Kent Sosyolojisi Nedir?

[SoruCevap]

Kent Sosyolojisi anlamı nedir
Kentin Genel Ozellikleri
Kent turleri
Kent Sosyolojisi hakkında bilgi

Kent Sosyolojisi Nedir?

Tanım olarak Batı'da 19 yuzyıl sonlarında ortaya cıkmış olan disiplinin adıdır Sosyoloji disiplinleriyle aynı zemini paylaşmakla birlikte buyuk olcude bu disiplinlerden ayrılan yonlere sahip olarak şekillendi Kent sosyolojisinin ana sorunu ya da meselesi, modern kent toplumlarının yapısal ozelliklerini ve sorunlarını anlamaya calışmak olarak şekillenmiştir Buna gore, kent sosyolojisi alanı icinde, belirli bir yontemsel tercihle araştırmacılar, kenttte meydana gelen sosyal gruplaşmaları, bu grupların birbirleriyle olan ilişkilerini, etkileşim ve catışmalarını, kentsel kurumlaşmaları ve orgutlenme bicimlerini, demografik dağılımın sosyal bağlantılarını ve sozkonusu grupların kent sosyal yaşamına uyum problemlerini vb ele alıp irdeleyebilirler

Kent Sosyolojisi hakkında bilgi

Sosyologlar, genellikle kent denilen sosyal grubu koy topluluğunun karşıtı olarak gormuşler bu anlamda tanımlamışlardır Sosyoloji ve kent sosyoloji Batı orijinli olduğuna gore doğal olarak kent tanımlamalarının kaynağı da orası olacaktır İlk sosyolojik şehir tanımını Rene Maunier isimli sosyolog yapmıştır Ona gore kentin tek bir ozelliğine gore yapılmış bu tanımları uc grupta toplamak mumkundur

1 Morfolojik tanımlar:

Bu tanımda kentin koyden kutlesi yani gerek toprağın gerekse nufusun cokluğu bakımından ayrıldığı surlar ve kalelerle cevrilmiş bir yerleşme grubu olduğu doğumların azlığı ya da evlenme oranını yuksekliği vurgulanır

2 Fonksiyonel ozelliklere gore tanımlar:

Zanaat fonksiyonu olan; endustri ve ticaret merkezi; değişim, tuketim ve endustri merkezi; kendine has hukuki fonksiyonu olan, belediye meclisi ve belediye hukuku olan sosyal grup

3 Her iki ozelliği ifade eden karma tanımlar:

İnsanlar, fonksiyonlar ve yerler olmak uzere uc unsurdan oluşan; kaleler ve surlar; kiliseler ve ticaret merkezleri; hem dini merkez hem de savaş zamanlarında sığınılacak bir yer, aynı zamanda ticaret fonksiyonu

Turk Sosyologlarının Kent Tanımlamaları

Mubeccel Kıray’a gore tarımsal olmayan uretimin yapıldığı ve daha onemlisi hem tarımsal hem de tarım dışı uretiminin dağıtımının kontrol fonksiyonlarının toplandığı belirli teknolojik seviyelere gore buyukluk, heterojenlik ve butunleşme duzeylerine varmış yerleşme bicimleri Diğer bir sosyolog olan Yakut Sencer ise; Coğunlukla tarım dışı kesimlerde yoğunlaşmış on binin ustunde bir nufusu bulunan, farklılaşmış ve orgutlu bir fiziksel, toplumsal ve yonetimsel butunluğe sahip olan yerleşimlerdir Ayrıca Yakut Sencer kent tanımlamalarında genellikle dort olcut kullanıldığına işaret eder

1 Demografik olcut

Kent ici en az buyuklukteki nufusun 10000 olması yaygın olarak kabul gormektedir

2 İşlevsel ya da ekonomik olcut

Nufusun niteliği ve bileşimi dikkate alınmaktadır Kent ile koy arasındaki temel ayırım sayısal farklılıktan once nufusun işlevidir Koy nufusu ağırlıklı olarak gecimini tarımdan sağlamasına karşılık kent nufusu tarım dışı faaliyetlere yani sanayi, ticaret ve hizmet alanlarına kaymıştır

3 Toplumsal olcut

Toplumsal bakımdan ayrı cinsten bireylerden oluşmuş, oldukca geniş, yoğun nufuslu ve surekli bir yerleşimdir

1 Resim Veriler Ve Sayım Sonuclarının Duzenlenmesinde Kullanılan Yonetimsel Olcut
Bu anlayışa gore nufusu ne olursa olsun il ve ilce merkezi konumunda olan yerleşmelerdir 1930 sayılı Belediye Yasası, nufusu 2000’nin uzerinde olan yerleşimlerde belediye teşkilatı kurulacağını belirterek buraları kent saymıştır

Kenti genel anlamda tanımlayacak olursak; Kent sanayi, ticaret gibi ekonomik etkinliği olan, tarımsal urunlerde dahil olmak uzere her turlu urunun dağıtıldığı, sınırları belirlenmiş bir alanda yoğunlaşmış nufusun sosyal bakımdan tabakalaştığı, mesleksel rollerin artarak farklılaştığı dikey ve yatay hareketliliğin yaygın olduğu, ceşitli sosyal grupları barındıran, sivil toplum orgutlerinin etkinliğinin gittikce arttığı, merkezi ve yerel yonetimi temsil eden yonetsel kurumların bulunduğu, yerel, bolgesel ya da uluslar arası ilişki ağlarına sahip heterojen bir toplumdur

Kentin Genel Ozellikleri

1 Şehir heterojen sosyal bir gruptur
2 Buyuk nufusa rağmen yerleşim alanının sınırlılığı sonucu nufus yoğunluğu vardır
3 İnsanlar mekan bakımından yakın olmalarına rağmen sosyal mesafe bakımından birbirlerinden uzaktırlar
4 Şehir şahsiyetinin, ferdiyetin ve hurluğun gelişmiş olduğu bir cevredir
5 Şehirde insan arasındaki ilişkiler geleneklerin hakim olduğu informel yollarla değil, formel ve rasyonel kanunlarla duzenlenir (Aile, akraba ve hemşehri gibi gruplarda informel ilişkiler varlığını surdurur) Ancak genelde belirleyici olan hukuksal resmi (formel) duzenlemelerdir
6 Uzmanlaşmaya dayalı farklılaşmış formel iş organizasyonları yaygınlaşmıştır
7 Yol ve ulaşım imkanları ile sosyal unsurların mekansal hareketliliği ve sınıflar arasında sosyal hareketlilik ileri duzeydedir
8 Şehir kulturu dinamik bir yapıya sahiptir Şehirler sosyal ilişkilere acık sosyal – kulturel değişimin yoğun yaşandığı yerlerdir
9 Şehir ekonomik imkanlar sağlık, eğitim, bilim, sanat vb bakımdan gelişmiştir
10 Diğer taraftan kazalar, suc işleme, alkol, uyuşturucu bağımlılığı, sefalet, anomi (kuralsızlık) yabancılaşma vb sorunları da uretmektedir

Kent Turleri

Kentler buyukluklerine ve işlevlerine gore farklı isimlendirilirler Burada metropolis, metropolitan alan megalopolis ve cevre kent kavramlarını inceleyeceğiz

Metropolis (Buyuk Kent): Belirli bir coğrafi, ekonomik, toplumsal, kulturel, yonetsel, siyasal organizasyon ve kontrol sisteminin mekanda odaklaşma noktasıdır Metropolis, karar mekanizmaları aracılığıyla, cevrenin ceşitli alanlardaki gelişmesini denetleme fonksiyonunu yerine getirir Buyuk kent ulkenin dış dunya ile ilişkilerini kendi suzgecinden gecirerek cevresine yayma fonksiyonuna sahiptir

Metropoliten (Buyuk Şehir Alanı): En genel anlamıyla nufusun yoğun olduğu ve ekonomik, sosyal ve yonetim acısından o bolgenin merkezi durumunda bulunan “Merkezi Şehir ve şehirlerin cevre kentleriyle oluşturdukları birimdir Metropolitan alan idari yonden cok ekonomik ve sosyal bakımdan merkezi bir konuma sahiptir Metropoliten alan ve “Megalopolis yalnızca barındırdıkları nufusun, yoğunluğu dolayısıyla değil, aynı zamanda kamu ve ozel sektor iş kollarının buralarda faaliyet gostermesi, eğitim ve sanat yonunden birer merkez olmaları yonunden dunyanın simgesi konumundadır Megalopolis birden cok metropolutan alanı kapsar

Cevre Kent: Şehrin beldiye sınırları dışında oluşan ozellikle şehirde bir işte calışanların yaşadıkları ve ihtiyaclarını onemli bir kısmını şehrin alış – veriş merkezinden sağlayanların kaldıkları bolge Cevre Kentte yaşayanların coğu kendi konutlarında oturur, burada genellikle yeni binalar vardır, burada yaşamak daha masraflıdır Cevre kent orta ve ust duzeyde geliri olanların yaşadıkları alanları ifade etmekte olup gecekondu alanlardan farklı konumdadır

Metropoliten kent kavramının yanında bugun “Megakent kavramı gundemdedir 2000’li yıllarda dunya nufusunun yarıdan fazlasının kentlerde yaşayacağı artık kesinleşmiş durumdadır Bu kentlerden en az 23 tanesi nufusu on milyonu aşan megakent konumdadır İstanbul’da Mega – kent olarak kabul edilmektedir Diğerleri Kuzey Amerika: New York, Los Angeles, Mexio City, Guney Amerika, Rio De Jenerio, Sao Paolo, Buerios Aires, Avrupa: Londra, Asya: Moskova, Pekin, Tiencin, Songhay, Seul, Tokyo, Delhi, Kalkuta, Dakka, Manila, Bangkok, Afrika: Kahire, Lagos


alıntı