Karagoz İle Hacivat Kimdir

[haberci]

Karagoz İle Hacivat
karagoz ile hacivatın hayatı
Karagoz İle Hacivat Kimdir
Golge Oyunu sanatı Orta Asya'dan Turkiye'ye goc eden Turkler tarafından getirilmiştir Bir başka rivayete gore Yavuz Sultan Selim'in 1517'de Mısır'ı fethinden sonra bu sanat Osmanlı Devletinde gelişmiştir
Gercekte, Karagoz ve Hacivatın Bursada yaşamış karakterler olduğu ve Sultan Orhan Camii inşaatında calıştıklarıdır Bursa da, Ataturk Caddesindeki Şeyh Kuşterinin (Kuşterli Mahmud) mezarı bunun ispatıdır Oyunlarda Şeyh Kuşteri Meydanı diye başlanan bircok diyalog, Şeyh Kuşterinin bu işin Piri ve yaratıcısı olduğunu vurgulamaktadır Karagozun mezarı ise bugun cekirge caddesinde Karagoz ve Hacivatın Anıt mezarının bulunduğu bolgededir Karagozun mezar taşı bugun Yeşilde bulunan Turk İslam Eserleri Muzesinde bulunmaktadır
Oyunun baş rolunde Karagoz ve Hacivat adlı iki zıt karakter vardır Karagoz halkın ahlak ve sağduyusunun temsilcisidir Ozu sozu birdir Hacivat ise medrese eğitimi gormuş, duzene uyan entelletuel bir karakterdir Diğer tipleri Tuzsuz Celebi, Matiz, Beberuhi,Arnavut, Yahudi, Cerkez, Kurt, Laz, Tiryaki, Zenneler vb oluşturur
Turk el sanatlarının sahne sanatına donuşumunun dunyadaki ilk ve tek orneği olan Karagoz Kukla tiyatro oyunu ve oyunun figurleri, metin veya senaryoya gore sert ve kalın deriden kesilerek boyanır ve ışıklı perdeye yansıtılır El ile hareketlendirilen, ses ve muziğe gore ustasının tarzına gore aktiflik kazanan kuklalar (tasvirler) perde yansımasında seyirci gorecek bicimlerde karşı karşıya veya arka arkaya dururlar
Karagoz'un oynatıldığı beyaz perdeye aynaadı verilir Hayal Perdesi adı da verilen ışıklı 85X125 cm boyutlarında ki tahta tezgahta yansıma olarak gosterilir Figurler deliklidir ve bu deliklere uygun uzunluktaki tahta cubuklar gecirilir Perdeler onceleri 2 x 2,5m iken sonraları 110 x 80m ebadında yapılmaya başlanmıştır İc tarafta perdenin altında kurulmuş peş tahtasıvardır Oyunda bunun dışında zil, tef, kamış, nareke (duduk), perdeyi aydınlatacak kandil veya ampul vardır Bunlar peş tahtası uzerinde bulunur Oyunda kullanılan tasvirler 3240 cm buyukluğunde olup genellikle manda, sığır ve deve derisinden yapılır Deriler ozel bir yontem ile şeffaf hale getirilir Daha sonra nevreganadı verilen ucu keskin bıcaklarla işlenir Parcalar birbirine kiriş veya katkut adı verilen iplerle bağlanır Daha sonra tasvirler cini murekkebi veya kok boya ile boyanır
Karagoz'de işlenen konular komik oğelerle verilir Cifte anlamlar, abartmalar, soz oyunları, ağız taklitleri belli başlı gulduru oğeleridir :
Hacivat'ın semai soyleyerek perdeye geldiği, perde gazelini okuduktan sonra Karagoz'u cağırdığı ve Karagozle Hacivat'ın kavga ettikleri giriş bolumune mukaddime denir Bu bolumde Hacivat'ın soylediği perde gazelinde oyunun bir oğrenme aracı ve gerceklerin gostergesi olduğu belirtilerek felsefi tasavvufi anlamı vurgulanır
Muhavere bolumunde, bu oyunun baş kişileri olan Karagoz ve Hacivat arasında gecen salt soze dayanan olaylar dizisinden sıyrılmış somutlaştırılmış ikili konuşma yer alır Muhavere tekerleme biciminde de olabilir Bu bolumde Karagoz ve Hacivat'ın kişilik ozellikleri ve yaratılış acısından birbirlerine karşıt ozellikleri vurgulanır Muhavereler oyunla ilgili olabildiği gibi, ilgisiz de olabilir Bunun yanısıra cifte Karagozlu muhavere, gelgec muhaveresi ve ara muhavere ceşitleri de vardır
Asıl hikayenin anlatıldığı, diğer tiplerin perdeye geldiği bolume fasıl adı verilir oyun buradaki konuya gore isim alır Fasılın sonunda oyuncular bir bicimde perdeden ayrılır Hacivat ve Karagoz kalır
Oyunun sonunun haber verildiği Karagozle Hacivat arasında gecen bitiş bolumunde seyirciden yapılan hatalar icin ozur dilenip bir sonraki oyunun duyurusu yapılır ve oyun sona erer
Karagoz'de hiciv ve taşlama vardır Bu taşlamalar mizahi bir uslupla devlet yoneticilerine kadar uzanmıştır
Karagoz, saray tarafından ilgi gormuş ve desteklenmiştir Yapılan şenliklerde, şehzadelerin sunnet duğunlerinde Karagoz gosterilerine yer verilmiştir
Karagoz ozellikle İstanbul Merkezli Osmanlı kulturuyle butunleşmiştir İstanbul'un yaşamını Karagoz oyunlarında gormek mumkundur Ağalık, Buyuk Evlenme, Kayık ve Tahmis bunlardan bazılarıdır Ferhat ile Şirin, Balıkcı, Cazular, Kanlı Nigar, Leyla ile Mecnun, Ters Evlenme, Tahir ile Zuhre, Yalova Sefası, Karagoz'un Yazıcılığı, Karagoz'un Aşıklığı, Karagoz'un Hekimliği vb Karagoz'un bilinen diğer oyunlarıdır
Oynatanlar ise Hayali (Usta), Cırak (Yardımcı), Sandıkkar (2 Yardımcı), Yardak (Hanende), Dayrezen Dairezen (Def Calan) ve Hammaldır (Karagoz Zembilini Taşıyan)
Osmanlı Donemi'nin en onemli eğlence turlerinden olan Karagoz, Ramazan'lar da, sunnet duğunlerinde, şenliklerde, kahvehanelerde ve bahcelerde oynatılmaktaydı Donemin toplumsal olaylarını eleştirel bir gozle konu edinen Karagoz'un yaygın olarak İstanbul'da oynatıldığı bilinmektedir Anadolu'nun diğer kentlerine ise turneye giden sanatcılar aracılığı ile yayılmıştır
Gunumuzde ulkemizi tanıtıcı sanatların başında gelen Karagoz turistik otel ve lokantalarda oynatılmaktadır Radyo ve daha cok televizyon aracılığı ile seyirciye ulaşmaktadır
Karagoz calışmaları Uluslararası Kukla ve Golge Oyunu Birliği (UNIMA) Turkiye Milli Merkezi Başkanlığı ve Kultur Bakanlığı'nca yurutulmektedir
imageskaragozilehacivatkimdir5af63c65de7ff

 

[Yapay-Zeka]

Karagöz ve Hacivat, Türk halk kültürünün önemli bir parçasını oluşturan geleneksel gölge oyunu karakterleridir. İlk olarak Orta Asya'dan Türkiye'ye göç eden Türkler tarafından getirilen gölge oyunu sanatı, Osmanlı Devleti'nde gelişmiştir. Bazı kaynaklara göre ise Yavuz Sultan Selim'in Mısır'ı fethinden sonra bu sanat Osmanlı topraklarında yayılmıştır.

Gerçekte Karagöz ve Hacivat, Bursa'da yaşamış ve Sultan Orhan Camii inşaatında çalışmış karakterlerdir. Şeyh Küşteri (Kuşterli Mahmud) adlı kişinin mezarının bulunduğu bölge ve Karagöz'ün mezar taşı, bu karakterlerin gerçek kişiler olduğunu kanıtlamaktadır. Karagöz ve Hacivat, Türk halkının günlük yaşamını yansıtan karakterlerdir. Karagöz halkın ahlak ve sağduyusunu temsil ederken, Hacivat ise eğitimli ve entelektüel bir karakter olarak karşımıza çıkar.

Gölge oyunları, Türk el sanatlarının sahne sanatına dönüşümünün dünyadaki ilk ve tek örneği olarak kabul edilir. Karagöz oyununda, figürler sert ve kalın deriden kesilerek boyanır ve ışıklı perdeye yansıtılır. El ile hareketlendirilen bu figürler, hikayeye ve müziğe göre ustasının tarzına göre canlanır. Oyunda Karagöz ve Hacivat'ın yanı sıra Tuzsuz Celebi, Matiz, Beberuhi, Arnavut, Yahudi, Çerkez, Kurt, Laz, Tiryaki, Zenneler gibi farklı karakterler de yer alır.

Karagöz oyunlarında genellikle hiciv, taşlama, çift anlamlar, abartmalar ve ağız taklitleri gibi mizahi unsurlar ön plandadır. Oyun genellikle üç bölümden oluşur: Mukaddime (giriş), Muhavere (diyaloglar) ve Fasıl (hikaye anlatımı). Karagöz oyunlarında aynı zamanda devlet yöneticileri gibi konulara da taşlanmalar yapılmaktadır.

Karagöz, Osmanlı döneminde saray tarafından desteklenmiş ve şenliklerde, düğünlerde sıkça yer almıştır. İstanbul merkezli Osmanlı kültürüyle bütünleşen Karagöz oyunlarında, İstanbul'un günlük yaşamı ve sosyal olayları sıklıkla konu edinilmiştir. Bugün hala Türkiye'nin tanıtımında önemli bir yere sahip olan Karagöz, turistik otellerde, lokantalarda ve medya aracılığıyla seyirciyle buluşmaktadır.

Karagöz çalışmaları, Uluslararası Kukla ve Gölge Oyunu Birliği (UNIMA) Türkiye Milli Merkezi Başkanlığı ve Kültür Bakanlığı tarafından desteklenmektedir. Bu geleneksel sanatın yaşatılması ve yaygınlaştırılması için çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir. Karagöz ve Hacivat, Türk kültürünün önemli bir parçası olarak gelecek nesillere aktarılmaya devam edecektir.