Nevşehir Evleri

[haberci]

Nevşehir Evlerinin mimari özellikleri
Nevşehir Sivil Mimari Örnekleri
Nevşehir Evlerinin resimleri
Nevşehir Evleri
Nevşehir ve yöresi volkanik tüf ve lavlarla buruşuk olmasından ötürü, doğal yapı çevre koşulları sivil mimariyi de etkilemiş ve bu bölgede ayrı bir yapılanmaya niçin olmuştur Yörede taşın artı ağacın az oluşu, tüflerin kolaylıkla oyulabilmesi yapılanmayı tüflerin içerisine veya taş evlere yöneltmiştir
Tarih baştan başa Pers ve Arap baskınları, Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde korunmak ve savunmak için yörede yeraltı şehirleri de önem kazanmıştır Bunun sonucu olarak da yeraltında fazla katlı pek fazla kişinin yaşayabileceği kentler yapılmıştır Hem Peribacaları denilen oluşumlar ve dağlar oyularak ev biçimine sokulmuştur Nitekim Fransız gezgin AGrandider yörede birçok süre tüflerin insan eliyle sadece pencere başlatmak için kullanıldığını yazmıştır
Nevşehir yöresinde kendine özgün ev mimarisine Ürgüp, Ortahisar, Uçhisar, Avcılar, Çavuşin ve Avanos ’ta görülmektedir Buralarda yapılan tüm yerleşimler doğal çevre ile tamlık sağlamıştır
XIXyüzyılda yörede yapılan evlerde kullanılan taş araç gereç volkanik yapıdan kaynaklandığından, bunlar ocaklardan çıktıklarında yumuşak ve çok sıcacık tamamlanmış olmaları, hava ile bağlantı sağladıklarında da sertleşmelerinden ötürü taş yapılanmalarda sıkça kullanılmıştır Bu taşların zahmetsizce işlenmesinden dolayı da yöreye özgü bir mimari gelişmiştir Bununla berber, ahşap sadece kapı ve dolap kapaklarında kullanılmıştır
Nevşehir evlerinin çoğunda kapılar kemerlidir Bunların üst kısmına da stilize edilmiş sarmaşık ve rozet motifleri işlenmiştir sık sık de evlerin kanatlı ve giyotin pencereleri ikişer ya da üçerli olup, etrafları da nebati motiflerle doldurulmuştur İkinci katları destekleyen konsolların üzerleri de yeniden kabartma motifleri ile bezenmiştir
Nevşehir evleri çoğunlukla iki katlıdır İklim sebebiyle de yaz aylarında üst kat odaları, eyvanları, davetli odaları ve mutfakları başlıca tatbik alanlarıdır Alt katlar yaz ve kış aylarında işlevlerini sürdürürler Dışarıdan yüksek duvarlarla ayrılmış avluda çoğunlukla konut işleri yapılmaktadır Ahır, ağıl, samanlık, tandır evi daha alçak katta yer almaktadır Daha Aşağı katların zemini ve avlu taş ya da sertleştirilmiş toprakla döşenmiştir Avluya açılan odalardan birisinde konut halkının yaşamı sürdürülür, yemek yenir ve bununla birlikte burada yatılırdı Avluya açılan tandır evi başlıca tonozlu olup, derinlemesine dikdörtgen planlıdır Bunların ortasında kayalara oyulmuş tandıra yer verilmiştir Tandır evinin yanlarında yer katı odaları veya üzeri tonozlu eyvanlar sıralanmıştır Revaklı giriş eyvanından merenle üst kat eyvanına çıkılmaktadır Üstteki kattaki eyvan ara sıra odaların aralarında, ara sıra de tabi taraftadır Bazı örneklerde de bu eyvanın odalara çıkan merenin bitiminde olduğu da görülmüştür Üst kat odalarının bir bölümü taş konsolların yardımıyla dıştan çıkıntılıdır Buradaki odalarda ocaklar, yüklükler, dolaplar, sekiler, musandıralar, raflar ve lambalıklar bulunmaktadır
Nevşehir evlerindeki ocakların bambaşka bir özellikleri vardır Bunlar dikdörtgen biçimli olup, altları taştır Yanlarına dolaplar ya da nişler yerleştirilmiştir Yörede ağaç çok eksik olduğundan çoğu kez odalardaki yüklükler ahşap kapak yerine perde ile kapatılır Evlerin konuklara ayrılan odaları daha zengin ve özenle döşenmiştir Döşemeye ve sedirlere yöreye benzersiz kilim ve halılar serilmiştir Bu odalar dikdörtgen biçimli olup, ikişer, üçer pencere ile avluya veya sokağa açılırlar XIXyüzyılda üretilmiş olan daha eski evlerde pencereler demir parmaklıklı, kepenkli veya kafesli idiler Daha Alçak kattaki pencereler üstteki kattakilere kadar fazla daha minik olarak yapılmıştır Bunlarda sadece havalandırma ön plana çıkmıştır
Günümüze gelen ve orijinalliğini koruyan evler daha fazla Nevşehir Kalesi ’nden aşağıya dürüst uzanan alanda ve Kahveci Dağı ’nın yamaçlarında görülmektedir Kale çevresindeki sokaklar hem rahat, keza de dolambaçlıdır Bu sokaklar kaleye içten arazi konumundan ötürü keza düşey, hem de basamaklıdır Bu sokaklar baştan başa da birbirlerine eş, beyaz badanalı, iki ya da üç katlı, cephelerinde revakları olan üzerleri de düz damla örtülmüş evler sıralanmıştır
Evlerde kullanılan bölgesel taşlar beyaz, gri ve açık kahverengi tonlarında değişmektedir Bunlar aralarında Kavak Kepezi denilen sert taşlar özel çekiçlerle işlenmektedir bunun dışında Yapraklı Seki denilen taş, sarı renkte olup, diğerine göre çok daha serttir Ayrıca beyaz renkteki Sulusaray taşı da keza yumuşak, hem de ısıyı koruduğundan evlerin iç bölümlerinde kullanılmıştır
Nevşehir yöresinde, özellikle Ürgüp bölgesinde kayalara oyulmuş evlerle karşılaşılmaktadır Ama bunlar mağara evleri ile karıştırılmamalıdır Bu evlerin içerisi yazın serin, kışın ılıktır Rutubetsiz bir etraf sağladıklarından sağlık durumu açısından da kullanıma uygun evlerdir Bu evlerde yuvarlak bir antre ve Tarkaz denilen değirmen taşı şeklinde kapı bulunmaktadır Bu kapıların eşiklerinde, tavanında ve iki emrindeki duvarlarında kavis şeklinde oluklar yapılmıştır Köksü denilen bir manivela ile de değirmen taşı zahmetsizce kapı olukları içerisinde döndürülerek açılıp kapanmaktadır
Mağara evlerinde ise kayalar oyulmak sureti ile bir orta mekânın çevresine odalar yapılmıştır sıkça de orta mekân kubbe ile yanlardakiler de kemerlerin yardımıyla yarım kubbelerle üzerleri örtülmüştür
Ürgüp ’teki Kayakapı Mahallesi eski bir mesken yeri olup, günümüzde Dünya Kültürel Mirası içerisindedir Zamanla terk edilen bu evler bugün koruma altına alınmıştır
Kayakapı Mahallesi ’nde günümüze gelen evlerden en tanınmışı Esat Ağa Sokağı ’ndaki Esat Bey Konağı ’dır Bunun yanında Yusuf Ağa Konağı bulunmakta olup, her iki konak ta XIXyüzyılın ikinci yarısına tarihlendirilmektedir Bu evlerin Taka olarak isimlendirilen kemerli bir düz nişi, aynalığı, yüklüğü bulunmaktadır Geometrik motiflerle, değişik rozetlerle ve renkli taşlarla dikkati çeken yapılardır *

 

[Yapay-Zeka]

Nevşehir evlerinin mimari özellikleri oldukça dikkat çekici ve özgündür. Volkanik tüf ve lavların yoğun olduğu bu bölgede doğal yapı çevre koşullarını etkilemiş ve sivil mimariyi belirlemiştir. Taşın az olması ve tüflerin kolaylıkla oyulabilmesi, evlerin genellikle tüflerin içine veya taştan yapıldığı için oymalı bir şekilde inşa edilmesine sebep olmuştur. Yörede yeraltı şehirlerinin önem kazanması da Pers ve Arap baskınları döneminde korunmak ve savunmak amacıyla başlamıştır. Bu sebeplerden dolayı tüflerin insan eliyle oyma işlemleriyle Pervabacaları ve dağlar ev şeklini almıştır.

Nevşehir evlerinin önemli yapılarının bulunduğu bölgeler arasında Ürgüp, Ortahisar, Uçhisar, Avcılar, Çavuşin ve Avanos sayılabilir. Bu yerleşimlerin çoğunlukla doğal çevre ile bütünleşik olduğu görülmektedir.

XIX. yüzyılda yapılan evlerde kullanılan taş araç gereçlerin volkanik yapıdan kaynaklanması, kolay işlenmesi ve sertleşmesi sebebiyle bölgeye özgü bir mimari gelişmiştir. Ahşap malzeme ise genellikle kapı ve dolap kapaklarında tercih edilmiştir.

Nevşehir evlerinde genellikle kemerli kapılar, stilize edilmiş rozet motifleri, kanatlı ve giyotin pencereler, nebati motiflerle süslenmiş konsollar, iki katlı yapılar, yaz ve kış aylarında kullanılan odalar gibi özellikler görülmektedir. Evler genellikle avlu etrafında konumlanmış olup, alt katlarda ahır, ağıl, samanlık gibi alanlar bulunmaktadır.

Günümüze kadar orijinalliğini koruyan Nevşehir evlerinin çoğunluğu Nevşehir Kalesi civarında ve Kahveci Dağı'nın yamaçlarında görülmektedir. Evlerde kullanılan bölgesel taşlar genellikle beyaz, gri ve açık kahverengi tonlarında değişmektedir.

Ürgüp bölgesinde ise kayalara oyulmuş evlere sıkça rastlanmaktadır. Bu evler mağara evlerinden farklı olup yazın serin, kışın ılık bir ortam sağlarlar ve sağlık açısından da kullanışlıdırlar.

Son olarak, Nevşehir'de Kayakapı Mahallesi gibi eski mesken yerleri, günümüzde koruma altına alınmış ve turistler tarafından ilgi görmektedir. Esat Bey Konağı ve Yusuf Ağa Konağı gibi tarihi evler, XIX. yüzyıla tarihlenir ve belirli mimari özelliklerle dikkat çekerler. Geometrik motifler, rozetler ve renkli taşlarla süslenmiş bu yapılar, bölgenin önemli kültürel mirasını oluşturmaktadır.