Oruç ile ilgili ayetler
Oruçla ilgili ayetler
Ey iman edenler! Sizden öncekilere olduğu gibi, size de oruç alıkoyma yükümlülüğü getirilmiştir; bu sayede kendinizi koruyacaksınız Oruç sayılı günlerdedir İçinizden hasta ya da yolculukta olanlar diğer günlerde tutabilirler; hasta ya da yolcu olmadığı halde oruç tutmakta zorlananlar ise bir fakir doyumluğu fidye vermelidir Daha fazlasını veren, kendine daha artı iyilik etmiş olur; ama yine de, eğer bilirseniz, oruç tutmanız sizin için daha hayırlıdır(elBakara 2183184)
Oruç yakalamak, öteki ibadetlere nazaran biraz daha tedirgin olduğu için Allah, orucun farz kılındığını bildirirken, psikolojik rahatlatma sağlayacak ve emre muhatap olan müslümanların yüksünmesini engelleyecek bir üslûp kullanarak, oruç tutmanın önceki ümmetlere de farz kılındığını belirtmesi yanında, hem orucu daha tedirgin ayla getirmesi mümkün iki durumu (hastalık ve gezi) oruç emrinin hemencecik peşinden geçerli olarak zikretmiştir Bu üslûp, meselâ öteki ümmetlerde de bulunduğu belli ki namaz için kullanılmamıştır
Oruç riyânın en düşük karışacağı bir ibadet olduğu için sevabı maksimum olan ibadetlerden sayılmıştır Peygamberimiz'den nakledildiğine göre, orucun bu yönüne ilişkin olarak Allah, Oruç benim içindir; onun karşılığını ben vereceğim(Buhârî, Savm, 2, 9; Müslim, Sıyâm, 30) buyurmuştur Bu bakımdan oruç tutmanın sevap olarak karşılığı oldukça yüksektir Cennetin özel olarak oruç tutanların girmesi için bölünmüş bulunan reyyânadlı kapısından girme hakkı (Buhârî, Savm, 4) bu karşılığın mukaddimesi sayılmıştır
Oruç, nefsin isteklerinden iradî olarak kaçınma olması yönüyle bir irade eğitimine, istek ve susuzluğun verdiği sıkıntıya katlanma yönüyle de bir dayanıklılık eğitimine dönüşmektedir İnsanın hayatta başarılı olabilmesi için irade hâkimiyeti ve güçlükler karşı dayanabilme gücü de manâlı bir role sahiptir Nefsin isteklerinin denetim altına alınmasında, ruhun arındırılıp yüceltilmesinde oruç etkili bir yoldur Bu orucun değişik biçimlerde de olsa anında tüm din ve kültürlerde riyâzet ve mücâhede yolu olarak mevcut olmasını da açıklar
Toplumsal hayatta huzursuzluklara yol açan taşkınlıklar, büyük ölçüde insanın hayvanî yönünü hoşnutluk eden maddî zevklere düşkünlükten kaynaklanır Maddî hoşgörü deyince de akla, yeme içme ve cinsel ilişki gibi zevkler gelir İşte oruç, insanı maddî zevk ve şehvetler arkasından koşturan, dolayısıyla da, Allah'ın haklarına riayet edemediği için kendisine zulmetmesine, insanların haklarına riayet edemediği için onlara zulmetmesine sebep olan nefsi emmâreyi teskin etmenin de bir ilâcı, aşırılıkları törpülemenin bir çaresidir
Oruç, yoksulların durumunu daha iyi anlamaya, dolayısıyla onların sıkıntılarını giderme yönünde uğraş sarfetmeye de vesile olur Tok, açın halinden anlamazatasözü de bunu ifade eder
Orucun, dinimizde önemli bir yeri olan dayanma konusuyla irtibatı da burada hatırlanmalıdır Namaz ve sabırla yardım isteyin(elBakara 2153) ve Sabredenlere ecirleri hesapsız olarak tastamam verilir(ezZümer 3910) gibi âyetler, Oruç sabrın yarısıdır(Tirmizî, Da`avât, 86) diyen ve orucun Allah için olup mükafâtını da kendisinin hesapsız olarak vereceğini gösteren hadislerin ortak anlamı, orucun dayanma boyutunu ve bunun fazilet ve sevabının yüksekliğini anlatır
Tüm bunlara ilâveten orucun sağlık durumu açısından öyle fazla yararları bulunduğu da uzman hekimler tarafından ifade edilmektedir Ramazan orucu zahiren bakıldığında, bir yıl boyunca çalışan cisim makinesinin dinlenmeye ve bakıma alınması gibidir Oruç, özellikle mide ve sindirim organlarının dinlenmesi için iyi bir moladır
Oruçla ilgili olarak ilki kutsî hadis olmak üzere Peygamberimiz'in bir takım sözleri şöyledir:
Her bir iyilik için on mislinden yedi yüz misline değin karşılık olabilir; fakat oruç başkadır Çünkü oruç benim içindir ve onun ecrini ben vereceğim(Müslim, Sıyâm,164; Nesaî, Sıyâm, 42)
Kim iman ederek ve sevabını Allah'tan umarak ramazan orucunu tutarsa önceki günahları affedilir(Buhârî, Savm, 6)
Canımı elinde tutan Allah'a ant ederim ki; oruçlunun ağız kokusu, Allah katında misk kokusundan daha hoştur; Allah der oysa: Ağzı kokan şu kul şehvetini, yemesini, içmesini benim için terkediyor Mademki sırf benim için oruç tutmuş, o orucun ecrini ben veririm(Buhârî, Savm, 9; Müslim, Sıyâm, 164)
Oruçlu için birisi iftar ettiği süre, öteki Rabbi ile karşılaştığı vakit elde etmek üzere iki mutluluk vardır(Buhârî, Savm, 9)
Oruç bir kalkandır(Buhârî, Savm, 9; Tirmizî, Îmân, 8)
Söylenti edildiğine tarafından saçı başı dağınık bir adam Hz Peygamber'e gelerek,
Ey Allah'ın elçisi! Allah'ın beni sorumlu tuttuğu orucun miktarını söyledemiş, Peygamberimiz Ramazan ayını oruçlu geçirbuyurmuş, adam bu defa bunun dışında başka oruç tutmam gerekiyor mu?diye sormuş, Peygamberimiz de Hayır, mesul olduğun başka oruç yoktur Fakat, nâfile olarak tutabilirsincevabını vermiştir Adam benzer şekilde sorularına devam ederek zekât, namaz ve hac konusunda bilgiler aldıktan sonradan Sana ikramda bulunan Allah'a ant olsun ama, bu söylenenlerden fazla bir şey de yapmam, yetersiz de bırakmamdiyerek çekip gitmiş, Peygamberimiz de ardından şöyle söylemiştir: Belki dediğini yaparsa bu adam kurtulmuştur(Buhârî, Savm, 1; Müslim, Îmân, 9) *
Oruçla ilgili ayetler
Ey iman edenler! Sizden öncekilere olduğu gibi, size de oruç alıkoyma yükümlülüğü getirilmiştir; bu sayede kendinizi koruyacaksınız Oruç sayılı günlerdedir İçinizden hasta ya da yolculukta olanlar diğer günlerde tutabilirler; hasta ya da yolcu olmadığı halde oruç tutmakta zorlananlar ise bir fakir doyumluğu fidye vermelidir Daha fazlasını veren, kendine daha artı iyilik etmiş olur; ama yine de, eğer bilirseniz, oruç tutmanız sizin için daha hayırlıdır(elBakara 2183184)
Oruç yakalamak, öteki ibadetlere nazaran biraz daha tedirgin olduğu için Allah, orucun farz kılındığını bildirirken, psikolojik rahatlatma sağlayacak ve emre muhatap olan müslümanların yüksünmesini engelleyecek bir üslûp kullanarak, oruç tutmanın önceki ümmetlere de farz kılındığını belirtmesi yanında, hem orucu daha tedirgin ayla getirmesi mümkün iki durumu (hastalık ve gezi) oruç emrinin hemencecik peşinden geçerli olarak zikretmiştir Bu üslûp, meselâ öteki ümmetlerde de bulunduğu belli ki namaz için kullanılmamıştır
Oruç riyânın en düşük karışacağı bir ibadet olduğu için sevabı maksimum olan ibadetlerden sayılmıştır Peygamberimiz'den nakledildiğine göre, orucun bu yönüne ilişkin olarak Allah, Oruç benim içindir; onun karşılığını ben vereceğim(Buhârî, Savm, 2, 9; Müslim, Sıyâm, 30) buyurmuştur Bu bakımdan oruç tutmanın sevap olarak karşılığı oldukça yüksektir Cennetin özel olarak oruç tutanların girmesi için bölünmüş bulunan reyyânadlı kapısından girme hakkı (Buhârî, Savm, 4) bu karşılığın mukaddimesi sayılmıştır
Oruç, nefsin isteklerinden iradî olarak kaçınma olması yönüyle bir irade eğitimine, istek ve susuzluğun verdiği sıkıntıya katlanma yönüyle de bir dayanıklılık eğitimine dönüşmektedir İnsanın hayatta başarılı olabilmesi için irade hâkimiyeti ve güçlükler karşı dayanabilme gücü de manâlı bir role sahiptir Nefsin isteklerinin denetim altına alınmasında, ruhun arındırılıp yüceltilmesinde oruç etkili bir yoldur Bu orucun değişik biçimlerde de olsa anında tüm din ve kültürlerde riyâzet ve mücâhede yolu olarak mevcut olmasını da açıklar
Toplumsal hayatta huzursuzluklara yol açan taşkınlıklar, büyük ölçüde insanın hayvanî yönünü hoşnutluk eden maddî zevklere düşkünlükten kaynaklanır Maddî hoşgörü deyince de akla, yeme içme ve cinsel ilişki gibi zevkler gelir İşte oruç, insanı maddî zevk ve şehvetler arkasından koşturan, dolayısıyla da, Allah'ın haklarına riayet edemediği için kendisine zulmetmesine, insanların haklarına riayet edemediği için onlara zulmetmesine sebep olan nefsi emmâreyi teskin etmenin de bir ilâcı, aşırılıkları törpülemenin bir çaresidir
Oruç, yoksulların durumunu daha iyi anlamaya, dolayısıyla onların sıkıntılarını giderme yönünde uğraş sarfetmeye de vesile olur Tok, açın halinden anlamazatasözü de bunu ifade eder
Orucun, dinimizde önemli bir yeri olan dayanma konusuyla irtibatı da burada hatırlanmalıdır Namaz ve sabırla yardım isteyin(elBakara 2153) ve Sabredenlere ecirleri hesapsız olarak tastamam verilir(ezZümer 3910) gibi âyetler, Oruç sabrın yarısıdır(Tirmizî, Da`avât, 86) diyen ve orucun Allah için olup mükafâtını da kendisinin hesapsız olarak vereceğini gösteren hadislerin ortak anlamı, orucun dayanma boyutunu ve bunun fazilet ve sevabının yüksekliğini anlatır
Tüm bunlara ilâveten orucun sağlık durumu açısından öyle fazla yararları bulunduğu da uzman hekimler tarafından ifade edilmektedir Ramazan orucu zahiren bakıldığında, bir yıl boyunca çalışan cisim makinesinin dinlenmeye ve bakıma alınması gibidir Oruç, özellikle mide ve sindirim organlarının dinlenmesi için iyi bir moladır
Oruçla ilgili olarak ilki kutsî hadis olmak üzere Peygamberimiz'in bir takım sözleri şöyledir:
Her bir iyilik için on mislinden yedi yüz misline değin karşılık olabilir; fakat oruç başkadır Çünkü oruç benim içindir ve onun ecrini ben vereceğim(Müslim, Sıyâm,164; Nesaî, Sıyâm, 42)
Kim iman ederek ve sevabını Allah'tan umarak ramazan orucunu tutarsa önceki günahları affedilir(Buhârî, Savm, 6)
Canımı elinde tutan Allah'a ant ederim ki; oruçlunun ağız kokusu, Allah katında misk kokusundan daha hoştur; Allah der oysa: Ağzı kokan şu kul şehvetini, yemesini, içmesini benim için terkediyor Mademki sırf benim için oruç tutmuş, o orucun ecrini ben veririm(Buhârî, Savm, 9; Müslim, Sıyâm, 164)
Oruçlu için birisi iftar ettiği süre, öteki Rabbi ile karşılaştığı vakit elde etmek üzere iki mutluluk vardır(Buhârî, Savm, 9)
Oruç bir kalkandır(Buhârî, Savm, 9; Tirmizî, Îmân, 8)
Söylenti edildiğine tarafından saçı başı dağınık bir adam Hz Peygamber'e gelerek,
Ey Allah'ın elçisi! Allah'ın beni sorumlu tuttuğu orucun miktarını söyledemiş, Peygamberimiz Ramazan ayını oruçlu geçirbuyurmuş, adam bu defa bunun dışında başka oruç tutmam gerekiyor mu?diye sormuş, Peygamberimiz de Hayır, mesul olduğun başka oruç yoktur Fakat, nâfile olarak tutabilirsincevabını vermiştir Adam benzer şekilde sorularına devam ederek zekât, namaz ve hac konusunda bilgiler aldıktan sonradan Sana ikramda bulunan Allah'a ant olsun ama, bu söylenenlerden fazla bir şey de yapmam, yetersiz de bırakmamdiyerek çekip gitmiş, Peygamberimiz de ardından şöyle söylemiştir: Belki dediğini yaparsa bu adam kurtulmuştur(Buhârî, Savm, 1; Müslim, Îmân, 9) *