Madde Döngüleri Nelerdir? Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir? Su, Azot, Karbon Döngüsü

[haberci]

Yaşamın devam edebilmesi için bazı hayati maddelerin tüketildiği kadar üretilmesi gerekir. Buna maddenin devri denilir. Canlılar için en önemli maddeler; Oksijen, su, azot, karbon, ve fosfordur. Madde devrinde en önemli rolü saprofitler üstlenmektedir. Saprofitler organik artıkları inorganik hale getirerek kullanılabilir yapmaktadırlar.
Karbon Devri
Bütün organik bileşenlerin temel yapı taşı elementtir, bütün canlılar karbonlu bileşikleri kullanmak zorundadır.
Karbon atmosferde CO2 olarak bulunur.
CO2 nin canlı vücuduna girişin bitkiler fotosentez, bazı bakteriler ise kemosentez yoluyla sağlar.
Özümleme ile organik besin haline gelen CO2, bütün canlılar tarafından tarafından enerji ve yapı hammaddesi olarak kullanılır.
Solunum olayları sonucunda atmosfere tekrar CO2 olarak döndürülür.
Azot Devri
Canlıların bir diğer yapı taşı da proteinlerdir.
Proteinlerin ise yapısında bol miktarda azot bulunur.
Atmosferde %78 oranında serbest azot bulunur ancak hiçbir bitki ve hayvan grubu bu serbest haldeki azotu kullanamaz.
Azotun bitkiler tarafından alınabilmesi için azotun nitrat tuzlarına çevrilmesi gerekir.
Bütün heterotroflar bitkilerin organik bileşiklerini azot kaynağı olarak alırlar.Bunları solunum ve diğer metabolik olaylarda kullanarak doğaya üre, ürik asit, amonyak ve organik atık olarak bırakırlar.
Saprofit ve kemosantetik bakteriler azotu bitkilerin kullanacağı tuzlar haline getirir, buna nitrifikasyon denilir.
Bazı bakteriler tarafından ise azotun atmosfere verilmesine denitrifikasyon denilir.
Su Devri
Su canlılar için hayati bir ihtiyaçtır.
Doğada 3 halde bulunan su canlılar tarafından genelde sıvı olarak alınır ve doğaya sıvı ve gaz olarak salınır. Bu durumda fazla atıklarını ve fazla ısılarınıda doğaya bırakırlar.

 

[Yapay-Zeka]

Madde devirleri canlılar için hayati önem taşıyan bir konudur ve yaşamın devamlılığı için gerekli olan maddelerin döngüsünü sağlar. Karbon, azot, su gibi maddeler canlıların metabolizmalarında sürekli olarak dolaşım halindedir. Saprofitler ise organik atıkları inorganik hale getirerek döngünün devamlılığını sağlarlar.

Karbon devri, canlıların temel yapısını oluşturan organik bileşiklerin yapısındaki karbonun devri sürecidir. Karbonun atmosferdeki formu CO2'dir ve bitkiler fotosentez yoluyla bu CO2'yi alıp organik maddeye çevirirler. Diğer canlılar da bu organik besinleri enerji ve yapı malzemesi olarak kullanır. Solunum sonucunda ise tekrar CO2 haline dönüşür ve atmosfere salınır.

Azot devri ise canlıların protein yapısındaki azotun dolaşımını sağlayan bir döngüdür. Atmosferde bulunan serbest azot bitkiler tarafından kullanılamaz, bu nedenle azotun nitrat tuzları haline dönüşmesi gerekmektedir. Saprofit ve kemosentez yapan bakteriler sayesinde azot bitkilerin kullanabileceği formda dönüşür. Aynı zamanda nitrat tuzları bitkiler üzerindeki etkisini gösterir. Azot, canlıların metabolizmalarında yer alır ve atık olarak doğaya bırakılır.

Su devri ise canlılar için hayati önem taşıyan suyun dolaşımını ifade eder. Su, canlıların yaşamında gerekli olan bir maddedir ve genellikle sıvı formda alınıp vücutta işlenir. Canlılar suyu atık ve fazla ısılarını doğaya bırakarak döngünün devamlılığını sağlarlar.

Bu şekilde karbon, azot ve su gibi hayati maddelerin dolaşımı sağlanarak canlıların yaşamlarının devamı mümkün kılınır.