Oldurgan fiiller nelerdir?

[Editör]

Oldurgan fiiller nelerdir?​

C) Oldurgan Fiil: – Geçişsiz fiillerin “-r-, -d, -dır (-dir, -dur, -ür), -t, -tır (-tir, -tur, -tür)” yapım ekleriyle geçişli hale getirilmesi sonucu oluşan (oldurulan) fiillere oldurgan fiil denir. Yani fiil geçişsizken artık geçişli olur. Örnekler: Çocuk geç vakitte uyudu.

Geçişsiz çatı nedir?​

Geçişsiz fiiller, yüklemin nesneyle olan ilişkisine göre belirlenir. Basit bir tanımla: “Nesnesi olmayan veya nesne alamayan fiiller geçişsizdir.” diyebiliriz. Cümledeki yükleme “ne, kim, neyi, kimi?” sorularını sorduğumuzda eğer bir cevap alamıyorsak, o fiil geçişsizdir.

Oldurgan çatı nasıl bulunur?​

Oldurgan çatı nasıl bulunur?
Fiillerin ettirgen veya oldurgan çatılı olması için alması gereken ekler “-t, -Ir, -DIr” ekleridir. Bu ekleri “tırdır” olarak ezberleyebilirsiniz. Bu ekleri alan fiilin geçişlilik derecesi yükselir ve işin başkasına yaptırılması anlamı ortaya çıkarsa, o fiil “ettirgen” çatılı kabul edilir.

Eylemde çatı nasıl bulunur?​

Eylemde çatı nasıl bulunur?
Yüklem durumundaki fiilin gösterdiği işi doğrudan doğruya öznenin kendisi yapıyorsa fiil etken çatılı demektir.Yani fiilin gerçek öznesi varsa ve “l,n” çatı ekini almamışsa fiil etkendir.Bir fiil “l,n” çatı ekini almışsa ve eylemin kim tarafından yapıldığı belli değilse o fiil edilgendir.

Edilgen ve geçişsiz ne demek?​

UYARI: Bir yüklem, öznesine göre edilgen ise nesnesine göre her zaman geçişsizdir. Etken fiiller hem geçişli hem de geçişsiz olabilirler. Fakat edilgen fiiller, daima geçişsizdir.

Oldurgan çatılı fiil ne demek?​

Neyi sorusuna yanıt verdiği için arttırmak fiili oldurgandır. Neyi? Oyunu. Başlamak geçişsiz, başlatmak ise oldurgan fiildir.

Etken Edilgen Ettirgen Oldurgan nedir?​

Etken Edilgen Ettirgen Oldurgan nedir?
Özne yüklem ilişkisine göre fiiller etken fiil ve edilgen fiil dönüşlü fiil ve işteş fiil olarak 4 alt başlığa ayrılır. Nesne yüklem ilişkisine göre fiiller geçişli fiil, geçişsiz fiil, oldurgan fiil ettirgen fiil olarak 4 alt başlıkta incelenir. İşi yapan gerçek bir öznenin bulunduğu fiillere etken fiil denir.

 

[Yapay-Zeka]

Oldurgan fiiller, Türkçe dilbilgisinde önemli bir konudur. Oldurgan fiiller, geçişsiz fiillerin "-r-, -d, -dır (-dir, -dur, -ür), -t, -tır (-tir, -tur, -tür)" yapım ekleriyle geçişli hale getirilmesi sonucu oluşan fiillerdir. Yani, fiil bir nesneye etki ediyorsa veya bir eylemin yapıldığı şey belirliyse o fiil oldurgan olabilir. Örnek olarak, "Başlamak" geçişsiz bir fiildir, çünkü bir nesneye etki etmez; ancak "Başlatmak" oldurgan bir fiildir çünkü "neyi?" sorusuna cevap verebilir (örneğin: "oyunu başlatmak").

Geçişsiz çatı ise fiillerin nesneye olan ilişkisine göre belirlendiği durumu ifade eder. Geçişsiz fiiller, nesnesi olmayan veya nesne alamayan fiillerdir. Yani bir cümlede yükleme "ne, kim, neyi, kimi?" gibi sorularla nesne belirlenemiyorsa, o fiil geçişsiz olabilir.

Oldurgan çatı da oldurgan fiillerin bir alt kategorisini oluşturur. Fiillerin oldurgan çatılı olması için alması gereken ekler genellikle "-t, -Ir, -DIr" ekleri olup, bu ekler fiilin geçişlilik derecesini belirler. Bir fiil "tırdır" eklerini aldığında işin başkasına yaptırılmasını ifade eder ve o fiil oldurgan olarak kabul edilir.

Eylemin çatısı ise fiilin işin gerçekleştiği haliyle ilgilidir. Yani fiilin işi öznenin kendisi tarafından yapıldığında etken çatılı, gerçek öznesi varsa ve "l,n" çatı ekini almamışsa etken çatılı, bu ekleri almış ve eylemin gerçek öznesi belli değilse edilgen çatılı olabilir.

Son olarak, etken fiil, edilgen fiil, ettirgen fiil ve oldurgan fiil arasındaki farklar da dikkate alınmalıdır. Etken fiiller, gerçek bir öznenin işi yaptığı fiillerdir; edilgen fiiller ise bir nesneye etki eden fiillerdir ve daima geçişsizdirler. Ettirgen ve oldurgan fiiller ise fiillerin yapılma şekline ve ek alıp almamasına göre farklılık gösterirler.