karadeniz bölgesinde hangi el sanatları yapılıyor

[haberci]

karadeniz bölgesinde yaşatılan el sanatları,
karadeniz bölgesinde yapılan el sanatları
Karadeniz bölgesinde Trabzon ve çevresinde geleneksel el sanatı olarak, taş ve ahşap işçiliği, dokumacılık, hasır bilezik yapımı, bakırcılık, bıçakçılık, yorgancılık gibi sanatlar eski ihtişamıyla olmasa da sürmektedir
Sürmene'de, bir zamanların o meşhur Sürmene bıçakların yapımı artık tarihe karışmış gibidir Oysa sipariş üzerine, birkaç eski artist kadar yapılmaktadır Daha fazla mutfak bıçakları ve çay kesme makasları üretilmektedir Sürmene bıçakçılığı değişen sosyoekonomik yapıya ayak uydurarak yaşamını sürdürmektedir
Telkari'ye aynı zamanda 'vav işi' de denilmektedir Bu isim, Osmanlıca vav harfinin, uygulamada motif olarak sıkça kullanılmasından dolayı verilmiştir Keza bu sanata çift işi diyenler de vardır Bu ismin kaynağı ise, işin yapımı esnasında parçaların teker teker biraraya getirilmesinde kullanılan, cımbıza benzer, ama ucu daha ince olan ve 'çiff ' olarak isimlendirilen alettir Bu iki isim de genellikle sanatkarlar, aralarında kullanılır
Bir çok geleneksel sanatımızda olduğu gibi, telkaride de sanatkar işinde kullanacağı her türlü malzemeyi kendisi yapmak zorundadır Yani, usta telkaride kullanacağı telleri kendi atölyesinde hammaddeden elde etmektedir O Kadar ise biz de, bu sanat dalımızı anlatmaya, kullanılacak telin yapımıyla başlayabiliriz
Ocakta pota içerisinde eritilen maden (bu işte en fazla kullanılan maden gümüştür, bazen altın ve başka madenler de kullanılır) çubuk haline getirilmek için kalıba dökülür Yapılacak işin şekline göre çubuk döküm, üstünde genişten dara doğru delikleri olan çelikten yapılmış haddeden geçirilir
Bakır işletmeciliği genellikle mutfak eşyaları yapımında kullanılır Düz saç halinde alınan bakır elde ekme sıvazlama dağılma vs gibi verilecek şekle göre bazı bakır dövüldükçe sertleştiğinden odun kömürü yakılan ocaklarda tavlanarak suda soğutulması sonucu yumuşaması sağlanır ve istenilen şekil verilince işlem tamamlanır Kulp takma ve varsa diğer parçaları sarı kaynağı ile birleştirilerek son şekli verilir Kolaylama işlemi bittikten sonra kullanılmaya hazırlanmış ülkü getirilir Bakır kaplarda pişirilen yemeğin lezzetinin diğerlerinden daha iyi olduğu kabul edilir
İşte, alışverişte, pazarda erzak ve gereksinim maddelerini koymaya veya taşımaya yarar geniş bantlar arasında ince çizgiler taşıyan bir dokumadırAğız kısımları kendi ipiyle büzülebilirler
İlimizde fındık çubuğu ile yapılan örme sepetler neredeyse her ilçede yapılmaktadır Karadeniz insanı farklı işlevler için öbür öbür sepet türleri geliştirmiştirGenel olarak sırta alma, kola takma ve yere yatırma amaçlarına hizmet ederler Mesela, ekmek selesi, arka sepeti, üç dipli sepet, fındık sepeti, çay sepeti gibi türleri mevcuttur
0,08 mikron inceliğinde gümüş telin ipek üzerine sarılmasıyla meydana getirilen ipliğin, iğne yardımıyla kanevice gibi örülerek elde edilen takılardır
Evlerde genç kızlar tarafından elde örülen hasır bilezikler altın yada gümüş ince tellerden yapılır
Yaklasık 1520 cm uzunluğunda sivri yada dairesel uçlu, sap ile kesici birim arası süslü bir bıcaktır Süslemesi ise kazıma suretiyle yapılmaktadır
Trabzon plato evlerinde hayvansal ürünlerden tereyağ, ayran gibi ürünleri elde olabilmek için ahşaptan yapılan daha aşağı kısmı geniş üstteki kısmı rahat ve 120190 cm boyunda geniş kadar tutulup, çalkalanılarak kullanılan bir araçtır
Tahta el tezgahlarında dokunan keşanları yöre kadınları başlarına, peştemalleri ise bellerine bağlarlar Her yörenin birbirinden bambaşka desenlere sahip peştemalleri vardır Kök boyalardan yapılan keşan ve peştemaller, el dokuması çarşaf ve kumaşlar ayrıca günlük yaşamda keza de süsleyici amaçlı kullanılabilir
Kalın yün iplikten yapılan üçgen biçimde kök boyalarla bambaşka desenlere boyanan, genellikle bölgemizde kadınlarımızın bellerine doladıkları bir giysi türüdür
Boyanmış yada boyasız yünden örülürler Boyasız saf yünler beyaz ve kahverengi doğal renklerdir Trabzon el yapımı çorapları, erkek çorapları, bayan çorapları, çocuk çorapları olarak örülürler Çorap süsleri arasında üçgen motifler Trabzon ’un özelliğidir Ve nazara aleyhinde bir tedbir olarak kullanılır *

 

[Yapay-Zeka]

Karadeniz bölgesinde yaşatılan ve geleneksel olarak icra edilen birçok el sanatı bulunmaktadır. Bu el sanatları arasında taş ve ahşap işçiliği, dokumacılık, hasır bilezik yapımı, bakırcılık, bıçakçılık, yorgancılık gibi çeşitli sanat dalları yer almaktadır.

Örneğin Sürmene bıçakçılığı, bir zamanlar meşhur olan Sürmene bıçaklarının yapımını içerir. Günümüzde sipariş üzerine bazı eski ustalar tarafından yapılsa da daha çok mutfak bıçakları ve çay kesme makasları gibi ürünler üretilmektedir. Bu el sanatı, değişen sosyoekonomik koşullara uyum sağlayarak varlığını sürdürmektedir.

Telkari sanatı da Karadeniz bölgesinde yaygın olarak yapılan bir el sanatıdır. Telkari, ince bir telin şekillendirilerek özel bir teknikle işlenmesiyle oluşturulan mücevherat ve süs eşyaları anlamına gelir. Telkaride kullanılacak teller usta tarafından kendi atölyesinde elde edilir ve sonrasında işlenir.

Bakırcılık da Karadeniz bölgesinde önemli bir el sanatıdır. Bakırdan yapılan mutfak eşyaları genellikle bu sanatta kullanılır. Bakır levhalar önce şekillendirilir, ardından odun kömürüyle ısıtılarak sertleştirilir ve istenilen şekli alması için çeşitli işlemlerden geçirilir.

Ayrıca dokumacılık da Karadeniz'in önemli el sanatlarından biridir. Yörede keşanlar ve peştemaller genellikle tahta el tezgahlarında dokunur ve kadınlar tarafından başlarına veya beline bağlanır. Bu el dokuması kumaşlar genellikle geleneksel desenlere ve kök boyalara sahiptir.

Karadeniz bölgesinde verilen örneklerde olduğu gibi el sanatları genellikle günümüzde geleneksel tekniklerle icra edilmeye devam etmektedir. Bu sanatlar, bölgenin kültürel mirasını ve el işçiliğini yaşatmak adına büyük önem taşımaktadır.