yazma becerisine inşa adı verilir Bu beceri uzun bir eğitim sureci ile kazanılırdı
Osmanlı yazı dili 15 yuzyıl ortalarında bicimlenmeye başladı ve 16 yuzyıl başlarında klasik bicimine kavuştu 19 yuzyıl ortalarından itibaren gazeteciliğin ve Batı etkisindeki edebiyatın gelişmesiyle hızlı bir evrime uğrayan Osmanlıca, Turkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından kısa bir sure sonra gercekleştirilen Harf Devrimi (1928) ve Dil Devrimi (1932) sonucunda yazı dili ve gramer olarak kullanımdan kalktı ancak, konuşma ve yayın alanındaki kullanımı Turk Dil Kurumu'nun yabancı kelimeleri turkceleştirme uğraşları ve Batılılaşmanın ivme kazanması ile kullanıma giren yeni kelimeler sayesinde değişime uğrayarak devam etti ve bugun kullanmakta olduğumuz modern Turkce'ye donuştu
Osmanlıca'nın Kaynakları
Turkce yazı diline Arapca ve Farsca sozcuklerin girişi İslamiyetin kabuluyle başlar Turkiye Turkcesi'nde 13 yuzyıla ait en eski metinlerde toplam kelime hazinesinin ucte biri ila yarısı Arapca ve Farsca alıntılardan oluşur Ancak 15 yuzyıl ortalarına dek kullanılan yazı Turkcesi, gunumuz konuşma dilinden yapıca cok uzak değildir Donemin şiir ve duzyazı orneklerinden bircoğu, konuşma Turkcesine yakın yapıdadır
Osmanlı İmparatorluğu'nda orta ve yuksek eğitim sistemi Fatih Sultan Mehmet doneminde (14511481) yapılanıp Yavuz Sultan Selim (15121520) doneminde olgunlaştı Eğitim dili sadece Arapca idi Dolayısıyla bu dili bilmek ve rahatca kullanabildiğini gostermek, eğitimli olmanın gereği sayılırdı Seckin bir azınlık, klasik edebiyat dili Farsca'yı da oğreniyordu Klasik Arap ve Fars literaturunun kaynaklarını tanımak, bu iki dilin gramer ve soz varlığının nuanslarına hakim olmak, kulturlu bir Osmanlı'yı basit halktan ayırdeden ozelliklerdi
Klasik Osmanlı kulturunun onceliklerine ilginc bir ornek, donemin en populer Farsca sozluğu olan Burhanı Katı Lugatidir Farsca temel kelimeleri kısaca gecen bu sozluk, Farsca kelimelerinin en az bilinen anlamlarını, gun yuzu gormemiş nuanslarını, az duyulmuş şiirlerdeki ozel kullanımlarını acıklamakla ovunmekteydi 2
Adlandırma Konusu
Klasik devirde Osmanlıcaayrı bir dil olarak algılanmamış, uc dilden (elsinei selase) oluşan bir karışım olarak gorulmuştu Turkceise, evde, sokakta ve koyde konuşulan basit dile verilen addı3
Ancak 19 yuzyılda standart bir yazı dili ihtiyacının belirmesiyle birlikte Osmanlı dilitartışmaları yoğunlaştı Bu dilin belkemiğini oluşturan Turkce'nin guclendirilmesi ve yazı dilinin Turkce konuşma diline yaklaştırılmasına ilişkin talepler Şinasi, Suavi, Ahmet Vefik Paşa gibi yazarlarca dile getirildi 19 yuzyıl sonlarında doğan Turkculuk akımı, Osmanlı yazı dilinin esasen Turkce olduğu ve Turkcediye adlandırılması gerektiğini vurguladı3
Cumhuriyet doneminde ise Osmanlıcadeyimi genellikle olumsuz bir anlam kazandı Dil Devrimi'ni izleyen kulturel ortamda, Osmanlıca, Turkceden ayrı ve yoz bir dil olarak goruldu Turk Dil Kurumu'nda 1983'e dek bu goruş egemendi Buna karşılık Osmanlı kulturune yakınlık duyan muhafazakar kesim, Osmanlı yazı dilinin de Turkce'nin bir lehcesi olduğunu vurgulamak amacıyla Osmanlı Turkcesideyimini tercih etti (orneğin Faruk Timurtaş, Mustafa Ozkan)3
Ote yandan, Osmanlı yazı diline Osmanlı Turkcesiadı verildiği zaman, bundan cok farklı bir dil olan Osmanlı donemi konuşma Turkcesine ne ad verileceği konusu, cozulmemiş bir problem olarak kalmaktadır3
Ana madde: Osmanlıca harfler
Korunmuş Bitiş Orta Başlangıc Adı ALALC Harf Cevirisi Modern Turkcesi
ﺍ ﺎ — elif a, a a, e
ﺀ — hemze ˀ ', a, e, i, u, u
ﺏ ﺐ ﺒ ﺑ be b, p b
ﭖ ﭗ ﭙ ﭘ pe p p
ﺕ ﺖ ﺘ ﺗ te t t
ﺙ ﺚ ﺜ ﺛ se s s
ﺝ ﺞ ﺠ ﺟ cim c, c c
ﭺ ﭻ ﭽ ﭼ cim c c
ﺡ ﺢ ﺤ ﺣ ha ḥ h
ﺥ ﺦ ﺨ ﺧ hı ẖ h
ﺩ ﺪ — dal d d
ﺫ ﺬ — zel z z
ﺭ ﺮ — re r r
ﺯ ﺰ — ze z z
ﮊ ﮋ — je j j
ﺱ ﺲ ﺴ ﺳ sin s s
ﺵ ﺶ ﺸ ﺷ şın ş ş
ﺹ ﺺ ﺼ ﺻ sad ṣ s
ﺽ ﺾ ﻀ ﺿ dad ż, ḍ d, z
ﻁ ﻂ ﻄ ﻃ tı ṭ t
ﻅ ﻆ ﻈ ﻇ zı ẓ z
ﻉ ﻊ ﻌ ﻋ ayın ʿ ', h
ﻍ ﻎ ﻐ ﻏ gayın ġ g, ğ
ﻑ ﻒ ﻔ ﻓ fe f f
ﻕ ﻖ ﻘ ﻗ kaf ḳ k
ﻙ ﻚ ﻜ ﻛ kef k, g, ñ k, g, ğ, n
ﮒ ﮓ ﮕ ﮔ gef¹ g g, ğ
ﯓ ﯔ ﯖ ﯕ nef, sağır (deaf) kef ñ n
ﻝ ﻞ ﻠ ﻟ lam l l
ﻡ ﻢ ﻤ ﻣ mim m m
ﻥ ﻦ ﻨ ﻧ nun n n
ﻭ ﻮ — vav v, o, ô, o, u, U, u v, o, o, u, u
ﻩ ﻪ ﻬ ﻫ he h, e, a h, e, a
ﻻ ﻼ — lamelif la la
ﻯ ﻰ ﻴ ﻳ ye y, ı, i, i y, ı, i
Osmanlı Turkcesi veya Osmanlıca , Osmanlı Devleti doneminde (XIIIXX yuzyıllar arası) kullanılan Arapca ve Farscanın etkisi altında kalmış Turk diline verilen addır1 Alfabe olarak Arap alfabesi'nin Farsca ve Turkce'ye uyarlanmış bir bicimi kullanılır (Osmanlı Turkcesi: لسان عثمانى, Lisanı Osmani),
Osmanlı Turkcesi Tarihi
Turkce, tarih boyunca cok geniş bir alanda konuşma ve yazı dili olarak yaşamıştır Bunun sonucu olarak da Kuzey Turkcesi (Kıpcakca), Doğu Turkcesi (Cağatayca) ve Batı Turkcesi (Oğuzca) gibi yazı dilleri ortaya cıkmıştır Batı Turkcesi, Osmanlı Turkcesi ve Azeri Turkcesi diye iki kolda gelişmiştir Osmanlı Turkcesi, 24 Oğuz boyunun konuştuğu Oğuz şivesine dayanmaktadır
Osmanlıca da kendi arasında kronolojik esasa gore sınıflandırılmıştır:
Donemlere gore sınıflandırma
1 Eski Osmanlıca (Eski Anadolu Turkcesi): 11yy’dan, 15yy sonuna kadar,
2 Klasik Osmanlıca: 16yy’dan, 19yy’ın ikinci yarısına kadar,
3 Yeni Osmanlıca: 19yy’ın ikinci yarısından 20yy’a kadar
20yybaşlarında gelişen Turkculuk hareketi dilde Turkculuk fikrini doğurmuş ve Modern Turkiye Turkcesi donemi başlamıştır 1928 yılında yapılan Harf Devrimi ile Latin alfabesinin kullanılmaya başlaması ile Osmanlıca’nın kullanımı son bulmuştur
Osmanlı Devleti’nin yıkılışının ardından kullanımdan kalkmışsa da, Turk Tarihi’nin son 1000 yılına yakın bir donemi bu yazı ile yazılmış olduğu icin bu yazı araştırmacılar, edebiyatcılar ve tarihciler tarafından birinci derecede onemli ve bilinmesi zorunlu bir dildir
(Yılmaz KURT, Osmanlıca Dersleri 1, Akcağ Yayınevi, 5 Baskı, Ankara 1999, S1)
Osmanlı yonetici sınıfının ve eğitimli seckinlerin kullandığı bir yazışma ve edebiyat dili olan Osmanlıca, gunluk hayatta konuşulan bir dil olmamıştır En belirgin ozelliği, Turkce cumle altyapısı uzerinde, İslam dunyasının klasik kultur dilleri olan Arapca ve Farsca'yı serbestce kullanma imkanı tanımasıdır Gunluk dilden farklı ve karmaşık kuralları olan bu dili ustalıkla yazma becerisine inşa adı verilir Bu beceri uzun bir eğitim sureci ile kazanılırdı
Osmanlı yazı dili 15 yuzyıl ortalarında bicimlenmeye başladı ve 16 yuzyıl başlarında klasik bicimine kavuştu 19 yuzyıl ortalarından itibaren gazeteciliğin ve Batı etkisindeki edebiyatın gelişmesiyle hızlı bir evrime uğrayan Osmanlıca, Turkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından kısa bir sure sonra gercekleştirilen Harf Devrimi (1928) ve Dil Devrimi (1932) sonucunda yazı dili ve gramer olarak kullanımdan kalktı ancak, konuşma ve yayın alanındaki kullanımı Turk Dil Kurumu'nun yabancı kelimeleri turkceleştirme uğraşları ve Batılılaşmanın ivme kazanması ile kullanıma giren yeni kelimeler sayesinde değişime uğrayarak devam etti ve bugun kullanmakta olduğumuz modern Turkce'ye donuştu
Osmanlıca'nın Kaynakları
Turkce yazı diline Arapca ve Farsca sozcuklerin girişi İslamiyetin kabuluyle başlar Turkiye Turkcesi'nde 13 yuzyıla ait en eski metinlerde toplam kelime hazinesinin ucte biri ila yarısı Arapca ve Farsca alıntılardan oluşur Ancak 15 yuzyıl ortalarına dek kullanılan yazı Turkcesi, gunumuz konuşma dilinden yapıca cok uzak değildir Donemin şiir ve duzyazı orneklerinden bircoğu, konuşma Turkcesine yakın yapıdadır
Osmanlı İmparatorluğu'nda orta ve yuksek eğitim sistemi Fatih Sultan Mehmet doneminde (14511481) yapılanıp Yavuz Sultan Selim (15121520) doneminde olgunlaştı Eğitim dili sadece Arapca idi Dolayısıyla bu dili bilmek ve rahatca kullanabildiğini gostermek, eğitimli olmanın gereği sayılırdı Seckin bir azınlık, klasik edebiyat dili Farsca'yı da oğreniyordu Klasik Arap ve Fars literaturunun kaynaklarını tanımak, bu iki dilin gramer ve soz varlığının nuanslarına hakim olmak, kulturlu bir Osmanlı'yı basit halktan ayırdeden ozelliklerdi
Klasik Osmanlı kulturunun onceliklerine ilginc bir ornek, donemin en populer Farsca sozluğu olan Burhanı Katı Lugatidir Farsca temel kelimeleri kısaca gecen bu sozluk, Farsca kelimelerinin en az bilinen anlamlarını, gun yuzu gormemiş nuanslarını, az duyulmuş şiirlerdeki ozel kullanımlarını acıklamakla ovunmekteydi 2
Adlandırma Konusu
Klasik devirde Osmanlıcaayrı bir dil olarak algılanmamış, uc dilden (elsinei selase) oluşan bir karışım olarak gorulmuştu Turkceise, evde, sokakta ve koyde konuşulan basit dile verilen addı3
Ancak 19 yuzyılda standart bir yazı dili ihtiyacının belirmesiyle birlikte Osmanlı dilitartışmaları yoğunlaştı Bu dilin belkemiğini oluşturan Turkce'nin guclendirilmesi ve yazı dilinin Turkce konuşma diline yaklaştırılmasına ilişkin talepler Şinasi, Suavi, Ahmet Vefik Paşa gibi yazarlarca dile getirildi 19 yuzyıl sonlarında doğan Turkculuk akımı, Osmanlı yazı dilinin esasen Turkce olduğu ve Turkcediye adlandırılması gerektiğini vurguladı3
Cumhuriyet doneminde ise Osmanlıcadeyimi genellikle olumsuz bir anlam kazandı Dil Devrimi'ni izleyen kulturel ortamda, Osmanlıca, Turkceden ayrı ve yoz bir dil olarak goruldu Turk Dil Kurumu'nda 1983'e dek bu goruş egemendi Buna karşılık Osmanlı kulturune yakınlık duyan muhafazakar kesim, Osmanlı yazı dilinin de Turkce'nin bir lehcesi olduğunu vurgulamak amacıyla Osmanlı Turkcesideyimini tercih etti (orneğin Faruk Timurtaş, Mustafa Ozkan)3
Ote yandan, Osmanlı yazı diline Osmanlı Turkcesiadı verildiği zaman, bundan cok farklı bir dil olan Osmanlı donemi konuşma Turkcesine ne ad verileceği konusu, cozulmemiş bir problem olarak kalmaktadır3
Ana madde: Osmanlıca harfler
Korunmuş Bitiş Orta Başlangıc Adı ALALC Harf Cevirisi Modern Turkcesi
ﺍ ﺎ — elif a, a a, e
ﺀ — hemze ˀ ', a, e, i, u, u
ﺏ ﺐ ﺒ ﺑ be b, p b
ﭖ ﭗ ﭙ ﭘ pe p p
ﺕ ﺖ ﺘ ﺗ te t t
ﺙ ﺚ ﺜ ﺛ se s s
ﺝ ﺞ ﺠ ﺟ cim c, c c
ﭺ ﭻ ﭽ ﭼ cim c c
ﺡ ﺢ ﺤ ﺣ ha ḥ h
ﺥ ﺦ ﺨ ﺧ hı ẖ h
ﺩ ﺪ — dal d d
ﺫ ﺬ — zel z z
ﺭ ﺮ — re r r
ﺯ ﺰ — ze z z
ﮊ ﮋ — je j j
ﺱ ﺲ ﺴ ﺳ sin s s
ﺵ ﺶ ﺸ ﺷ şın ş ş
ﺹ ﺺ ﺼ ﺻ sad ṣ s
ﺽ ﺾ ﻀ ﺿ dad ż, ḍ d, z
ﻁ ﻂ ﻄ ﻃ tı ṭ t
ﻅ ﻆ ﻈ ﻇ zı ẓ z
ﻉ ﻊ ﻌ ﻋ ayın ʿ ', h
ﻍ ﻎ ﻐ ﻏ gayın ġ g, ğ
ﻑ ﻒ ﻔ ﻓ fe f f
ﻕ ﻖ ﻘ ﻗ kaf ḳ k
ﻙ ﻚ ﻜ ﻛ kef k, g, ñ k, g, ğ, n
ﮒ ﮓ ﮕ ﮔ gef¹ g g, ğ
ﯓ ﯔ ﯖ ﯕ nef, sağır (deaf) kef ñ n
ﻝ ﻞ ﻠ ﻟ lam l l
ﻡ ﻢ ﻤ ﻣ mim m m
ﻥ ﻦ ﻨ ﻧ nun n n
ﻭ ﻮ — vav v, o, ô, o, u, U, u v, o, o, u, u
ﻩ ﻪ ﻬ ﻫ he h, e, a h, e, a
ﻻ ﻼ — lamelif la la
ﻯ ﻰ ﻴ ﻳ ye y, ı, i, i y, ı, i