kuresel ısınmanın nedenleri ekileri sebepleri

[SoruCevap]

kuresel ısınmanın nedenleri ekileri sebepleri

Kuresel ısınmanın Sebepleri:



Doğal Nedenler :


Guneşin Etkisi:
ESA bilim adamlarından Paal Brekke; iklim bilimcilerinin uzun suredir Guneş beneklerinin 11 yıllık dongusel hareketini ve Guneş'in yuzyıllık surecler icinde parlaklık değişimini incelediklerini belirtmiştir Bunun sonucunda Guneş'in manyetik alanı ve protonlar ile elektronlar biciminde ortaya cıkan guneş ruzgarının, Guneş sisteminde kozmik ışımalara karşı bir kalkan gorevinde olduğu acıklanmaktadır Guneş'in değişken aktivitesiyle zayıflayabilen bu kalkan, kozmik ışımaları gecirmektedir Kozmik ışımaların fazla olması bulutlanmayı arttırmakta, Guneş'ten gelen radyasyon oranını değiştirerek kuresel sıcaklık artışına neden olmaktadır

Guneş'ten gelen ultraviyole ışınım aynı zamanda kimyasal reaksiyonların oluştuğu (ve dolayısıyla atmosferin tamamını etkileyen) ozon tabakası uzerinde değişikliğe yol acacaktır

Dunya'nın Presizyon Hareketi:
1930 yılında Sırp bilim adamı Milutin MİLANKOVİC Dunya'nın Guneş cevresindeki yorungesinin her doksanbeş bin yılda biraz daha basıklaştığını gostermiştir Bunun dışında her kırkbir bin yılda Dunya'nın ekseninde doğrusal bir kayma ve her yirmi uc bin yılda dairesel bir sapma bulunduğunu belirtmiştir Gunumuz bilim adamlarının bir coğu Dunya'nın bu hareketlerinden dolayı zaman zaman soğuk donemler yaşadığını ve bu soğuk donemler icindeyse yuz bin yıllık periyotlarda on bin yıl sureyle sıcak donemler gecirdiğini bildirmektedir Bu da Dunya'nın doğal ısınmasının bir nedenini oluşturmaktadır

El Nino'nun Etkisi:
Guney salınımı sıcak olayıolararak tanımlanabilecek El Niño hareketi, 19901998 yıllarında tropikal doğu Pasifik Okyanusu'nda deniz yuzeyi sıcaklıklarının normalden 25º daha yuksek olmasına neden olmuştur Ozellikle 1997 ve 1998 yıllarındaki rekor duzeyde yuzey sıcaklıklarının oluşmasında, 19971998 kuvvetli El Niño olaylarının etkisinin onemli olduğu kabul edilmektedir 1998'deki cok kuvvetli El Niño bu yılın kuresel rekor ısınmasına katkıda bulunan ana etmen olarak değerlendirilebilir



Yapay nedenler :


Fosil Yakıtlar:
Komur, petrol ve doğalgaz dunyanın bugunku enerji ihtiyacının yaklaşık u'lik bolumunu sağlamaktadır Yapılarında karbon ve hidrojen elementlerini bulunduran bu fosil yakıtlar, uzun surecler icerisinde oluşmakta fakat cok cabuk tuketilmektedir Dunyanın belirli bolgelerinde toplanmış bu yakıtların gunumuz teknolojisiyle ¾'unun yarısının cıkarılması imkansız; diğer yarısının ise cıkarılması teknik olarak cok pahalıdır Bu da fosil yakıtları yenilenemeyen ve sınırlı yakıtlar sınıfına sokmaktadır


Sera gazları:

Sera Gazları Oluşumu:
Guneş'ten gelen ışınların bir bolumu ozon tabakası ve atmosferdeki gazlar tarafından soğurulur Bir kısmı litosferden, bir kısmı ise bulutlardan geriye yansır Yeryuzune ulaşan ışınlar geriye donerken atmosferdeki su buharı ve diğer gazlar tarafından tutularak Dunya'yı ısıtmakta olduğundan yuzey ve troposfer, olması gerekenden daha sıcak olur Bu olay, Guneş ışınlarıyla ısınan ama icindeki ısıyı dışarıya bırakmayan seraları andırır; bu nedenle de doğal sera etkisi olarak adlandırılır

sera etkisinin Onemi:
Sera etkisi doğal olarak oluşmakta ve iklim uzerinde onemli rol oynamaktadır Endustri devrimi ile birlikte, ozellikle 2 Dunya Savaşı'ndan sonra, insan aktivitesi sera gazlarının miktarını her gecen yıl arttırarak yuksek oranlara ulaştırmıştır

Bu etkinin yokluğunda Dunya'nın ortalama sıcaklığının 18ºC olacağı belirtilmektedir Ancak yaşamsal etkisi olan sera gazlarının miktarının normalin uzerine cıkması ve bu artışın surmesi de Dunya'nın iklimsel dengelerinin bozulmasına neden olmaktadır

Bu doğal etkiyi arttıran karbondioksit, metan, su buharı, azotoksit ve kloroflorokarbonlar sera gazları olarak adlandırılmaktadır Ozon tabakasının incelmesi de başka bir etkendir


Sera Gazları : Karbondioksit (CO2):
Dunya'nın ısınmasında onemli bir rolu olan CO2, Guneş ışınlarının yeryuzune ulaşması sırasında bu ışınlara karşı gecirgendir Boylece yeryuzune carpıp yansıdıklarında onları soğurur

CO2'in atmosferdeki kosantrasyonu 18 ve 19 yuzyıllarda 280290 ppm arasında iken fosil yakıtların kullanılması sonucunda gunumuzde yaklaşık 350 ppm'e kadar cıkmıştır Yapılan olcumlere gore atmosferdeki CO2 miktarı 1958'den itibaren %9 artmış ve gunumuzdeki artış miktarı yıllık 1 ppm olarak hesaplanmıştır

Dunyada enerji kullanımı surekli arttığından, kullanılmakta olan teknoloji kısa donemde değişse bile, karbondioksit artışının durdurulması olası gorulmemektedir

Sera Gazları: Metan (CH4):
Oranı binlerce yıldan beri değişmemiş olan metan gazı, son birkac yuzyılda iki katına cıkmış ve 1950'den beri de her yıl %1 artmıştır Yapılan son olcumlerde ise metan seviyesinin 1,7 ppm'e vardığı gorulmuştur Bu değişiklik CO2 seviyesindeki artışa gore az olsa da, metanın CO2'den 21 kat daha kalıcı olması nedeniyle en az CO2 kadar dunyamızı etkilemektedir

Amerika ve bircok batı ulkesinde copluklerin buyuk yer kaplaması sorun yaratmaktadır Organik coplerden pek coğu ayrışarak buyuk miktarda metan salgılamakta, bu gaz da ozellikle iyi havalandırması olmayan ve kontrol altında tutulmayan eski copluklerde patlamalara ve icten yanmalara neden olmaktadır Daha da onemlisi atmosfere salınan metan oranı artmakta ve bunun sonucu olarak da sera etkisi tehlikeli boyutlara varmaktadır

Sera Gazları: Azotoksit ve Su Buharı:
Azot ve oksijen 250ºC sıcaklıkta kimyasal reaksiyona giren azotoksitleri meydana getirir Azotoksit, tarımsal ve endustriyel etkinlikler ve katı atıklar ile fosil yakıtların yanması sırasında oluşur Arabaların egzosundan da cıkmakta olan bu gaz, cevre kirlenmesine neden olmaktadır

Sera etkisine yol acan gazlardan en onemlilerinden biri de su buharıdır Fakat troposferdeki yoğunluğunda etkili olan insan kaynakları değil iklim sistemidir Kuresel ısınmayla artan su buharı iklim değişimlerine yol acacaktır

Sera Gazları: Kloroflorokarbonlar (CFCs):
CFC'ler klorin, fluorin, karbon ve coğunlukla da hidrojenin karışımından oluşur Bu gazların coğunluğu 1950'lerin urunu olup gunumuzde buzdolaplarında, klimalarda, spreylerde, yangın sonduruculerde ve plastik uretiminde kullanılmaktadır Bilimadamları bu gazların ozonu yok ederek onemli iklim ve hava değişikliklerine neden olduklarını kanıtlamışlardır Bu gazlar; DDT, Dioksin, Cıva, Kurşun, Vinilklorid, PCB'ler, Kukurtdioksit, Sodyumnitrat ve Polimerler'dir

Sera Gazları: Kloroflorokarbonlar (CFCs):
1 DDT: 19401950 yılları arasında dunya capında tarım alanlarındaki bocekleri zehirlemek icin kullanılmıştır Kimyasal adı 'diklorodifeniltrikloroetan'dır Klorin iceren bu gazın insan dahil diğer canlılar icin de oldurucu olduğu fark edildikten sonra uretimden kaldırılmıştır

2 Dioksin: 100'un ustunde ceşidi vardır Bitkilerin ve boceklerin tahribatı icin kullanılır Coğu ceşidi cok tehlikelidir; kansere ve daha bircok hastalığa neden olmaktadır

3 Cıva: Cıvanın en onemli ozelliği diğer elementler gibi cozunmemesidir 19501960 yılları arasında etkisini onemli olcude gostermiş, Japonya'da birkac yuz balıkcının olumune neden olmuştur Bir ara kozmetik urunlerinde kullanılmışsa da daha sonra son derece zehirli olduğu anlaşılıp vazgecilmiştir

4 Kurşun: Gunumuzde kalemlerin icinde grafit olarak kullanılmaktadır Vucudun icine girdiği takdirde cok zehirleyicidir; sinir sistemini cokertip beyne hasar verir

5 Vinilklorid: PVC yani 'polyvinyl chloride' elde etmek icin kullanılan bir gaz karışımıdır Solunduğunda toksik etkilidir

6 PCB'ler: PCB, İngilizce bir terim olan 'polychlorinated biphenyls' ten gelmektedir Bu endustriyel kimyasal toksik ilk olarak 1929'da kullanılmaya başlanmış ve 100'un ustunde ceşidi olduğu tespit edilmiştir Bunlar buyuk santrallerdeki elektrik transformatorlerinin yalıtımında, bircok elektrikli ev aletlerinde aynı zamanda boya ve yapıştırıcıların esneklik kazanmasında kullanılmaktadır Bunun yanında kansere yol actığı bilinmektedir

7 Sodyumnitrat: Fume edilmiş balık, et ve diğer bazı yiyecekleri korumak icin kullanılan bir ceşit tuzdur Vucuda girdiğinde kansere yol actığı bilinmektedir

8 Kukurtdioksit (SO2): Bu gaz sulfurun, yağın, ceşitli doğal gazların ve komurle petrol gibi fosil yakıtların yanması sonucu acığa cıkar Kukurtdioksit ve azotoksidin birbiriyle reaksiyonu sonucunda asit yağmurlarını oluşturan sulfururik asit (H2SO4) oluşur

9 Polimerler: Doğal ve sentetik ceşitleri bulunmaktadır Doğal olanları protein ve nişasta icerirler Sentetik olanlarıysa plastik urunlerinde ve el yapımı kumaşlarda bulunup naylon, teflon, polyester, spandeks, stirofoam gibi adlar alırlar

Sera Gazları: Ozon:
Ozon tabakasının incelmesi Kuresel Isınmayı dolaylı yoldan arttırmaktadır USNAS'ın 1979'da yayınladığı raporda, ozon tabakasında %5 arasında bir azalma olduğu gozlemlendiği one surulmuştur

Oysa bundan bir yıl once Kasım 1978'de uzaya fırlatılan Nimbus7 uydusundan alınan verilere gore toplam atmosferik ozon seviyesi 19791991 yılları arasında orta enlemlerde %3%5, yukarı enlemlerde %6 ila %8 arasında azalmıştır (Gleason 1993) 1992 yılında Antartika'daki Ozon seviyesi ise 1979'daki seviyenin P'sine inmiştir 1950 ve 60'lı yıllardaki ozon kalınlığı da 1990'lı yıllardan sonra 13'une kadar inmiştir The National Research Councilın 1982 Mart raporuna gore CFC salınımı bu şekilde devam ederse 21 yy'nin sonunda stratosferdeki ozon miktarı %5 ile arasında bir değerde azalacaktır

Sera Gazlarının Bilinen ve Olası Etkileri:
Dunyanın sıcaklığı sanayi devriminden bu yana 0,45ºC artmıştır Bunun esas nedeni fosil yakıtların yanması sonucu acığa cıkan CO2 ve diğer sera gazlarıdır Artan nufus ve buyuyen ekonominin enerji gereksinimleri de fazlalaşmaktadır Bu gereksinimin karşılanması ise fosil yakıt tuketiminin artmasına ve atmosferdeki CO2 miktarının buyuk olcude coğalmasına neden olmaktadır Sıcaklık artışının olası etkileri teoriler biciminde incelenmektedir

Şehirlerin Isı Adası Etkisi:

Guneşli ve sıcak gunlerde, yoğun nufuslu ve yuksek binaların sıklıkla gorulduğu kentsel bolgelerin cevrelerine gore daha sıcak olmaları, şehirlerin ısı adası etkisini oluşturur Bu asfaltlanmış alanlar,bitki topluluklarının koreltilmiş olduğu bolgeler ve siyah yuzeyler ısı adası etkisinin başlıca nedenleridir

Kentleşmiş alanlarda hava dolaşımının yapılaşmanın artışıyla engellenmesi ve doğal iklim ortamının bozulması yerel bir ısınmaya yol acar Bu tur yerel ısınmalar da kuresel ısınmayı arttırıcı etkidedir

Şehir planlamasında ve bina yapımında guneş ile yapı arasındaki ilişkinin iyi ayarlanması ısı adası etkisini engelleyecektir

Ornek Şehirler : Detroit (USA), Los Angeles (USA) , Hong Kong (CİN)

Smog:

Havaya salınan fazla miktardaki gazlar, atmosferdeki havayı yoğunlaştırır, gaz tabakasını kalınlaştırır Bu yuzden gelen guneş ışınları daha fazla emilir, daha az yansıtılır ve yapay bir sera etkisi oluşur Gazlar, ozellikle buyuk şehirlerde, Hava Yoğunluğu (Smog) oluşturarak etkili olmaktadır

Smog oluşumunun bulunduğu yerleşim yerlerinde yaşayan insanlarda
Akciğer ağrıları
Hırıltı
Oksuruk
Baş ağrısı
Akciğer iltihapları gorulur
Sera Gazlarının Bilinen ve Olası Etkileri:
Kuraklık ve seller: Sera etkisi ceşitli iklim değişikliklerine yol acacaktır Onlem alınmadığı takdirde bazı doğa olaylarının olumsuz etkileri cok buyuk boyutlara ulaşacaktır

Guc uretiminde azalma: Elektrik guc santrallerinin tamamı suya ihtiyac duymaktadır Sıcak gecen yıllarda elektrik istemi artacak fakat su miktarının azalmasından dolayı elektrik uretimi duşecektir Bu da devlet ve halklara ekonomik sıkıntılar yaşatacak, ceşitli sorunlara neden olacaktır

Nehir ulaşımında problemler: Sıcaklık artışına bağlı olarak nehir sularının alcalması, suyolu ticaretine engel oluşturup ulaşım giderlerini arttırmaktadır