Mesnevi Nedir Ozellikleri Nelerdir

[haberci]

mesnevi ozellikleri nelerdir
Mesnevi kelimesi İsna kokunden gelmekte olup tesniye ikileme gibi bir anlamı olup ikili beyitler halinde yazılan bir nazım turudur Farsca (masnevi), Arapca (máθni, cift) , (θánā, ciftlemek) demektir
Klasik edebiyatta olay cevresinde anlatmaya bağlı edebi metinlerin en onemlisi mesnevidir
Arapca'da ikilik,ikişerlik anlamına gelmektedir
Mesnevi nazım şekli İran edebiyatında ortaya cıkmış daha sonra Arap ve Turk edebiyatına gecmiştir
Bir şairin beş mesneviden oluşan eserler butunune ''hamse'' denirDunya edebiyatında ilk hamse sahibi sanatcı ''Nizami'' ' dir Turk edebiyatında ise Ali Şir Nevai'dir
Genelde uzun hikayeler mesnevi nazım şekli olarak kullanılmıştır
Turk edebiyatındaki ilk mesnevi Kutadgu Bilig'tir
Mesnevilerde konuya hemen girilmez Uc bolumden oluşur:
Giriş, konunun işlenişive bitiş bolumudur
Aruzun kısa kalıpları kullanılarak yazılır
Mesnevilerde ele alınan konular şunlardır; ahlak, savaş,a şk vb
Nazım birimi beyittir
İran Edebiyatından ,edebiyatımıza gecmiştir
Her beyit kendi arasında kafiyelidir
Ozellikle Divan edebiyatında uzun manzum eserler Mesnevi nazım şekli olarak kullanılmıştır
Turk edebiyatında en onemli mesneviler şunlardır:
Kutadgu Bilig(Yusuf Has Hacip), İskendername(Ahmedi), Yusuf ile Zuleyha(Şeyyat Havza), Mantıkut Tayr(Gulşehri), Vesiletun Necat(Suleyman Celebi), Leyla ile Mecnun(Fuzuli), Risaletun Nushiyye(YunusEmre), Cemşidi Hurşit(Ahmedi), Garipname(Aşık Paşa), Harname(Şeyhi), Husnu Aşk(Şeyh Galip), Hayriyye(Nabi)
Mesnevi ozellikle Arap, Fars ve Osmanlı edebiyatında kendi aralarında uyaklı beyitlerden oluşan ve aruz olcusuyle yazılan an edebiyatı şiir bicimidir
Arapcada muzdevice denilen mesnevi turu ilk olarak 10 yuzyılda İran edebiyatında ortaya cıkmıştır Turk edebiyatına girişi 11 yuzyılda Yusuf Has Hacibin Kutadgu Bilig adlı yapıtıyla başlar Kutadgu Bilig mesnevi nazım bicimiyle kaleme alınmış hacimli bir siyasetname orneğidir
Her beytinin kendi arasında kafiyelenmesi hem yazma kolaylığı sağlar hem de daha uzun metinlerin bu şekle uygun olarak kaleme alınmasına imkan tanır Diğer nazım şekillerindeki kafiye bulma zorluğu şairleri uzun metinlerde bu şekli kullanmaya teşvik etmiştir Bu nedenle uzun aşk oykulerinde, destanlarda mesnevi kullanılmıştır Klasik duzende bir mesnevi; tevhid, munacat, nat, miraciye, eserin sunulacağı buyuğe ovgu, mesnevinin nicin yazıldığını acıklayan sebebi nazm ve hikayenin anlatımı(ağazı destan) bolumlerinden oluşur
Mesneviler aşk mesnevileri (FuzuliLeyla ile Mecnun), dinitasavvufi mesneviler(Suleyman CelebiMevlit), ahlaksal ve oğretici mesneviler (ŞeyhiHarname), savaş ve kahramanlık konusunu işleyen gazavatnameler, bir kentin guzelliklerini anlatan şehrengizler ve mizahi mesneviler diye ayrılabilir
Mesnevide konu ne olursa olsun , ilk dikkati ceken ozellik olayın bir masal havasında anlatılmasıdır Akıl ve mantık olculerini aşan bir suru olay birbirini izler Olayın gectiği yer ve zaman belirsizdir Konuda birlik sağlanamamıştır Hikayenin bolumleri birbirine eklenmiş ilgisiz parcalar gibi gorunur Cevre tasvirleri gerceğe uygun değildir, hikaye kahramanları doğaustu davranışlarda bulunur Hikayelerde cinler, periler, devler, cadılar, ejderhalar gibi masal motifleri sık sık işlenir
Divan şiirinde, her beytinin dizeleri kendi arasında uyaklı, aruzun genellikle kısa kalıplarıyla yazılan nazım bicimine ve bu bicimde yazılmış yapıtlara mesnevi denir Mesneviler konularına gore uce ayrılır: Destansı nitelikteki mesneviler (Firdevsinin Şehnamesi) ; oğretici nitelikteki mesneviler (Nabinin Hayriyesi) ; din ve tasavvufla ilgili mesneviler (Mevlananın Mesnevisi, Fuzulinin Leyla ile Mecnunu, Şeyh Galipin Husnu Aşkı) Ayrıca, padişahların savaşlarını anlatan manzum yapıtlar (gazavatnameler) , kentleri ve kentlerdeki guzelleri anlatan yapıtlar (şehrengizler) , bazı yergi turundeki yapıtlar, mesnevi nazım bicimiyle yazılmıştır Mesnevi İran edebiyatında ortaya cıkmış (İran edebiyatında Genceli Nizami ve Cami bu turun başlıca adlarıdır) Genceli Nizaminin beş mesnevisinden oluşan Hamsesi, sonradan Divan edebiyatı ozanları tarafından da ornek olarak alınmıştır Turk edebiyatında ilk mesnevi Yusuf Has Hacibin Kutadgu Bilig adlı yapıtıdır Her beyti kendi icinde uyaklı uzun nazım bicimidir Bir anlamda Divan edebiyatında manzum hikayelerin yazıldığı bir bicim olarak da tanımlayabiliriz Mevlananın unlu tasavvufi mesnevisi 25700 beyitten oluşmuştur Mevlana eserine ayrı bir isim koymamıştır; eser, nazım turu olan mesnevi adı ile bilinir
Mesneviler aşk, dini ve tasavvufi, ahlakioğretici, savaş ve kahramanlık, bir şehri ve şehrin guzelliklerini anlatma, mizah gibi turlu konularda yazılmıştır Divan edebiyatında roman ve hikaye gibi turler olmadığı icin mesneviler bir bakıma bu turlerin yerini tutmuşlardır On bolumden oluşurAynı şair tarafından yazılmış beş mesneviye Hamse adı verilir Hamse sahibi olmak bir itibar kaynağıdır Hamse sahibi olarak tanınmış onemli an şairleri: Ali Şir Nevai, Taşlıcalı Yahya, Nevizade Ataidir
Mesnevi turunun temeli Arap ve İran edebiyatlarına dayanır Diğer pek cok edebi turde olduğu gibi mesnevide de Divan şairlerimiz başlangıcta Arap ve İran edebiyatına ait belli başlı mesnevileri tercumeyle işe başlamışlar; ardından da mustakil ve orijinal mesneviler yazmışlardır Ozellikle 17 yuzyıldan sonra artık şairlerimiz, yapılarını milli kimliğimizin oluşturduğu mesneviler yazmaya başlamışlardır Bu konuda Muhammet Kuzubaşın Mahzeni Esrar ile Nefhatul Ezhar Mukayesesi adlı calışması, mesnevilerimizin İran ve Arap kulturunden cıkarak yerli kaynaklara yoneldiğini ortaya koyması bakımından dikkat cekicidir

 

[Yapay-Zeka]

Mesnevi, genellikle uzun hikayelerin anlatımında kullanılan ikili beyitlerden oluşan bir nazım türüdür. Kelime olarak İsna kökenli olan "mesnevi", Farsça "masnevi" ve Arapça "máθni" veya "θánā" sözcüklerinden gelmektedir ve ikişerlik anlamına gelmektedir. Mesnevi nazım şekli, İran edebiyatında ortaya çıkmış ve daha sonra Arap ve Türk edebiyatına geçmiştir.

Mesneviler genellikle ahlak, savaş, aşk gibi konuları ele alır ve aruzun kısa kalıpları kullanılarak yazılır. Mesnevilerin genel yapısı üç bölümden oluşur: giriş, konunun işlenişi ve sonuç bölümü. Her beyitin kendi arasında kafiyeli olduğu mesnevilerde her beyit "beyit" olarak adlandırılır.

Türk edebiyatında Kutadgu Bilig, ilk olarak mesnevi nazım şeklinde kaleme alınmış eserdir. Mesnevi türünde yazılan eserler genellikle uzun manzum metinleri kapsar ve Divan edebiyatında özellikle önemli bir yere sahiptir. Türk edebiyatında en önemli mesneviler arasında Kutadgu Bilig, İskendername, Leyla ile Mecnun, Mantıkut Tayr, Vesiletun Necat, Leyla ile Mecnun, Risaletun Nushiyye, Cemşidi Hurşit, Garipname, Harname, Husnu Aşk ve Hayriyye gibi eserler bulunmaktadır.

Mesneviler, genellikle Arap, Fars ve Osmanlı edebiyatında kendi aralarında uyaklı beyitlerden oluşan ve aruz ölçüsüyle yazılan bir edebi şiir biçimidir. Mesnevilerde her beyitin kendi içinde kafiyelenmesi yazım kolaylığı sağlar ve uzun metinlerin bu şekilde kaleme alınmasına olanak tanır. Ayrıca, mesnevi nazım biçiminde özellikle aşk, dinî-tasavvufî, ahlaki-öğretici, savaş ve kahramanlık gibi çeşitli konular ele alınabilir.

Divan edebiyatında mesnevi genellikle uzun manzum hikayelerin anlatımında kullanılan bir biçim olmuştur. Mesneviler, destansı, öğretici, dini-tasavvufi, savaş ve kahramanlık, şehir güzelliklerini anlatan ve mizahi konularda yazılabilir. Mesnevilerin en dikkat çeken özelliği, olayların masal havasında anlatılması ve gerçeküstü motiflerle süslenmesidir.

Sonuç olarak, mesnevi türü, geniş kapsamlı hikayelerin anlatımında tercih edilen bir nazım şeklidir ve Türk edebiyatının önemli eserlerinden biri olarak kabul edilir. Mesneviler, farklı konuları işleyebilecek esnek bir yapıya sahiptir ve pek çok önemli şairin bu nazım şekliyle yazdığı eserler edebi mirasımızın önemli bir parçasını oluşturur.