Kur’an-ı Kerim’de Yedi Harf hakkında bilgi

[SoruCevap]

Kur’anı Kerim’de Yedi Harf hakkında bilgi


Bircok hadiste Kur’anı Kerim’in “yedi harf uzerine indirildiği zikredilmiştir
(Buhari, “Feza’ilu’lKur’an, 5)
Bu “yedi harften maksadın ne olduğu uzerinde değişik acıklamalar vardır Bunlar
icinde bize gore gerceğe uygun olanı şu ikisidir:
* Yedi harften maksat yedi Arap kabilesinin lehceleridir
Yedi harf aynı manaya gelen kelimelerin birbirinin yerine kullanılmasıdır
Bilindiği uzere Kur’an, Arapca’nın Kureyş lehcesine uygun olarak vahyedilmiştir
Allah Kur’an’la yeni karşılaşan ve Kureyş lehcesinden farklı lehceleri bulunan Arap
kabilelerine kolaylık olsun diye bazı kelimeleri, aynı manada olup onların kullandıkları
kelimelerle de ifade buyurmuş yani bu kelimeleri de vahyetmiştir Bu kelimelerin de sayısı
yediyi gecmemiştir; yani bir mana karşılığında en cok yedi farklı kelime kullanılmıştır
Bu konuda zikredilen hadislerle yapılan acıklamalardan ortaya cıkan sonuc şudur:
Kur’an’a muhatap olan Arap kabileleri, ortak bir dil (Arapca) konuşmakla beraber
aralarında lehce farkları vardı ve farklı kabileler, bazı kavramlar ve nesneler (maddi
varlıklar) icin farklı kelimeler kullanırlardı Hz Peygamber Kureyş kabilesindendi ve bu
kabilenin dili en gelişmiş Arap lehcesiydi Kur’anı Kerim bu lehcede gelmiş olmakla
beraber –butun Kur’an’ın değil– bazı kelimelerin farklı lehce ve şekillerde okunmasına
başlangıcta Allah tarafından izin verilmiş, hangi kelimelerin kullanılacağı da ResUlullah’a
bildirilmiştir (yedi harf uzere inmesinin manası budur) Kur’an ve İslam zihin ve gonullere
yerleştikten sonra Kureyş lehcesi yaygınlaştığı icin artık bu ruhsata gerek kalmadığı, ote
yandan –az da olsa– farklı kelimenin, ummetin birliğine golge duşureceği yonundeki
12
işaretler goz onune alınarak, Hz Osman zamanında ana nushadan kopya edilen nushalar
Kureyş lehcesine gore yazılmıştır (Buhari, “Feza’ilu’l Kur’an, 3, 5)
Yukarıda acıklanan yedi harf meselesinin yanı sıra Arapca gramer ozelliklerine ve
tecvid (guzel okuma) kurallarına, bu konulardaki farklı anlayış ve uygulamalara dayanan
kıraat farklılıkları İslam alimlerince ilk asırdan itibaren dikkatli bir incelemeye tabi
tutulmuş, o donemdeki yazının okuma acısından pek cok seceneğe acık bulunması gerceği
goz onune alınarak sahih okuyuşların sahih olmayanlardan ayırt edilmesine ozel bir onem
atfedilmiştir
Bu konu kıraat ilmi diye bilinen disiplin icinde etraflı bir şekilde ele alınmış olup
Hz Peygamber’e dayandığı kabul edilen “vucUhu’lkırae (okuma şekilleri) icin şoyle bir
tasnif yapılmıştır: Kıraati seb‘a (genel kabule gore mutevatir rivayete dayalı yedi okuma
şekli), kıraati aşere (coğunluğa gore mutevatir, bazı alimlere gore meşhur rivayete dayalı
uc okuma şeklinin daha yedi okuma şekline eklenmesiyle elde edilen on okuma şekli),
takrib ise kıraati aşere imamlarının ravileri ile o ravilerin ravileri arasındaki kucuk
ihtilafları (bunları oğrenip okumayı) ifade etmektedir Bu on kıraate eklenen dort kıraat
daha vardır ki bunların şaz olduğu (muteber olan kıraat şartlarını taşımadığı) hususunda
ittifak edilmiştir
Gerek yedi harfin gerekse yukarıda işaret edilen değişik kıraatlerin şu iki onemli
ozelliği gozden kacırılmamalıdır:
*Bunların tamamında okuyuş şeklinin Hz Peygamber’e dayanması esas alınmıştır
*İslam inancı, ibadeti, ahlakı ve değişik alanlara dair duzenlemeleri hususunda bu
farklı okuyuşların değiştirici bir etkisi ve sonucu yoktur (bilgi icin bk İbn Atıyye, I, 4348; Ahmed
* Muhammed edDimyati, İthafufudalai’lbeşer fi’l kıraati’lerba’a aşer, Mısır, 1359, s 5; Prof Dr İsmail
Karacam, Kuranı Kerim’in Nuzulu ve Kıraati, İstanbul, 1981, s 249; Abdulhamit Birışık, “Kıraat, DİA,
XXV, 426433)