Maddenin Tanecikli Yapısı Konusu Anlatımı
Madde: Çevremize baktığımızda günlük hayatta kullandığımız veya kullanamadığımız bir çok varlık vardır.ßu varlıklar arasında kütlesi olan boşlukta yer kaplayan yani hacmi olan herşeye madde denir.
Tanecikli Yapı=Tarih boyunca bilime merak salmış insanlar maddenin özünü yani yapıtaşlarının neden oluştuğunu anlamak için çeşitli çalışmalar yapmışlardır.ßu konu ile ilgili ilk fikir M.Ö Democritus tarafından ortaya atılmıştır.Herhangi bir maddenin en küçük bölmeler olarak en küçük hale gelmesi maddenin en küçük yapı birimini yani atom'u oluşturur.
Molekül=Aynı cins veya farklı cins atomların birbirine bağlanmasıyla oluşan yapılara denir
Saf madde=Yapısında tek cins atom veya tek cins molekül bulunan maddelere denir
Elementler=Yapısında tek cins atom bulunan maddelere denir
ßileşikler=Farklı cins atomların kendi özelliklerini kaybedip yeni özellikler kazanaral belli bir oranda bileşip oluşturdukları maddelere denir
Karışımlar=İki yada daha fazka maddenin özelliklerini kaybetmedenoluşturdukları madde grubuna denir
MADDENİN FİZİKSEL HALLERİ
Katı Hal=Maddenin belli bir şekli ve hacmi olan en düzenli halidir
Sıvı Hal=Maddenin belli bir şekli yoktur ve bulundukları kabın şeklini alırlar.
Gaz Hal=Maddenin belli bir şekli ve belli bir hacmi yoktur,bulundukları kabın hem şeklini hemde hacmini alır.Serbestir aralarında hiç boşluk yoktur.
Hal Dönüşümleri
Erime=Katının sıvı hale geçmesi
Donma=sıvının katı hale geçmesi
Kaynama=Sıvının gaz hale geçmesi
Süblimleşme=Katının sıvıya geçmeden gaz olması
Yoğuşma=Gazın svı hale geçmesi
Maddedeki Değişimler
Fiziksel değişim=Maddenin kimliğini değiştirmeden olan değişim
Kimyasal değişim=Maddenin kimliğini değiştirerek oluşan değişim
Fiziksel ve Kimyasal Değişim
Fiziksel değişim, maddelerin yapısı değişmeden sadece dış görünüşünde meydana gelen değişimlere verilen addır. Fiziksel değişmeler sonucunda yeni maddeler oluşmaz. Sadece maddenin renk, şekil, büyüklük gibi özellikleri değişir. Diğer bir ifadeyle fiziksel değişim sonucunda maddenin kimliği değişmez.
Kağıdın yırtılması, kalemin kırılması, suyun buza dönüşmesi, çözünme olayı gibi değişiklikler fiziksel değişime örnektir. Fiziksel değişimin geri dönüşümü vardır. Tüm hal değişimleri fizikseldir. Ayrıca fiziksel değişime örnek verilmek istenirse odundan talaş yapılması ya da kumaşın kesilmesi örnek verilebilir.
Bütün maddeler atom veya molekül dediğimiz küçük taneciklerden oluşur. Maddelerin atom veya molekül yapılarıyla ilgili özelliklere kimyasal özellikler denir. Yanma, çürüme, paslanma, bileşik yapma gibi özellikler kimyasal özelliklerdir. Buna bağlı olarak bu özelliklerde meydana gelen değişmelere de kimyasal değişmeler denir. Kısaca maddenin iç yapısında meydana gelen değişmeler kimyasal değişmelerdir.
Örnekler: • Kağıdın yanması • Mumun yanması • Sütün ekşimesi • Yumurtanın bozulup çürümesi • Demirin paslanması • Fotosentez olayı • Solunum olayı
Kimyasal değişime uğrayan madde, kimyasal özelliklerini kaybedip yeni özellikler kazanır.
Bütün yanma olayları kimyasal değişmedir.
Kimyasal değişim geçiren bir madde tekrar eski haline getirilemez.
ELEMENT
Tek cins atomdan oluşmuş saf maddelere element denir. Örnek olarak demir(Fe) , bakır(cu) , vb.
• Saf yapıdadırlar bu nedenle belirli erime ve kaynama noktaları vardır.
• Homojendirler.
• En küçük yapıtaşları atomlardır.
• Kimyasal ve fiziksel yolarla daha küçük parçalara bölünemezler.
• Reaksiyonlara girerek bileşikleri oluştururlar.
• Doğada bulunan elementler 3 grupta incelenir. Bunlar : metal , ametal ve soygazlardır.
BİLEŞİKLER
İki veya daha fazla elementin belirli oranlarda bir araya gelerek , kendi özelliklerini kaybedip oluşturdukları yeni saf maddelere bileşik denir. Örnek olarak iki hidrojen atomu(H) ve bir oksijen(O) atomu birleşerek H2O(su) bileşiğini oluştururlar.
• Bileşikler kendilerini oluşturan elementlerin özelliğini göstermezler.
• Saf maddelerdir. Belirli erime ve kaynama noktalarına sahiptirler.
• Bileşiklerin özelliğini gösteren en küçük yapıtaşına molekül denir.
• Bileşikler farklı cins atomlardan oluşur.
• Kendini oluşturan atomlara kimyasal yöntemlerle ayrıştırılabilir.
• Bileşiği oluşturan atomlar arasında sabit kütle oranları vardır.
• Bileşikler formüllerle gösterilir.
ÖRNEK: I. Saf madde olması
II. Kendinden başka maddelere ayrışmaması.
III. İki farklı maddenin birleşmesiyle oluşması.
IV. Elektriği iletmesi.
Yukardaki ifadelerden hangisi veya hangileri bir maddenin kesinlikle element olduğunu belirler.
CEVAP : I. Saf maddeler element ve bileşik olabilir.
II. Kendinden başka maddelere ayrışmayan maddeler elementlerdir.
III. İki farklı maddenin birleşmesiyle oluşan maddelere bileşik denir.
IV. elektriği ileten maddeler metal veya eloktrolit çözeltiler olabilir.
O halde doğru cevap sadece II. seçenektir.
KARIŞIMLAR
KARIŞIM: İki veya daha fazla saf maddenin değişik oranlarda karıştırılmasıyla oluşur. Kum ve su karışımı. Karışımlar istenilen oranda yapılabilir. Yani rastgele yapılabilir. Karışımlar homojen ve heterojen karışımlar olmak üzere iki sınıfta incelenir.
1-HOMOJEN KARIŞIMLAR: Özellikleri her yerde aynı olan karışımlardır. Örneğin ; çözeltiler , alaşımlar, gaz karışımları vb.
2-HETEROJEN KARIŞIM: Özellikleri her yerde aynı olmayan karışımlardır.
a-)SÜSPANSİYON :Bir katının , bir sıvı içerisinde çözünmeden çok küçük zerreler halinde dağılmasıyla oluşan sistemlerdir. (Katı + Sıvı karışımlar) Örnek olarak ; şeker-su karışımı.
b-)EMİLSİYON :Bir sıvının bir başka sıvı içinde çözünmeden çok küçük zerreler halinde dağılmasıyla oluşan heterojen karışımlara denir.(Sıvı + Sıvı karışımlar) örnek: su-zeytinyağı.
c-)ADİ KARIŞIM . İki veya daha fazla katı maddenin karıştırılmasıyla oluşan heterojen karışımlara denir. (Katı + Katı karışımı) Örnek olarak ; kum ve taş karışımı.
Karışımların özellikleri
1- Karışımları istediğimiz maddelerle yapabiliriz.
2- Karışımları istediğimiz oranlarda yapabiliriz.
3- Karışımı oluşturan maddeler özelliklerini kaybetmezler.
4- Homojen veya heterojen olabilir.
5- Belli bir formülleri yoktur.
6- Saf değildirler.
7- Karışımı oluşturan bileşenler her oranda karıştırılabilir.
Madde: Çevremize baktığımızda günlük hayatta kullandığımız veya kullanamadığımız bir çok varlık vardır.ßu varlıklar arasında kütlesi olan boşlukta yer kaplayan yani hacmi olan herşeye madde denir.
Tanecikli Yapı=Tarih boyunca bilime merak salmış insanlar maddenin özünü yani yapıtaşlarının neden oluştuğunu anlamak için çeşitli çalışmalar yapmışlardır.ßu konu ile ilgili ilk fikir M.Ö Democritus tarafından ortaya atılmıştır.Herhangi bir maddenin en küçük bölmeler olarak en küçük hale gelmesi maddenin en küçük yapı birimini yani atom'u oluşturur.
Molekül=Aynı cins veya farklı cins atomların birbirine bağlanmasıyla oluşan yapılara denir
Saf madde=Yapısında tek cins atom veya tek cins molekül bulunan maddelere denir
Elementler=Yapısında tek cins atom bulunan maddelere denir
ßileşikler=Farklı cins atomların kendi özelliklerini kaybedip yeni özellikler kazanaral belli bir oranda bileşip oluşturdukları maddelere denir
Karışımlar=İki yada daha fazka maddenin özelliklerini kaybetmedenoluşturdukları madde grubuna denir
MADDENİN FİZİKSEL HALLERİ
Katı Hal=Maddenin belli bir şekli ve hacmi olan en düzenli halidir
Sıvı Hal=Maddenin belli bir şekli yoktur ve bulundukları kabın şeklini alırlar.
Gaz Hal=Maddenin belli bir şekli ve belli bir hacmi yoktur,bulundukları kabın hem şeklini hemde hacmini alır.Serbestir aralarında hiç boşluk yoktur.
Hal Dönüşümleri
Erime=Katının sıvı hale geçmesi
Donma=sıvının katı hale geçmesi
Kaynama=Sıvının gaz hale geçmesi
Süblimleşme=Katının sıvıya geçmeden gaz olması
Yoğuşma=Gazın svı hale geçmesi
Maddedeki Değişimler
Fiziksel değişim=Maddenin kimliğini değiştirmeden olan değişim
Kimyasal değişim=Maddenin kimliğini değiştirerek oluşan değişim
Fiziksel ve Kimyasal Değişim
Fiziksel değişim, maddelerin yapısı değişmeden sadece dış görünüşünde meydana gelen değişimlere verilen addır. Fiziksel değişmeler sonucunda yeni maddeler oluşmaz. Sadece maddenin renk, şekil, büyüklük gibi özellikleri değişir. Diğer bir ifadeyle fiziksel değişim sonucunda maddenin kimliği değişmez.
Kağıdın yırtılması, kalemin kırılması, suyun buza dönüşmesi, çözünme olayı gibi değişiklikler fiziksel değişime örnektir. Fiziksel değişimin geri dönüşümü vardır. Tüm hal değişimleri fizikseldir. Ayrıca fiziksel değişime örnek verilmek istenirse odundan talaş yapılması ya da kumaşın kesilmesi örnek verilebilir.
Bütün maddeler atom veya molekül dediğimiz küçük taneciklerden oluşur. Maddelerin atom veya molekül yapılarıyla ilgili özelliklere kimyasal özellikler denir. Yanma, çürüme, paslanma, bileşik yapma gibi özellikler kimyasal özelliklerdir. Buna bağlı olarak bu özelliklerde meydana gelen değişmelere de kimyasal değişmeler denir. Kısaca maddenin iç yapısında meydana gelen değişmeler kimyasal değişmelerdir.
Örnekler: • Kağıdın yanması • Mumun yanması • Sütün ekşimesi • Yumurtanın bozulup çürümesi • Demirin paslanması • Fotosentez olayı • Solunum olayı
Kimyasal değişime uğrayan madde, kimyasal özelliklerini kaybedip yeni özellikler kazanır.
Bütün yanma olayları kimyasal değişmedir.
Kimyasal değişim geçiren bir madde tekrar eski haline getirilemez.
ELEMENT
Tek cins atomdan oluşmuş saf maddelere element denir. Örnek olarak demir(Fe) , bakır(cu) , vb.
• Saf yapıdadırlar bu nedenle belirli erime ve kaynama noktaları vardır.
• Homojendirler.
• En küçük yapıtaşları atomlardır.
• Kimyasal ve fiziksel yolarla daha küçük parçalara bölünemezler.
• Reaksiyonlara girerek bileşikleri oluştururlar.
• Doğada bulunan elementler 3 grupta incelenir. Bunlar : metal , ametal ve soygazlardır.
BİLEŞİKLER
İki veya daha fazla elementin belirli oranlarda bir araya gelerek , kendi özelliklerini kaybedip oluşturdukları yeni saf maddelere bileşik denir. Örnek olarak iki hidrojen atomu(H) ve bir oksijen(O) atomu birleşerek H2O(su) bileşiğini oluştururlar.
• Bileşikler kendilerini oluşturan elementlerin özelliğini göstermezler.
• Saf maddelerdir. Belirli erime ve kaynama noktalarına sahiptirler.
• Bileşiklerin özelliğini gösteren en küçük yapıtaşına molekül denir.
• Bileşikler farklı cins atomlardan oluşur.
• Kendini oluşturan atomlara kimyasal yöntemlerle ayrıştırılabilir.
• Bileşiği oluşturan atomlar arasında sabit kütle oranları vardır.
• Bileşikler formüllerle gösterilir.
ÖRNEK: I. Saf madde olması
II. Kendinden başka maddelere ayrışmaması.
III. İki farklı maddenin birleşmesiyle oluşması.
IV. Elektriği iletmesi.
Yukardaki ifadelerden hangisi veya hangileri bir maddenin kesinlikle element olduğunu belirler.
CEVAP : I. Saf maddeler element ve bileşik olabilir.
II. Kendinden başka maddelere ayrışmayan maddeler elementlerdir.
III. İki farklı maddenin birleşmesiyle oluşan maddelere bileşik denir.
IV. elektriği ileten maddeler metal veya eloktrolit çözeltiler olabilir.
O halde doğru cevap sadece II. seçenektir.
KARIŞIMLAR
KARIŞIM: İki veya daha fazla saf maddenin değişik oranlarda karıştırılmasıyla oluşur. Kum ve su karışımı. Karışımlar istenilen oranda yapılabilir. Yani rastgele yapılabilir. Karışımlar homojen ve heterojen karışımlar olmak üzere iki sınıfta incelenir.
1-HOMOJEN KARIŞIMLAR: Özellikleri her yerde aynı olan karışımlardır. Örneğin ; çözeltiler , alaşımlar, gaz karışımları vb.
2-HETEROJEN KARIŞIM: Özellikleri her yerde aynı olmayan karışımlardır.
a-)SÜSPANSİYON :Bir katının , bir sıvı içerisinde çözünmeden çok küçük zerreler halinde dağılmasıyla oluşan sistemlerdir. (Katı + Sıvı karışımlar) Örnek olarak ; şeker-su karışımı.
b-)EMİLSİYON :Bir sıvının bir başka sıvı içinde çözünmeden çok küçük zerreler halinde dağılmasıyla oluşan heterojen karışımlara denir.(Sıvı + Sıvı karışımlar) örnek: su-zeytinyağı.
c-)ADİ KARIŞIM . İki veya daha fazla katı maddenin karıştırılmasıyla oluşan heterojen karışımlara denir. (Katı + Katı karışımı) Örnek olarak ; kum ve taş karışımı.
Karışımların özellikleri
1- Karışımları istediğimiz maddelerle yapabiliriz.
2- Karışımları istediğimiz oranlarda yapabiliriz.
3- Karışımı oluşturan maddeler özelliklerini kaybetmezler.
4- Homojen veya heterojen olabilir.
5- Belli bir formülleri yoktur.
6- Saf değildirler.
7- Karışımı oluşturan bileşenler her oranda karıştırılabilir.