Nefs Nedir

[SoruCevap]

Nefs ne demektir, Nefsin anlamı nedir
Nefs nasıl terbiye edilir

Kendisini kınayan, işlediklerinden dolayı pişmanlık duyan ve kendini hesaba ceken nefis
Allah Teala Kur’anı Kerim’de insan nefsini uc sınıf olarak değerlendirmektedir
Bunlardan biri insanı kotuluk yapmaya teşvik eden nefsi emmare (Yusuf,1253) ikincisi kotuluklerden dolayı kendini kınayan nefsi levvame (elKıyame, 752) ucuncusu ise Allah’ın şeriatından bir sapma gostermeden dosdoğru yuruyen ve bu halinden dolayı tatmin olan nefsi mutmainne (elFecr, 8927) dir

Allah Teala Kıyamet suresinde kıyametin mutlaka gercekleşeceğini ortaya koymak uzere kıyamet gunune, peşinden de nefsi levvame uzerine yemin etmektedirKıyamet gunune yemin ederim Pişmanlık duyan nefse (nefsi Levvameye) yemin ederim (elKıyame, 75 12)Nefsi Levvameden neyin kastedildiği uzerinde mufessirler bir birinden farklı goruşler ileri surmuşlerdir Aralarında Said ibn Cubeyr, ikrime ve Abdullah ibn Abbas’ın bulunduğu bazı mufessirler, nefsi levvamenin kendisini iyilikte de kotulukte de kınayan nefis olduğunu kabul etmişlerdir (ibn Cerir etTaberi Tefsir Mısır 1968, XXlX,174) ibn Abbas kınamayı mutlak anlamda almış ve nefsi levvameye, kınayıcı nefis demiştir (Taberi aynı yer) Buna gore levvame tabiri, nefsin butun yonlerini kapsamaktadır Yani o nefis, kıyamet Gunu her durumda kendisini kınayacaktır

Kotuluk işlemişse, kendisine zarar verecek boyle bir şeyi neden yaptığı icin kendisini kınar ve pişmanlık duyar; iyilik yapmışsa elinde imkan olduğu halde neden daha fazlasını yapmadığı icin kendisini eleştirir ve pişmanlığını dile getirir (ibn Kayyım, elCevziyye, etTibyan fi AksamilKur’an, Beyrut 1988, 35) Resulullah (sas)’in şu hadisi buna işaret etmektedir: “iyi veya gunahkar hicbir nefis yoktur ki kıyamet gunu kendini kınamasın… (AlUsi, RuhulMeani, Kahire ty, XXlX, 136)Mucahid’e gore ise nefsi levvame, muttakı insanların nefsidir Bu kimseler yapma fırsatını kaybettikleri iyilikler icin pişmanlık duyar ve kendilerini kınarlar
Katade’nin de icinde bulunduğu diğer bir Grup, levvameden facir kimselerin kastedildiği goruşundedir Bunlar kıyamet gununde işlediklerinin pişmanlığını duyacak ve neden kotu Ameller işledikleri icin kendilerini kınayacaklardırBundan, kendi nefsini Cennetten cıkarılmayı gerektiren bir Amel işlediği icin surekli kınayan Hz adem (as)’ın kastedildiğini ileri surenler de olmuştur (AlUsi, aynı yer)

ibn Cerir etTaberi nefsi levvame hakkındaki farklı goruşlerin temelde birbirine cok yakın olduklarını, dolayısıyla nefsi levvameden, iyilikte de kotulukte de kendini kınayan ve kacırdıkları fırsatlar icin pişmanlık duyan nefislerin kastedildiğini soylemektedir Ayetin zahirine uygun olan anlamın da bu olduğunu belirtmiştir (Taberi, XXlX, 175)Hasan elBasri de aynı goruşte olup şoyle demektedir Allah’a yemin ederim ki gercek mumin surekli olarak kendi nefsini kınar O,Şu sozumle neyi kastetdim? Bu yemeği yememdeki gayem neydi? Kalbimden gecen şu duşunceden elde etmek istediğim nedir? der Fısk icinde bulunan kimse ise kendi nefsini asla kınamaz (ibn Kesir, TefsirulKur’anilAzim istanbul 1985, XIII, 300; ibn Kayyım, age,

35) ibn Kayyım, nefsin levvame ile nitelenmesinin sebebinin risalet ve Kur’an’ın tasdik edilmesinin gerekliliğini acıkca ortaya koymak icin olduğunu bu tasdik olmadan nefis icin başka bir kurtuluşun asla var olmadığını soylemektedir (ibn Kayyım, age 38)
Fi ZilalilKur’anda farklı goruşlerin tamamı zikredildikten sonra şoyle denilmektedir Biz nefsi levvamenin anlamı hakkında Hasan elBasri’nin tefsirini tercih ediyoruz Levvame ile nitelendirilen uyanık, korkan ve işlediklerinden pişmanlık duyan bu nefis, kendini hesaba ceker, etrafını gorup gozetir arzularının ic yuzunu bilir Boylece kendisini aldanmaktan kurtarır Boyle bir nefis ALLAH katında iyidir işte bu yuzden Allah Teala onu, yemin ederken kıyametle birlikte zikretmiştir Karşısında ise, Gunah işleyen nefis soz konu su edilir insanın icinde gunah işlemeyi arzulayan ve isyan yollarında yurumeye devam etmeyi isteyen nefistir

Gercek dini yalanlar, ondan Yuz cevirir kendisiyle aynı durumda olanların yanına biraz daha yarar elde etme umidiyle gider Ne kendini hesaba ceker, ne yaptıklarından pişmanlık duyar, ne aldırış eder, ne de gunah işlediğinin farkında olur (Seyyid Kutub Fi ZilalilKur’an, Kıyamet suresi tefsiri)Ayette Allah Teala’nın kıyametle birlikte nefsi levvame uzerine yemin edip etmediği konusunda mufessirler farklı goruşler ileri surmuşlerdir Bazıları nefsi levvamenin başındaki lanın olumsuzluk bildirdiğini diğer bazıları da kasem icin kullanıldığını kabul etmişlerdir Hasan elBasri; Allah Teala, kıyamet uzerine yemin etmiş ancak, nefsi levvame uzerine kasem etmemiştir demektedir Katade ise her ikisine birlikte yemin edildiğini; ibn Kesir de Katade’nin goruşunun doğru olduğunu bildirmektedirler (ibn Kesir, VIII, 301; Ayrıca bk, ibn Kayyım, age, 3438, 188)
alıntı