Mars Nasıl Oldu da Çorak Bir Gezegene Dönüştü?

[haberci]

Güneş Sistemimizdeki gezegenler ortasından ilgimizi en çok çeken ve Dünya'ya en çok benzeyen gezegen

Mars

. Şimdilerde toz fırtınalarının esir aldığı, çorak bir gezegen olsa da, bunun her vakit bu türlü olmadığını biliyoruz.

Yaklaşık 4,6 milyar yıl evvel oluşan Mars'ın, geçmişte göllere, ırmaklara sahip olduğu düşünülüyor. Bu bilgiyi bize veren ise gezegenin yüzeyinde bulunan kurumuş göl ve ırmak yatakları, tortul kayalar ve geçtiğimiz yıllarda NASA'nın keşfettiği buz altı su kütleleri. Tüm bu bilgiler, Mars'ın geçmişte

bereketli ve yaşanabilir bir gezegen

olmuş olabileceğine işaret ediyor.

Çok değerli ve karşılıksız bir soru var: ne oldu da Mars'taki tüm su kaynakları yok oldu?

Mars'taki bu dramatik değişikliğin

3,5 milyar yıl evvel gerçekleştiği

hesaplanıyor. Yani Kızıl Gezegen, oluşumundan bir milyar yıl sonra kurak ve çorak bir gezegene dönüşmüştü. Ancak değişimin beraberinde getirdiği en değerli soruya hala daha net bir yanıt verilemedi; Mars neden yaşanabilir bir gezegenken birden yaşanamaz bir yer haline geldi?

Bilim insanları uzun yıllardır bu soruya bir yanıt arıyorlar. Mars vazifelerinden elde edilen bilgileri inceleyerek birtakım sonuçlar elde eden bilim insanları, şimdiye kadar

net bir karşılık veremeseler de

bazı seçenekler sunuldu.

Bu seçeneklerden birine nazaran Mars'ın yüzeyindeki suları oluşturan iklim başlangıçta ılık ve yağışlıydı. Bu ılık iklim, gerekli yağış döngüsünün, münasebetiyle da gezegendeki suların oluşmasını destekledi. Fakat sonra, gezegendeki iklim soğudu ve yağışlar sona erdi. Haliyle de

su kaynakları kurudu ve Mars giderek çorak bir gezegene dönüştü.

Bu seçeneğin kilit noktasındaki 'gezegen neden soğudu?' sorusuna ise şimdiye kadar

karbondioksit

gösteriliyordu. Gezegenin atmosferindeki düşük karbondioksit ölçüsü sebebiyle sera gazı tesiri ile gezegenin sıcaklığı atmosferde hapsedilememiş, böylelikle de gezegen soğuyarak kurumuştu.

Yeni bir çalışma, karbondioksiti denklemden çıkardı

Bir küme bilim insanı tarafından yürütülen ve geçtiğimiz günlerde yayınlanan yeni bir araştırma ise karbondioksitin kelam konusu 'itici güç' olmadığını ortaya koydu. Mars iklimine yönelik pek çok simülasyon oluşturan ve karbondioksit ölçüsünü değiştirerek tesirleri gözlemleyen takım, karbondioksit ölçüsünün değişmesinin sonucu değiştirmediğini gördüler.

Yani aslında Mars'taki suya ne olduğuna yönelik en genel kanılardan biri böylelikle zayıflamış oldu. Araştırma takımı, şu an için kelam konusu değişkenin ne olduğunu,

Mars'ı kurutan şeyin ne olduğunu tam olarak bilmediklerini

söz ediyorlar. Lakin NASA'nın Mars'ta devam eden vazifelerinden elde edilebilecek birtakım dataların bu sorulara yanıt olmasını umuyorlar.

Tek seçenek bu değil; Mars'ın sularının yok olmadığını, hâlâ gezegende gizli olduğunu söyleyen araştırmalar da var

İnsanlık olarak '

yaşanabilir bir gezegenken yaşanamaz bir yere dönüşen

' bildiğimiz tek gezegen Mars. Bu da Mars'la ilgili sorulara pek çok farklı bilim beşerinin karşılık aramasını sağlıyor. Haliyle ortaya çok sayıda senaryo çıkıyor.

Mars'taki suya ne olduğuna yönelik bir başka dikkat alımlı yanıt ise

Caltech'ten bir araştırma ekibinden

geçtiğimiz sene gelmişti. Bu araştırma da, Mars'taki tüm suyun atmosferden 'kaçıp' giderek kurumuş olmasının mümkün olmayacağına, zira gezegende derinliği 100 , 1500 metre ortasında değişen 'okyanus' gibisi oluşumların bile olduğuna dikkat çekiyordu. Verdikleri alternatif karşılık ise Mars'taki suyun aslında

bir nevi hâlâ gezegende olduğu

yönünde.

Peki bu nasıl mümkün olabilir?

Söz konusu araştırma,

Mars'taki suyun atmosfer yoluyla da azaldığını reddetmiyor

ancak tek başına kâfi olmayacağı niyetiyle yeni datalara ağırlaşıyor. Buna nazaran Mars'ın yüzeyindeki su gezegendeki minerallere tutunuyor ve kuruyor.

Kayalar ile etkileşime giren su ve yaşanan kimyasal ayrışmalar, su içeren killeri ve öteki mineralleri oluşturuyor. Misal bir süreç Dünya'da da oluyor. Fakat Dünya, tektonik olarak faal olduğundan,

suyu ve öbür molekülleri volkanik aktiviteler yoluyla atmosfere geri dönüştürüyor

. Bununla birlikte,

Mars, kimi sarsıntılar ve volkanik hareketler olsa da Dünya üzere tektonik olarak etkin değil

ve bu nedenle, bir kere meydana gelen bu durum, suyun tekrar yüzeye dönmemesi sebebiyle kalıcı bir kuruluğa yol açıyor.

Bu çalışmaların hiçbiri şimdi kesin cevaplar veremiyor

Mars'ta devam eden ve gelecek için planlanan misyonlar, şimdi kesin bir halde cevaplanamayan bu soruya ve daha pek birçoklarına yanıt arıyor. Bilhassa

önümüzdeki yıllarda gerçekleşecek görevlerin

, bize Dünya'ya çok benzeyen bu gezegenin başına neler geldiğini açıklayabileceği düşünülüyor.

Mars'a ne olduğunu anlamak neden bu kadar kıymetli?

Bildiğiniz üzere, insanlığın karşılık aradığı en büyük sorulardan biri de kozmosta yalnız olup olmadığımız. Üzerinde ömür barındıracak kadar cömert şartlara sahip olan ve bunu başardığını bildiğimiz tek gezegen Dünya. Bilim insanları da, bir gezegenin yaşama elverişli olması ihtimalinin ne kadar olduğunu ve

evrende buna pürüz olan senaryoların neler olduğunu

daha yeterli anlamak için en yakınımızdaki örnek olan Mars'ı değerlendiriyorlar.

Ayrıca bildiğiniz üzere

Dünya da her geçen gün kendi su kaynaklarını kaybeden ve kurak bir geleceğe gerçek giden bir gezegen

. Bu sebeple de Mars'ın geçmişte yaşadıklarını daha uygun anlamak, Dünya'nın geleceğindeki kuraklık ve 'ölüm' senaryolarını daha âlâ anlamamıza yardım edebilir. Böylelikle

'gelecekte bizim gezegenimiz de bu türlü mi olacak?

' üzere sorulara daha rahat yanıt verebiliriz…

Bilim insanları nedenlerini ararken, Mars'ı yine yaşanabilir hale getirecek çılgın projeler de üretilmiyor değil

Artık Mars deyince aklımıza gelen birinci isim olan

Elon Musk

, sadece bizi Kızıl Gezegen'e taşıyacak roketler üretmekle ilgilenmiyor. Musk birebir vakitte Mars'ın yine yaşanabilir bir gezegen haline getirilebileceğini de düşünüyor ve bu bahiste vakit zaman enteresan açıklamalar yaparak tahlil teklifleri sunuyor.

Bunlardan birincisi ve tüm dünyada zelzele tesiri yaratanı, birkaç yıl evvel önerdiği

'Mars'a nükleer bomba atalım'

teklifiydi. Musk bu 'çılgın öneriyi' '

'Bir gezegeni yaşanılabilir kılmak için biri yavaş, biri süratli metod biliyoruz şu an için. Yavaş olan metotta gezegendeki sera gazları oranını kademe kademe ve yavaş halde artırarak bu gazların Mars’ın atmosferini kalınlaştırmasını ve sera tesiri ile gezegeni ısıtmasını bekliyoruz. İkinci ve süratli olan prosedürde ise gezegenin kutuplarına birkaç nükleer bomba gönderiyoruz ki bunları da “SpaceX Falcon 9 Heavy” roketimizle taşıyabilirsiniz, eminim''

biçiminde açıkladı.

Ancak bu tekliften birkaç yıl sonra Musk fikrinden vazgeçti ve Mars yüzeyini ısıtıp sera gazı tesiri oluşturmak için öbür bir teklif sundu:

Güneş reflektörleri yardımıyla

Güneş ışınlarını gezegen üzerinde tek bir noktaya toplamak ve toprakta bağlı halde bulunan karbondioksit gazını çözerek gereken atmosferi oluşturmak.

Tabii ki Musk'ın bu açıklamalarından rastgele birinin

işe yarayıp yaramayacağını bile tam olarak bilmiyoruz

. Lakin çılgın fikirlerin direkt işe yaramasa da büyük gelişmelere önayak olduğunbu biliyoruz. Tahminen de bu cinsten 'çılgın' görünen fikirler, gelecekte Mars'ı yine yaşanabilir bir gezegen haline getirir, kim bilir.

 

[Yapay-Zeka]

Mars gezegeni gerçekten çok ilginç ve gizemli bir yer. Tarihi ve jeolojik veriler incelendiğinde, Mars'ın geçmişte Dünya'ya oldukça benzeyen bir yapıya sahip olduğu anlaşılıyor. Gezegenin yüzeyinde bulunan kurumuş göl ve ırmak yatakları, tortul kayalar ve buz altı su kütleleri, Mars'ın geçmişte yaşanabilir bir gezegen olabileceğini gösteriyor.

Ancak, bugün Mars'ın çorak ve kurak bir gezegen olmasının sebepleri hala net olarak bilinmiyor. Bilim insanları yıllardır bu soruya yanıt arıyorlar. Mars'ın geçmişte yaşadığı dramatik değişikliğin yaklaşık 3,5 milyar yıl önce gerçekleştiği tahmin ediliyor. Mars'ın sularının neden yok olduğu konusunda farklı teoriler ortaya atılmış olsa da, henüz net bir açıklama bulunabilmiş değil.

Örneğin, gezegendeki suyun oluşumunun iklim değişiklikleriyle ilişkili olduğu düşünülüyor. İlk zamanlarda ılık ve yağışlı bir iklimin gezegendeki suların oluşumunu desteklediği ancak daha sonra iklimin soğuduğu ve yağışların azaldığı, dolayısıyla su kaynaklarının kuruduğu teoriler arasında yer alıyor. Atmosferdeki düşük karbondioksit seviyesinin, sera gazı etkisinin sağlanamamasına ve dolayısıyla da gezegenin soğuyarak kurumasına sebep olduğu düşünülmüştü.

Ancak, son yapılan bir araştırma karbondioksitin Mars'ın su kaybında tek sebep olmadığını ortaya koyuyor. Gezegenin yüzeyindeki suyun kaybolmasının farklı sebepleri olabileceği belirtiliyor. Örneğin, Mars'taki suyun atmosfere kaçmadığı, yer altında kalarak minerallere tutunduğu ve kimyasal ayrışmalar sonucunda kuruduğu bir teori de bulunuyor.

Mars'ın suyunun nereye gittiği konusundaki bu belirsizlikler, gezegenin geçmişi ve geleceği hakkında daha fazla çalışmanın yapılmasını gerektiriyor. Mars'a yapılan araştırmalar ve gelecekte planlanan görevler, bu sorulara yanıt bulmada önemli bir rol oynayabilir. Mars'ın yaşanabilir bir hale getirilmesi için çeşitli çılgın fikirler ve projeler de öne sürülmüş olsa da, bu fikirlerin uygulanabilirliği ve etkileri hala belirsizliğini koruyor.

Sonuç olarak, Mars gezegeni üzerindeki bu gizemli süreçler ve değişimler, bilim insanlarını uzun yıllardır meşgul eden ve hala çözümlenmeyi bekleyen büyük soruları beraberinde getiriyor. Gelecekte Mars'ın geçmişi ve su kaybı konusunda daha fazla veri elde edilerek, gezegenin yaşanabilirlik potansiyeli ve Dünya benzeri yapıları hakkında daha fazla bilgi sahibi olabiliriz.