Organik Bileşiklerin Özellikleri
1. Yapılarında karbon atomu bulunduran bileşiklere denir.Karbon nulundurup organik olmayan bileşiklerdevardır.Örneğin;CO2.Karbonun yanında hidrojen ve oksijen atomu da bulundururlar.
2. Tüm hücreler sentezleyebilir aynı zamanda dışardanda alabilirler.
3. Karbonhidrat,yağ,protein,vitamin ve nükleik asitlerin yapısını oluştururlar.
4. Uzun karbon zincirleri vardır.
5. Karbonhidratlar,proteinler ve yağlar enerji ham maddesi olarak kullanılırlar.
6. Protein ve vitaminler düzenliyici olarak kullanılırlar.
=>KARBONHİDRATLAR
1. Bütün canlı hücrelerde bulunur.
2. Vücutta enerji kaynağı olarak ilk sırada,yapıya katılma sırasında sondadır.
3. Karbon,hidrojen ve oksijenden oluşurlar.
4. Kapalı formulleri (CH2O)n hepsinde aynıdır.
5. ATP,DNA,RNA ve hücre zarının yapısına katılırlar.
6. 3 çeşiti vardır.
· MONOSAKKARİTLER
1. Basit şekerlerdir.
2. Karbonhidratların yapıtaşlarıdır.Bundan dolayı daha küçük maddelere parçalanmazlar.
3. Hücre zarından direk geçebilirler.Sindirilmezler.
4. İçerdikleri karbon sayısına göre (3-8 arasında değişir) adlarını alırlar.
*3C-TRİYOZLAR(PGAL) *5C-PENTOZLAR(DNA-RNA) *6C-HEKTOZLAR-(glikoz,fruktoz,galaktoz)
5. 6Cluların hepsinin kapalı formülleri aynı açık formülleri farklıdır.Böyle atomalar izomer atomlar denir.
6. Kanda bulunan ve ölçülebilen şekerlerdir.
· DİSAKKARİTLER
1. 2tane monosakkaritin birleşmesi sonucu oluşurlar.
2. Birleşim sonucunda monosakkaritler arasında glikoit bağı oluşur.Bağ sonucunda 1 H2O molokülü dışarı verilir.Böyle reaksiyonlara dehidrasyon sentezi denir.
3. En sık rastlanan disakkaritler.
Glikoz+Glikoz=Maltoz-H2O
Glikoz+Fruktoz=Sakkaroz+H2O
Glikoz+Galaktoz=Fruktoz+H2O
4. Oluşmuş olan disakkaritler gerektiğinde hidroliz edilerek monomerlerine çevrilebilirler.
· POLİSAKKARİTLER
1. Çoklu şekerlerdir.
2. Birden fazla monomerin birleşmesi sonucu oluşurlar.
3. n(Monosakkarit)=Polisakkarit+(n-1)H2O
EN ÇOK BİLİNEN MONOSAKKARİT ÇEŞİTLERİ:
**NİŞASTA:Bitkilerde depo polisakkaritidir.Birden fazla glikozun birleşmesi sonucu oluşur.
**SELÜLOZ:Bitlkilerde hücre duvarını oluşturan yapıdır.Glikozların birleşmesi sonucu oluşur.Nişastadan farkı glikozit bağlarının farklı oluşmasıdır.İnsanlarda selülozu sindirebilecek enzimler yoktur.
**GLİKOJEN:Hayvanlarda depo polisakkaritidir.Kas ve karaciğer hücrelerinde depo edilir.Gerektiğinde hidroliz edilerek kana verilir.
**KİTİN:Örümcek ve böceklerde dış iskeleti oluşturan yapıdır.Kitin yumaşak bir madde iken sodyumkarbonat ile birleşerek sertleşmiştir.
=>LİPİTLER:
1. Yapılarında karbon,oksijen ve hidrojen bulunur.Bunun yanında fosfor ve azotta bulunabilir.
2. Hem yapıya katılır hemde enerji verir.
3. Hidrojen esasları karbonhidrat ve proteinlere göre fazla olduğu için yakıldığında çok enerji verirler.
4. Yağlar yakıldıklarında oluşan suyun fazla olması hafifletmesi ve ısı kaybını önlemesi ve enerji vermesi yönüyle göçmen kuşlarda ve kız uykusuna yatan hayvanlarda yağ dokusu fazladır.
5. Karbonhidratların fazlası yağa dönüştürülere depo edilir.
· TRİGLİSERİTLER
1. 3Yağasidi+1Gliserol=1Trigliserit+3H2O
2. Oluşan bağlara ester bağı denir.Ve bu reaksiyona esterleşme reaksiyonu denir.
3. Doğada en çok bulunan yağ türüdür.
4. Hayvan ve bitkilerde depo edilen yağ türüdür.
· YAĞ ASİTLER
1.Uzun karbon zincirlerinden oluşurler.En başta Radikal grup,ortada uzun karbon zinciri sonda ise karboksil grup yeralır.
2.İki çeşit yağ asidi vardır.
3.Karbonlar hepsi hidrojenlerle doyurulmuş ve karbonlar arasında tek bağ olanlar doymuş yağ asitleridir.Bunlar hayvansal kaynaklıdır.
4.Karbonların hepsi idrojenlerle doyurulmamış ve karbonlar arasında çift bağ varsa bunlar doymamış yağ asitleridir.Bunlar bitkisel kaynaklıdır.
5.Doymamış yağ asidindeki çift bağlardan biri koparılırsa margarin oluşur.
· FOSFOLİPİTLER
1.2Yağasidi+1FosforikAsit+Gliserol=1Fosfolipit+3H20
2.Hücre zarının yapısına katılır.
3.Fosforik bölüm hidolik,yağ bölümü hidrofobiktir.
· STEROİTLER
1.Önemli stroitlere örnek olarak;eşeysel hormonlar,D vitamini,safra tuzları,böbrek üstü bezlerinden salgılanan hormonlar ve klestrol örnek olarak verilebilir.
2.Zarın geçirgenliğini ve dayanıklılığını arttırırlar.
YAĞLARIN ÖZELLİKLERİ
*Yağda çözünen vitaminlerin a,d,e,k vitaminlerinin çözünmesini sağlarlar.
*Yapıya katılır ve enerji verirler.
*İç roganlarımızın çevresini sararak soğuğa ve darbelere karşı korurlar.
*Göçmen kuşlar ve kış uykusuna yatan hayvanlarda su açığa çıkararak kolaylık sağlarlar.
=>PROTEİNLER
1. Yapı taşları aminoasittir.
2. Yapısında oksijen,karbon,hidrojen ve azot bulundurur.Bazen kükürt ve fosforda bulundurabilir.
3. Aminoasitler arasında oluşan bağa peptit bağı denir.Bu reaksiyonda bir H20 verildiği için dehidrasyon reaksiyonudur.
4. 2 aminoasit bir dipeptit oluştururlar.
5. Enzimlerin,hemoglabinin,bazı hormonların,antikorların yapısına katılırlar.
6. Vücdudumuzda yapıya katılma sırasında ilk sıradadırlar.Enerji verme sırasında sondadırlar.
7. Genlerimizdeki şifrelere göre sentezlenirler.Bundan dolayı herkesin proteini farklıdır.
8. Proteinlerin farklılığ aminoasitlerin çeşidi,sıralanışı ve sayısından kaynaklanır.
9. Tyüksek sıcaklıkta denatüreolurlar.
=>ENZİMLER
1. Enzimler protein yaılı oldukları için yüksek sıcaklıklarda denatüre olurlar.
2. Canlılardaki biyolojik katalizörlerdir.
3. Reaksiyonu hızlandırır ve değişmeden çıkarlar.
4. Bir biyokimyasal tepkimenin başlaması için gereken minumum enerjiye “aktivasyon enerjisi” denir.
5. Sadece protein yapılı enzimlere basit enzim denir.
6. Protein yapının yanında başka moleküller varsa bunlara birleşik enzimler denir.
7. Protein kısmına apoenzim denir.Yardımcı kısım vitamin yapılı ise koenzim,minarel yapılı ise kofaktör adı verilir.
8. Enzimler protein yapılı olduğu için her enzimin senezlenmesinden bir gen sorumludur.
9. Enzimlerin etki ettiği maddeye subsrat denir.
10. Enzimler çift yönlü çalışırlar.
11. Her hücrede tepkime çeşidi kadar enzim çeşidi vardır.
12. Aktif haldeki enzimlerin sonuna –az eki gelerek isimlendirilir.
13. İnakif olanların sonuna –jen eki gelerek isimlendirilir.
14. Enzimler hücre dışında da etkilidirler.
=>VİTAMİNLER
1. Küçük moleküllerdir bu yüzden hidrolize uğramazlar.
2. Enerji vermezler.
3. Yapıya katılmazlar.
4. Düzenleyici ve direnç arttırıcıdırlar.
5. Bitkiler ihtiyaç duydukları bütün vitaminleri kendileri sentezleybilirler.
6. Hayvanlar bitkiler gibi bütün vitaminleri sentezleyemezler.
7. Vitaminler suda çözünenler ve yağda çözünenler olmak üzere ikiye ayrılır.
8. Oksijen ve sıcaklık değişimlerinden hemen etkilenirler.C vitamini oksijenle temaz ettiği anda bozulur.
SU:
· Tüm canlı hücreler suya gereksinim duyarlar.
· Fotosentezde ham madde olarak kullanılır.
· Hücreler bulundukları ortama ve yaptıkları işe göre farklı su miktarına sahiptirler.
· İyi bir çözücüdür.
Sağladığı yaralar:
**Madde taşınmasında rol oynar.
**Metabolizma atıklarını vücuttan atar ve seyreltir.
**Besin sindiriminde rol oynar.
**Biyokimyasal olayların çoğu sulu ortamlarda gerçekleşir.
. Bitkilerin topraktan mineral maddeleri alabilmesi için suya ihtiyaçları vardır.
· Su adhezyon özelliğiyle bulunduğu ortama tutunabilir.
· Kohezyon özelliğiyle moleküller birbirine tutunabilir.
· Su canlılarda desteklik sağlar.
1. Yapılarında karbon atomu bulunduran bileşiklere denir.Karbon nulundurup organik olmayan bileşiklerdevardır.Örneğin;CO2.Karbonun yanında hidrojen ve oksijen atomu da bulundururlar.
2. Tüm hücreler sentezleyebilir aynı zamanda dışardanda alabilirler.
3. Karbonhidrat,yağ,protein,vitamin ve nükleik asitlerin yapısını oluştururlar.
4. Uzun karbon zincirleri vardır.
5. Karbonhidratlar,proteinler ve yağlar enerji ham maddesi olarak kullanılırlar.
6. Protein ve vitaminler düzenliyici olarak kullanılırlar.
=>KARBONHİDRATLAR
1. Bütün canlı hücrelerde bulunur.
2. Vücutta enerji kaynağı olarak ilk sırada,yapıya katılma sırasında sondadır.
3. Karbon,hidrojen ve oksijenden oluşurlar.
4. Kapalı formulleri (CH2O)n hepsinde aynıdır.
5. ATP,DNA,RNA ve hücre zarının yapısına katılırlar.
6. 3 çeşiti vardır.
· MONOSAKKARİTLER
1. Basit şekerlerdir.
2. Karbonhidratların yapıtaşlarıdır.Bundan dolayı daha küçük maddelere parçalanmazlar.
3. Hücre zarından direk geçebilirler.Sindirilmezler.
4. İçerdikleri karbon sayısına göre (3-8 arasında değişir) adlarını alırlar.
*3C-TRİYOZLAR(PGAL) *5C-PENTOZLAR(DNA-RNA) *6C-HEKTOZLAR-(glikoz,fruktoz,galaktoz)
5. 6Cluların hepsinin kapalı formülleri aynı açık formülleri farklıdır.Böyle atomalar izomer atomlar denir.
6. Kanda bulunan ve ölçülebilen şekerlerdir.
· DİSAKKARİTLER
1. 2tane monosakkaritin birleşmesi sonucu oluşurlar.
2. Birleşim sonucunda monosakkaritler arasında glikoit bağı oluşur.Bağ sonucunda 1 H2O molokülü dışarı verilir.Böyle reaksiyonlara dehidrasyon sentezi denir.
3. En sık rastlanan disakkaritler.
Glikoz+Glikoz=Maltoz-H2O
Glikoz+Fruktoz=Sakkaroz+H2O
Glikoz+Galaktoz=Fruktoz+H2O
4. Oluşmuş olan disakkaritler gerektiğinde hidroliz edilerek monomerlerine çevrilebilirler.
· POLİSAKKARİTLER
1. Çoklu şekerlerdir.
2. Birden fazla monomerin birleşmesi sonucu oluşurlar.
3. n(Monosakkarit)=Polisakkarit+(n-1)H2O
EN ÇOK BİLİNEN MONOSAKKARİT ÇEŞİTLERİ:
**NİŞASTA:Bitkilerde depo polisakkaritidir.Birden fazla glikozun birleşmesi sonucu oluşur.
**SELÜLOZ:Bitlkilerde hücre duvarını oluşturan yapıdır.Glikozların birleşmesi sonucu oluşur.Nişastadan farkı glikozit bağlarının farklı oluşmasıdır.İnsanlarda selülozu sindirebilecek enzimler yoktur.
**GLİKOJEN:Hayvanlarda depo polisakkaritidir.Kas ve karaciğer hücrelerinde depo edilir.Gerektiğinde hidroliz edilerek kana verilir.
**KİTİN:Örümcek ve böceklerde dış iskeleti oluşturan yapıdır.Kitin yumaşak bir madde iken sodyumkarbonat ile birleşerek sertleşmiştir.
=>LİPİTLER:
1. Yapılarında karbon,oksijen ve hidrojen bulunur.Bunun yanında fosfor ve azotta bulunabilir.
2. Hem yapıya katılır hemde enerji verir.
3. Hidrojen esasları karbonhidrat ve proteinlere göre fazla olduğu için yakıldığında çok enerji verirler.
4. Yağlar yakıldıklarında oluşan suyun fazla olması hafifletmesi ve ısı kaybını önlemesi ve enerji vermesi yönüyle göçmen kuşlarda ve kız uykusuna yatan hayvanlarda yağ dokusu fazladır.
5. Karbonhidratların fazlası yağa dönüştürülere depo edilir.
· TRİGLİSERİTLER
1. 3Yağasidi+1Gliserol=1Trigliserit+3H2O
2. Oluşan bağlara ester bağı denir.Ve bu reaksiyona esterleşme reaksiyonu denir.
3. Doğada en çok bulunan yağ türüdür.
4. Hayvan ve bitkilerde depo edilen yağ türüdür.
· YAĞ ASİTLER
1.Uzun karbon zincirlerinden oluşurler.En başta Radikal grup,ortada uzun karbon zinciri sonda ise karboksil grup yeralır.
2.İki çeşit yağ asidi vardır.
3.Karbonlar hepsi hidrojenlerle doyurulmuş ve karbonlar arasında tek bağ olanlar doymuş yağ asitleridir.Bunlar hayvansal kaynaklıdır.
4.Karbonların hepsi idrojenlerle doyurulmamış ve karbonlar arasında çift bağ varsa bunlar doymamış yağ asitleridir.Bunlar bitkisel kaynaklıdır.
5.Doymamış yağ asidindeki çift bağlardan biri koparılırsa margarin oluşur.
· FOSFOLİPİTLER
1.2Yağasidi+1FosforikAsit+Gliserol=1Fosfolipit+3H20
2.Hücre zarının yapısına katılır.
3.Fosforik bölüm hidolik,yağ bölümü hidrofobiktir.
· STEROİTLER
1.Önemli stroitlere örnek olarak;eşeysel hormonlar,D vitamini,safra tuzları,böbrek üstü bezlerinden salgılanan hormonlar ve klestrol örnek olarak verilebilir.
2.Zarın geçirgenliğini ve dayanıklılığını arttırırlar.
YAĞLARIN ÖZELLİKLERİ
*Yağda çözünen vitaminlerin a,d,e,k vitaminlerinin çözünmesini sağlarlar.
*Yapıya katılır ve enerji verirler.
*İç roganlarımızın çevresini sararak soğuğa ve darbelere karşı korurlar.
*Göçmen kuşlar ve kış uykusuna yatan hayvanlarda su açığa çıkararak kolaylık sağlarlar.
=>PROTEİNLER
1. Yapı taşları aminoasittir.
2. Yapısında oksijen,karbon,hidrojen ve azot bulundurur.Bazen kükürt ve fosforda bulundurabilir.
3. Aminoasitler arasında oluşan bağa peptit bağı denir.Bu reaksiyonda bir H20 verildiği için dehidrasyon reaksiyonudur.
4. 2 aminoasit bir dipeptit oluştururlar.
5. Enzimlerin,hemoglabinin,bazı hormonların,antikorların yapısına katılırlar.
6. Vücdudumuzda yapıya katılma sırasında ilk sıradadırlar.Enerji verme sırasında sondadırlar.
7. Genlerimizdeki şifrelere göre sentezlenirler.Bundan dolayı herkesin proteini farklıdır.
8. Proteinlerin farklılığ aminoasitlerin çeşidi,sıralanışı ve sayısından kaynaklanır.
9. Tyüksek sıcaklıkta denatüreolurlar.
=>ENZİMLER
1. Enzimler protein yaılı oldukları için yüksek sıcaklıklarda denatüre olurlar.
2. Canlılardaki biyolojik katalizörlerdir.
3. Reaksiyonu hızlandırır ve değişmeden çıkarlar.
4. Bir biyokimyasal tepkimenin başlaması için gereken minumum enerjiye “aktivasyon enerjisi” denir.
5. Sadece protein yapılı enzimlere basit enzim denir.
6. Protein yapının yanında başka moleküller varsa bunlara birleşik enzimler denir.
7. Protein kısmına apoenzim denir.Yardımcı kısım vitamin yapılı ise koenzim,minarel yapılı ise kofaktör adı verilir.
8. Enzimler protein yapılı olduğu için her enzimin senezlenmesinden bir gen sorumludur.
9. Enzimlerin etki ettiği maddeye subsrat denir.
10. Enzimler çift yönlü çalışırlar.
11. Her hücrede tepkime çeşidi kadar enzim çeşidi vardır.
12. Aktif haldeki enzimlerin sonuna –az eki gelerek isimlendirilir.
13. İnakif olanların sonuna –jen eki gelerek isimlendirilir.
14. Enzimler hücre dışında da etkilidirler.
=>VİTAMİNLER
1. Küçük moleküllerdir bu yüzden hidrolize uğramazlar.
2. Enerji vermezler.
3. Yapıya katılmazlar.
4. Düzenleyici ve direnç arttırıcıdırlar.
5. Bitkiler ihtiyaç duydukları bütün vitaminleri kendileri sentezleybilirler.
6. Hayvanlar bitkiler gibi bütün vitaminleri sentezleyemezler.
7. Vitaminler suda çözünenler ve yağda çözünenler olmak üzere ikiye ayrılır.
8. Oksijen ve sıcaklık değişimlerinden hemen etkilenirler.C vitamini oksijenle temaz ettiği anda bozulur.
SU:
· Tüm canlı hücreler suya gereksinim duyarlar.
· Fotosentezde ham madde olarak kullanılır.
· Hücreler bulundukları ortama ve yaptıkları işe göre farklı su miktarına sahiptirler.
· İyi bir çözücüdür.
Sağladığı yaralar:
**Madde taşınmasında rol oynar.
**Metabolizma atıklarını vücuttan atar ve seyreltir.
**Besin sindiriminde rol oynar.
**Biyokimyasal olayların çoğu sulu ortamlarda gerçekleşir.
. Bitkilerin topraktan mineral maddeleri alabilmesi için suya ihtiyaçları vardır.
· Su adhezyon özelliğiyle bulunduğu ortama tutunabilir.
· Kohezyon özelliğiyle moleküller birbirine tutunabilir.
· Su canlılarda desteklik sağlar.