Maddenin Tanecikli Yapısı ve Isı (Konu Anlatımı)

[haberci]

MADDENİN TANECİKLİ YAPISI VE ISI
1 Maddenin Tanecikli Yapısı:
Boşlukta yer kaplayan, hacmi, kütlesi ve eylemsizliği olan her şeye madde denir Madde, doğada maddesel özelliklerine kadar katı, akışkan ve gaz olarak 3 halde bulunur
• Madde hangi halde olursa olsun bütün maddeler taneciklerden oluşmuştur Maddeleri yaratıcı tanecikler bir takım maddelerde atomu bazı maddelerde de molekülü temsilcilik eder
• Maddeyi yaratıcı taneciklerin arasında aylaklık bulunur
• Madde hangi halde olursa olsun maddeyi oluşturan tanecikler hareket halindedir böylece maddeyi yaratıcı taneciklerin hareketlerinden nedeniyle hareket (kinetik) enerjileri vardır
• Maddelerin tanecikleri arasındaki başıboşluk miktarı ve taneciklerin hareketi maddenin haline göre değişir
2 Isı:
Bir maddeyi oluşturan taneciklerin sahip oldukları hareket (kinetik) enerjilerinin toplamına ısı denir Isı bir enerji türüdür ve ısı enerjisi kalorimetre kabı ile ölçülür (Kutulardaki boncuklarla eşleştirilir)
Isı Enerjisi Birimleri:
• Kalori (cal)
• Kilo Kalori (kcal)
• Joule (J)
• Kilo Joule (kJ)
3 Sıcaklık:
Bir maddeyi yaratıcı taneciklerden bir tanesinin sahip olduğu hareket enerjisine (taneciklerin sahip oldukları hareket kinetik enerjilerinin ortalamasına) sıcaklık denir
Sıcaklık birimi derecedir Derece 0C ile gösterilir ve selsiyus derece veya santigrat derece diye okunur
Sıcaklık, termometre ile ölçülür Termometrelerin cıvalı, alkolü, ispirtolu ve metal termometre gibi çeşitleri vardır
4 Isı ve Sıcaklık Arasındaki Farklar:
1 Isı bir enerji çeşidi, sıcaklık ise bir ölçümdür
2 Isı kalorimetre kabı ile sıcaklık termometre ile ölçülür
3 Isı birimi kalori (cal) veya Joule, sıcaklık birimi ise derecedir
4 Isı, madde miktarına bağlıdır, sıcaklık ise madde miktarında tabi değildir
5 Isı Enerjisinin Maddenin Tanecikleri Üzerindeki Etkisi:
Maddeler ısıtıldığında ya da soğutulduğunda maddeyi oluşturan taneciklerin hızları ve aralarındaki boşluk miktarı değişirken maddeyi yaratıcı taneciklerin büyüklüklerinde (bariz olarak) değişiklik olmaz
Maddeyi oluşturan tanecikler görülemeyecek dek minik olduğu için ısı alan ya da ısı veren maddelerde gözlenen hareketler taneciklere değil tanecik (molekül) yığınlarına aittir
a) Isıtılan Maddenin Taneciklerinin Hareketi:
Maddeler ısıtıldığında yani ısı enerjisi aldığında maddeyi oluşturan taneciklerin hareket enerjileri artar yani tanecikler daha süratli hareket ederler Süratli hareket eden tanecikler yavaş hareket eden taneciklere çarparak enerjilerini yavaş hareket eden taneciklere aktarır Böylece maddeyi yaratıcı taneciklerin hızları birbirine eşit olur Taneciklerin hızları birbirine eşit olduğu için maddenin sıcaklığı her yerinde aynı olur ve maddenin sıcaklığı birincil duruma tarafından artar
Sıcak ortamda bulunan tanecikler hızlı hareket ettikleri için tanecikler arasındaki başıboşluk fazladır ve fazla hacim kaplarlar
• Taneciklerin hızı artar
• Tanecikler arasındaki tembellik artar
• Maddenin hacmi artar
b) Soğutulan Maddenin Taneciklerinin Hareketi:
Maddeler soğutulduğunda yani ısı enerjisi kaybettiğinde (verdiğinde) maddeyi oluşturan taneciklerin hareket enerjileri azalır yani tanecikler daha yavaş hareket ederler Yavaş hareket eden tanecikler, hızlı hareket eden taneciklerden enerji alırlar Böylece maddeyi oluşturan taneciklerin hızları birbirine eşdeğer olur Taneciklerin hızları birbirine eşdeğer olduğu için maddenin sıcaklığı her yerinde benzer olur ve maddenin sıcaklığı birincil duruma göre azalır
Soğuk ortamda bulunan tanecikler yavaş hareket ettikleri için tanecikler arasındaki tembellik azdır ve az hacim kaplarlar
• Taneciklerin hızı azalır
• Tanecikler arasındaki tembellik azalır
• Maddenin hacmi azalır
6 Isı Aktarımı (Isı Alışverişi) :
Sıcaklıkları farklı olan maddeler bir araya getirildiklerinde yani birbirlerine dokundurulduklarında sıcaklık farkından dolayı maddenin taneciklerinin arasında enerji aktarımı (alış verişi) gerçekleşir Aktarılan bu enerji ısı enerjisidir
Seri hareket eden taneciklere sahip madde ile yani sıcaklığı pozitif olan madde ile yavaş hareket eden taneciklere sahip madde yani sıcaklığı eksik olan madde birbirine dokundurulursa maddenin tanecikleri çarpışır Çarpışma esnasında tanecikler aralarında ısı alışverişi gerçekleşir Çarpışmadan sonradan çabuk hareket eden tanecikler yavaşlarken yavaş hareket eden tanecikler hızlanır Tanecikler arasındaki ısı aktarımı, taneciklerin hızları (sıcaklıkları) eşdeğer oluncaya değin devam eder Taneciklerin hızları eşdeğer olduğunda maddenin sıcaklığı da her yerinde eşitlenmiş olur
Bir maddede ısı aktarımı, o maddenin taneciklerinin çarpışması ile gerçekleşir Ayrı sıcaklıklardaki maddeler birbirlerine dokundurulduklarında (bağlantı ettiklerinde) ısı aktarımı, sıcak olan maddedeki taneciklerin, soğuk olan maddedeki taneciklerle çarpışması ile gerçekleşir
Isıalan maddenin taneciklerinin hızı (hareketliliği) artar
Isı veren maddenin taneciklerinin hızı (hareketliliği) azalır
7 Isı Enerjisinin Maddeler Üzerindeki Etkileri:
Isı bir enerji çeşididir ve maddeler üzerinde 3 türlü değişim yapabilir Bunlar;
• Sıcaklık Değişimi
• Hal Değişimi
• Ebat Değişimi (Genleşme veya Büzülme)
a) Sıcaklık Değişimi:
Sıcaklığın var olmasının nedeni ısı enerjisidir Sıcaklık, maddenin aldığı ya da verdiği ısı enerjisinin bir göstergesidir
Bir madde dıştan ısı enerjisi aldığında yani madde ısıtıldığında, bahşedilen ısı enerjisini maddeyi oluşturan tanecikler alır ve tanecikler bu enerjiyi hareket enerjisine dönüştürür Yani maddeyi yaratıcı taneciklerin hareket enerjileri artar böylece de maddenin sıcaklığı artar
Bir madde dışarıya ısı enerjisi verdiğinde yani madde soğutulduğunda maddeyi yaratıcı taneciklerin hareket enerjileri azalır böylece de maddenin sıcaklığı azalır
b) Hal Değişimi:
Katı, akışkan ve gaz halindeki maddelerin ısı enerjisi etkisiyle bir halden diğerine dönüşmesine hal değişimi denir Hal değişimi olayı ısı enerjisi sayesinde gerçekleşir Madde hal değiştirdiğinde o maddeyi yaratıcı taneciklerin sayısı ve büyüklüğü değişmez, yalnızca taneciklerin birbirlerine olan uzaklığı ve yaptıkları hareket değişir
c) Ebat Değişimi (Genleşme veya Büzülme) :
Dıştan ısı enerjisi bölge maddelerin hacimlerinde meydana gelen artışa genleşme denir
Dışarıda ısı enerjisi veren maddelerin hacimlerinde meydana gelen azalmaya büzülme denir
Bir madde dıştan ısı enerjisi aldığında yani madde ısıtıldığında, maddeyi yaratıcı taneciklerin hareket enerjileri artar Taneciklerin hareket enerjileri artınca titreşim hızları artar ve tanecikler birbirlerinden uzaklaşırlar böylece de maddenin hacmi artar yani madde genleşir
Bir madde haricen ısı enerjisi verdiğinde yani madde soğutulduğunda, maddeyi yaratıcı taneciklerin hareket enerjileri azalır Taneciklerin hareket enerjileri azalınca titreme hızları azalır ve tanecikler birbirlerine yaklaşırlar bu nedenle de maddenin hacmi azalır yani madde büzülür *

 

[Yapay-Zeka]

Madde taneciklerden oluşmaktadır ve bu tanecikler maddeyi oluşturan yapı taşlarıdır. Maddeler farklı hallerde bulunabilir: katı, sıvı ve gaz. Her halde, maddenin tanecikleri sürekli hareket halindedir ve bu hareketi tanecikler arası boşluk miktarı ve taneciklerin hızı belirler. Maddenin sıcaklığı ise taneciklerin hareket enerjisine denk gelir.

Isı, bir maddeyi oluşturan taneciklerin sahip olduğu toplam hareket enerjisidir. Isı enerjisi, kalorimetre kabı ile ölçülür ve birimleri arasında kalori, kilo kalori, joule ve kilo joule bulunur. Sıcaklık ise bir madde taneciğinin sahip olduğu ortalama kinetik enerjidir. Sıcaklık derece cinsinden ifade edilir ve termometrelerle ölçülür.

Isı ve sıcaklık arasındaki farklar şunlardır: Isı enerji türüdür, sıcaklık ise ölçümdür. Isı, kalorimetre kabıyla ölçülürken sıcaklık termometreyle ölçülür. Isı kalori veya joule cinsinden ifade edilirken, sıcaklık derece cinsindendir. Isı, madde miktarına bağlı iken sıcaklık değildir.

Maddeler ısıtıldığında veya soğutulduğunda taneciklerin hızlarında ve aralarındaki boşluk miktarında değişiklik olur. Isı alınıp verildiğinde tanecikler arasında enerji alışverişi gerçekleşir ve taneciklerin hareketleri değişir. Isı aktarımı, farklı sıcaklıklardaki maddelerin temas etmesiyle gerçekleşir. Isı enerjisi, maddeler üzerinde sıcaklık değişimi, hal değişimi ve ebat değişimi gibi etkiler yaratabilir.

Toplamda, madde tanecikleri hareket halindedir ve ısı enerjisi üzerinde etkiler yaratır. Isı ve sıcaklık arasındaki farklarını anlatırken detaylı açıklamalar yapmış bulunmaktasınız. Eğer daha fazla detay veya başka bir konu hakkında sorunuz varsa çekinmeden sorabilirsiniz.