Mondros Ateşkes Antlaşmasının Özeti Kısaca

[SoruCevap]

Mondros Ateşkes Antlaşması Kısaca
Mondros Mütarekesi; 30 Ekim 1918’de Osmanlı adına bahriye nazırı Rauf Orbay ile; İtilaf devletleri adına İngiliz amirali Caltrop arasında Limni Adasının Mondros Limanında Agamemnon Zırhlısında imzalanmıştır.

Nedenleri:
- Wilson İlkeleri'ne güvenilmesi.
- Bulgaristan'ın I.Dünya Savaşı'ndan çekilmesi.
- Ahmet İzzet Paşa Kabinesi İtilaf Devletleri'nden ateşkes yapılmasını istemiştir.
- Osmanlı’nın savaşacak gücünün kalmaması
- Güney cephelerinin çökmesi
- Savaş taraftarı olan İttihat ve Terakki Partisinin ülkeyi terk etmesi sonucunda başa barış isteyen Hürriyet ve İtilaf Fırkasının gelmesi.

a) Osmanlı Devleti'nin Egemenliğini Kısıtlayan Hükümler:
- Boğazlar tüm devletlere açık olacak ve İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecek.
- İtilaf Devletleri, kendi güvenliklerini tehdit edecek bir durumda herhangi bir stratejik noktayı işgal edebilecek (7.madde).
- Vilâyât-ı Sitte'de (Altı il, Erzurum, Van, Harput, Diyarbakır, Bitlis, Sivas) bir karışıklık çıkarsa, İtilaf Devletleri buraları işgal edebilecek (24.Madde).
- Bütün haberleşme-ulaşım araç ve gereçleri İtilaf Devletleri'nin kontrolüne verilecek.

b) Askeri Hükümler:
- Güvenliği sağlayacak askerden fazlası terhis edilecek.
- İtilaf Devletleri ve Ermeni esirleri serbest bırakılacak.
- Türk askerleri İtilaf Devletleri'nin kontrolünde kalacak.
- Hicaz, Yemen, Suriye, Irak ve Trablusgarp'taki Türk subay ve askerler en yakın İtilaf devletine teslim edilecek.

c) Ekonomik Hükümler:
- Toros Tünelleri İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecek.
- Tüm demiryolları ve donanma gücü İtilaf Devletleri'nin kontrolüne bırakılacak, gemiler limanlarda tutuklu kalacak.
- Silah, cephane ve orduya ait tüm mallar İtilaf Devletleri'nin kontrolüne bırakılacak.
- Yer altı ve yerüstü zenginlik kaynakları İtilaf Devletleri'nin kontrolüne bırakılacak.
- Ülkenin ihtiyaç fazlası kömür, akaryakıt ve deniz gereçleri dışarıya satılmayacak.

Mondros Antlaşması'nın Sonuçları:
- Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir.
- İttihat ve Terakki Partisi, adını Teceddüt Partisi olarak değiştirmiş ve kendini feshetmiştir.
- Ermeniler korumaya alınmış ve doğuda bir Ermeni Devleti kurma zemini hazırlanmıştır (24.madde).
- Antlaşmanın 7. maddesi Osmanlı topraklarının işgalini kolaylaştırmıştır.
- İlk olarak İngilizler Musul'u işgal etmiştir (3 Kasım 1918). Ardından Urfa, Antep ve Maraş'a girmişlerdir.
- İtilaf Devletleri'nin donanmaları İstanbul önlerine gelmiştir.turkeyarena.net (13 kasım 1918).
- İşgallere karşı Türk milleti tarafından direniş cemiyetleri kurulmuştur.
- Azınlıklar da işgalleri kolaylaştırmak için zararlı cemiyetleri kurmuştur.
- M.Kemal Suriye-Filistin Cephesi'nde iken, yabancı işgaline açık bırakan maddelere tepki göstermiştir.
- İstanbul Hükümeti, Yıldırım Orduları Grubu'nu ve VII.Ordu Karargâhı'nı kaldırmış, M.Kemal'i Harbiye Nezareti'ne almıştır.

Not: İngiltere, Mondros'tan sonra işgal ettiği Urfa, Antep ve Maraş'ı Paris Barış Konferansı'nda, Fransa'ya bırakmıştır.

Mondros Mütarekesinin Önemi:
1-Osmanlı Devleti İtilaf devletlerine teslim olmuştur.
2-Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir.
3-Gizli antlaşmaların uygulama safhası başlamıştır.
4-Milli cemiyetler kurulmuştur.
5-Mütarekeyi imzalayan Rauf Orbay gözden düşmüştür.