Kendini Bil

[SoruCevap]

Hiç bitmeyecek bir seyahat düşünün hem de kendinize.

Büyük bilge Phthagoras’un ‘’Kendini Bil’’ kelamını çoğumuz duymuşuzdur. M.Ö. 4.yüzyıldan yani 2400 yıl öncesinden kalma bu kelam, Yunanistan’da UNESCO’nun Dünya Mirası listesinde bulunan Delfi kasabasında bulunan Apollon’a adanmış Delf mabedinin girişinde altın harflerle (Nosce te impus) müellif.

İnsanlık tarihinde pek çok düşünür bu kelamın üzerinde durmuştur.

Evvel Platon’un hocası Socrates söylemiştir.

Yunus Emre’nin ünlü dizeleri bunu en yalın haliyle söz etmiştir.

İlim ilim bilmektir

İlim kendin bilmektir

Sen kendini bilmezsen

Bu birçok okumaktır!

Ünlü Matrix sinema serisini izlemişsinizdir. Bu sinemada diğer bir latince versiyonu olan ’’ Temet Nosce’’ halinde geçer. Neo’ nun kahinle tanışmak için onun meskenine ziyarete gittiği sahnede mutfaktaki giriş kapısının üstünde bu kelamın yazdığı görülür.

Benjamin Franklin ‘’Son derece sert olan üç şey vardır: çelik, elmas ve kendini bilmek’’ der.

Alexander Pope’un ‘’Know then thyself’’ diye başlayan insan hakkında yazdığı şiirde de bu kelam şöyle geçer:

Sen seni bil, bırak Tanrı’yı incelemeyi

Kendindir kendinin asıl bileceği

Sen ki durursun çift yanı deniz bir karada

Aklı karanlık cüssesi kaba

Çokça bilgili kuşkudan yana eşi yok

Almamış fakat sabırdan payını

Sallanır durur orta yerde gitmekte ya da kalmakta

İlah mı yoksa bir canavar mı olduğunu sanmakta

Şaşkındır şaşkın vücudu mi aklı mı var seçmekte

Ölmek için doğmuş kullanır aklını yalnızca günah işlemekte…

Çinli filozof Lao Tzu ‘’Başkalarını bilen kimse bilgili, kendini bilen kişi bilgedir.’’ der.

Cervantes ünlü yapıtı Don Kişot’ta:

‘’Gözlerini kendine çevirip kendi kendini tanımaya çalış; varılması en sıkıntı bilgi budur. Kendini tanırsan öküze özenen kurbağa üzere şişinmezsin.’’ der.

Danimarkalı filozof Soren Kierkegaard da bu mevzuda düşünmüş ve ‘’Kişi, rastgele bir şeyi bilmeden evvel kendini bilmeyi öğrenmelidir.’’ demiştir.

Olağan üstü bir gece isimli ünlü yapıtını Stefan Zweig şu cümlelerle noktalar:

‘’kendini bulan insanın bu dünya da kaybedecek bir şeyi kalmamıştır. İçindeki insanı anlayan, tüm insanlığı anlamaya başlar.’’

Bu kelam tasavvufta ‘’Nefsini bilen, Rabbini bilir’’ olarak geçer.

Kadim dinler daima tıpkı şeye işaret eder: İçine bak!

Mevlana ise insanın kendini bilmesi ve tanıması konusunda beşere şöyle seslenir:

‘’Ey hoş yoldaşım! Sen sıradan tek bir kişi değilsin. Sen bir alemsin! Sen derin ve çok hoş bir denizsin. O senin muazzam varlığın yok mu; o tahminen dokuz yüz kattır. O tabanı, kıyısı bulunmayan bir denizdir. Yüzlerce alem, o denize dalar, batıp masraf.’’ der.

Pekala bizler bu kelamı ne kadar önemsiyoruz? Onu anlayıp benimsemekte ve uygulamakta ne kadar başarılıyız?

Tahminen de ‘’Kendini bilmek’’ bu gezegende olma sebebimiz. Lakin bu nasıl olacak? Bu bir süreç: üzerinde ustalıkla çalışılması gereken, hayat uzunluğu sürecek bir tahsil, kendini gözlemleme, hayat hedefini manaya ve ilerleme durumu. Uzun, meşakkatli, özveri ve sabır gerektiren, merak ve öğrenme isteği yanında akıl ve sezgiyle başarılabilecek bir süreç, ölene kadar bitmeyecek içsel bir seyahat.

Kendini bilmenin karşılığını Maslow’un ‘’hayatta kalmak için nelere gereksinim duyarız?’’ sorusundan yola çıkarak oluşturduğu ünlü muhtaçlıklar hiyerarşisinde bulabiliriz. Maslow; alt seviyelerden başlayarak sırasıyla fizyolojik, güvenlik, sevgi- ilişkin olma ve saygınlık gereksinimlerimizi sıralar. Piramidin en üst noktasına kendini gerçekleştirme basamağını koymuştur. Burada kendini gerçekleştirme için; faziletli, yaratıcı, içten, sorun çözücü, önyargısız, hakikati kabul eder olmak der. Bunun içinde insanın kendini bilmesi ve tanıması gerekir.

Bir fars atasözünde şöyle der:

‘’O ki, bilmiyor lakin bilmiyor bilmediğini; cahildir, ondan uzak durun.

O ki, bilmiyor lakin biliyor bilmediğini; çocuktur, onu eğitin ve yetiştirin.

O ki, biliyor lakin bilmiyor bildiğini; uykudadır, onu uyandırın.

O ki, biliyor fakat biliyor bildiğini; bilge kişidir,onu izleyin.’’

Hiçbir vakit her şeyi tam manasıyla bilemeyecek ve anlamayacak da olsak kendini bilme ve manaya seyahatindeki serüvenimiz daima devam etmeli. Kitaplar, öbür insanların bu yolda yürürken yaşadıkları serüvenler ile bize bıraktığı izler, kendi deneyimlerimiz ve sezgilerimiz bize bu yolda ışık tutmalı. En değerlisi de bu çok özel seyahatte merak etmekten, düşünmekten ve sorgulamaktan vazgeçmemeli!