Kalibrasyon Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

[SoruCevap]

Kalibrasyon, ölçümlere başlamadan önce belirlenmiş koşullarda, bir ölçme cihazı veya ölçme sisteminin gösterdiği değerler doğrultusunda, referans alınan bir malzemenin verdiği değerleri birleştirerek, ölçüm standartları doğrultusunda gerçekleştirilen ve bunlara karşılık gelen değerler arasındaki ilişkiyi kuran işlemler dizisidir.

Türkiye’de ilk defa sanayinin ihtiyacını karşılamak için, 1981 yılında Başbakanlığın talimatıyla TÜBİTAK tarafından, kalibrasyon için fizibilite çalışması yapılmış, 1988 yılında ise TSE tarafından bir laboratuvar kurularak hizmet verilmeye başlanmıştır.

Neden Kalibrasyon Yapılır?
Bir işletmenin kaliteli ürün üretimini gerçekleştirmesi ve bunu devam ettirmesi için kalibrasyon gereklidir. İşletmenin bu süreci doğru yönetmesi için üç durum çok önemlidir.


Bunlar; izlenebilir kalibrasyon hizmetleri sayesinde doğru ölçüm yapmak, üretim gerçekleşmesi sırasında standartların mutlak kullanımı ve üretilen ürünün kalitesinin tespiti için kalite yönetiminin tesis etmektedir.

Kalibrasyon Çeşitleri
Üretimi sağlanan ürün, kullanım yeri ve amacı gözetilerek çeşitli şekillerde kalibre edilirler fakat bazen bu cihazların sadece tek bir kalibrasyondan geçmesi yeterli olmayabilir. Bazı cihazlar için birden fazla kalibrasyon gerekebilir.

Örneğin tansiyon aletinin amacı kan basıncı ölçmek, bu alette kullanılacak olan veri sadece basınç cinsinden olduğu için tek bir kalibrasyon yeterliyken, bir pH metreyi ele alacak olursak; bu cihaz hem sıvının pH’ını ölçmesinin yanı sıra sıvının sıcaklığını da ölçeceği için tek bir kalibrasyon yeterli olmayacaktır. Bu cihazın iki tür kalibrasyona girmesi gerekmektedir.

Kalibrasyon çeşitleri şunlardır :

Mekanik Kalibrasyon
Basınç Kalibrasyonu
Boyutsal Kalibrasyon
Terazi Kalibrasyonu
Devir Kalibrasyonu
Sıcaklık Kalibrasyonu
Fiziksel Kalibrasyonlar
Kimyasal Kalibrasyonlar
Kalibrasyon Ölçüm Raporunda Bulunması Gerekenler
Kalibrasyona ilişkin ölçme işlemi yapılmadan önce yapılması gerekenler bulunmaktadır. Uygun ortam şartlarının sağlanması, ölçüm yapılacak noktanın doğru noktanın belirlenmesi, referans alınacak uygun ölçme cihazının seçilmesi ve eğitimli personel alımı oldukça önemlidir.

Ölçüm raporunda ise aşağıdaki maddelerin bulunması zorunludur.
Referans alınacak olan cihaz tanımı
Kalibrasyon talimatnamesi
Referans alınan değerler
Ölçüm işlemine ait değerler
Ölçümde yaşanan belirsizlikler ve bu belirsizliğe konu olan toleranslar
Özel durumu gösterir koşullar
Kopya olan sayfalar için kopya kaşe ve imzası
Yazılı onay alınmadan kopyalanmayacağını belirtir ifade
Ölçülen büyüklükleri ifade eden uygun ölçü birimleri
Sertifikanın ilgili ölçüm raporuna ait olduğunu göstermek için bilgi olarak kısmında cihaz markası, modeli ve seri numarası
Kalibrasyon Sertifikasın Bulunması Gerekenler
Kalibrasyonun yapıldığı laboratuvara ait bilgiler:
Kalibrasyonu yapılan cihaza ait bilgiler
Kullanılan Referans Standartlar
Kalibrasyonun yapıldığı çevre şartları
Kalibrasyon Metodu
Kalibrasyonu gerçekleştiren teknik personelin adı, soyadı ve imzası
Onay biriminin mühür ve imzası