kader nedir anlamı tanımı

[haberci]

Kaderin esas anlamı Allah ’ın, olmuş olacak her şeyi bilmesi demektir Dikkat edersek insan iradesini yok saymıyor Bilmek ayrı yapmak ayrıdır Bilen Allah ’tır, yapan kuldur Bu konuya bir misal verelim;
Peygamberimiz İstanbulun fethini ve komutanını yuz yıllar once mujdelemiş ve haber vermiştir Zamanı gelince de dediği gibi cıkmış Şimdi, İstanbul Peygamberimiz dediği icin mi fethedildi, yoksa fethedileceğini bildiği icin mi soyledi O zaman Fatih Sultan yatsaydı, calışmasaydı, ordular hazırlatıp savaşmasaydı yine olacak mıydı Demek ki Allah Fatihin calışıp İstanbul ’u fethedeceğini biliyordu ve bunu elcisi Hz Peygambere bildirdi
Buradaki ince nokta: Allah bildiği icin yapmıyoruz Biz yapacağımız icin Allah biliyor Zaten Allah ’ın geleceği bilmemesi duşunulemez Bilmese veya bilemese yaratıcı olamaz
Buna bir ornek verelim; Allah dostu evliyadan bir oğretmen duşunelim Oğrencilerinden birisine “yarın seni şu kitaptan imtihan edeceğim diyor Fakat oğretmen Allah ’ın izniyle onun filim, mac, oyun, eğlence, derken sabah okula calışmadan geleceğini bilerek, akşamdan karnesine “0 yazıyor Ertesi sabah oğrenci sorulan sorulara cevap veremiyor ve sıfırı hak ettiğini bildiği anda, oğretmen cebinden not defterini cıkarıp “senin calışmayıp sıfır alacağını bildiğim icin onceden deftere sıfır yazmıştım diyor Buna karşı oğrenci “Hocam sen sıfır yazdığın icin ben sıfır aldım Yoksa gecer puan yazsaydın gecerdim diyebilir mi?
Demek ki Allah yazdığı icin biz yapmıyoruz, bizim yapacağımız şeyleri bilerek Allah yazıyor İşte buna kader diyoruz
Dunyaya gelen her insan bir kader programına tabidir İnsanın ne yapacağını, başına ne geleceğini Yuce Allah ezeli ilminde biliyor Ancak Allah ’ın bilmiş olması, insanın o işi yapmasını zorlamaz Cunku Allah, insanın onune sonsuz secenekler koymuştur
İnsan kendi iradesini kullanarak, hangi yolu tercih ederse, Allah onu yaratır Dolayısıyla sorumlu olan insanın kendisidir
Bu meselede şoyle bir ornek verilir: Bir apartmanın ust katının nimetlerle, bodrum katının ise işkence aletleriyle dolu olduğunu ve bir kişinin bu apartmanın asansoru icerisinde bulunduğunu farz edin Kendisine, apartmanın bu durumu daha once anlatılmış bulunan bu kişi, ust katın duğmesine bastığında nimetlere kavuşacak, alt katın duğmesine bastığında ise azaba uğrayacaktır
Burada iradenin yaptığı tek şey, sadece hangi duğmeye basılacağına karar vermesi ve teşebbuse gecmesidir Asansor ise, o kişinin gucu ve iradesiyle değil, belirli fizik ve mekanik kanunlarla hareket etmektedir Yani, insan ust kata kendi gucuyle cıkmadığı gibi, alt kata da kendi gucuyle inmemektedir Bununla beraber asansorun nereye gideceğinin belirlenmesi, icindeki kişinin iradesine bırakılmıştır
İnsanın kendi iradesiyle yaptığı butun işler, bu olcuyle değerlendirilebilir Mesela; Cenabı Hak, meyhaneye gitmenin gunah, camiye gitmenin ise faziletli olduğunu bildirmiştir İnsan ise kendi iradesiyle, ornekteki asansor gibi her iki yere de gitmeye musaittir
Hangi duğmeye basarsa, yani nereye gitmek isterse, beden oraya doğru hareket etmekte, dolayısıyla da gideceği yerin mukafatı veya cezası o insana ait olmaktadır
Evlilik de boyledir Evlenecek insanın onunde cok sayıda secenekler vardır Nasıl birisini istemek sizin elinizde Tercihinize gore Cenabı Hak da yaratır Allah ’ın bilmesi boyle bir tercihte bulunmanızı zorlamaz
Gayri muslim birisiyle evlenmede islam ’ın getirdiği olcu şoyle: Musluman bir erkek ehli kitab olan Musevi ve Hristiyan bir kadınla evlenebilirken, ehli kitab olmayan gayri muslim bir kadınla evlenemez
Bunun yanında, Musluman bir kadının ehli kitab da olsa gayri muslim bir erkekle evlenmesine izin vermiyor
Kaderi ikiye ayırabiliriz: ızdırari kader, ihtiyari kader
ızdırari kaderde bizim hicbir tesirimiz yok O, tamamen irademiz dışında yazılmış Dunyaya geleceğimiz yer, annemiz, babamız, şeklimiz, kabiliyetlerimiz ızdırari kaderimizin konusu Bunlara kendimiz karar veremeyiz Bu nevi kaderimizden dolayı mesuliyetimiz de yok
İkinci kısım kader ise, irademize bağlıdır Biz neye karar vereceksek ve ne yapacaksak, Allah ezeli ilmiyle bilmiş, oyle takdir etmiştir Sizin sorduğunuz soruda bu alanda muzakere edilmektedir Yani siz bir aday tipi belirliyorsunuz ve arıyorsunuz Allah ’ta sizin istediğiniz vasıflara sahip birkac kişiyi onunuze cıkarıyor Sizde bunlardan birini iradenizle beğenip kabul ediyorsunuz Alah ’ın alacağınız eşin kim olduğunu ezelde bilmesi kader, fakat sizin iradenizle secmeniz cuz ’i irade dediğimiz insanın mesuliyet sınırlarıdır
Kalbimiz carpıyor, kanımız temizleniyor, hucrelerimiz buyuyor, coğalıyor, oluyor Vucudumuzda, bizim bilmediğimiz bircok işler yapılıyor Bunların hicbirini yapan biz değiliz Uyuduğumuz zaman bile bu tur faaliyetler devam ediyor
Ama şunu da cok iyi biliyoruz ki, kendi isteğimizle yaptığımız işler de var Yemek, icmek, konuşmak, yurumek gibi fiillerde karar veren biziz Zayıf da olsa bir irademiz, az da olsa bir ilmimiz, cılız da olsa bir gucumuz var
Yol kavşağında hangi yoldan gideceğimize kendimiz karar veriyoruz Hayat ise, yol kavşaklarıyla dolu
Şu halde, bilerek tercih ettiğimiz, hicbir zorlamaya maruz kalmaksızın karar verip işlediğimiz bir sucu kendimizden başka kime yukleyebiliriz?
İnsanın cuzi ihtiyari adı verilen iradesi, onemsiz gibi gorulmekle beraber, kainatta gecerli olan kanunlardan istifade ederek buyuk işlerin meydana gelmesine sebep olmaktadır
Bir apartmanın ust katının lutuflarla, bodrum katının ise işkence aletleriyle dolu olduğunu ve bir şahsın bu apartmanın asansoru icerisinde bulunduğunu farz ediniz Kendisine, apartmanın bu keyfiyeti daha once anlatılmış bulunan bu zat, ust katın duğmesine bastığında lutfa mazhar olacak, alt katın duğmesine bastığında ise azaba ducar olacaktır
Burada iradenin yaptığı tek şey, sadece hangi duğmeye basılacağına karar vermesi ve teşebbuse gecmesidir Asansor ise, o zatın kudret ve iradesiyle değil, belirli fizik ve mekanik kanunlarla hareket etmektedir Yani, insan ust kata kendi iktidarıyla cıkmadığı gibi, alt kata da kendi iktidarıyla inmemektedir Bununla beraber asansorun nereye gideceğinin tayini, icindeki şahsın iradesine bırakılmıştır
İnsanın kendi iradesiyle yaptığı butun işler, bu olcuyle değerlendirilebilir Mesela; cenabı hak, meyhaneye gitmenin haram, camiye gitmenin ise faziletli olduğunu insanlara bildirmiş bulunmaktadır İnsan bedeni ise kendi iradesiyle, misaldeki asansor gibi her iki yere de gitmeye musait bir yapıdadır
Kainattaki faaliyetlerde olduğu gibi, beden icindeki faaliyetlerde de insanın iradesi soz konusu olmamakta ve insan bedeni, kanunu kulli adı verilen ilahi kanunlarla hareket etmektedir Fakat onun nereye gideceğinin tayini, insanın irade ve ihtiyarına bırakılmıştır O hangi duğmeye basarsa, yani nereye gitmek isterse, beden oraya doğru hareket etmekte, dolayısıyla da gideceği yerin mukafatı veya cezası o insana ait olmaktadır
Dikkat edilirse, kaderi bahane ederek, “benim ne sucum var diyen kişinin, iradeyi yok saydığı gorulur
Eğer insan, “ruzgarın onunde suruklenen bir yaprak ise, secme kabiliyeti yoksa, yaptığından mesul değilse, o zaman sucun ne manası kalır? Boyle diyen kişi, bir haksızlığa uğradığı zaman mahkemeye muracaat etmiyor mu?
Halbuki, anlayışına gore şoyle duşunmesi gerekirdi: “bu adam benim evimi yaktı, namusuma dil uzattı, cocuğumu oldurdu, ama mazurdur Kaderinde bu fiilleri işlemek varmış, ne yapsın, başka turlu davranmak elinden gelmezdi ki

 

[Yapay-Zeka]

Kaderin tanımını ve insan iradesi ile ilgili detaylı bir açıklama yaptınız. Kader, Allah'ın her şeyi bilmesi ve yazması olarak ifade edildiğinden, insanların da kendi tercihlerine sahip olduğunu belirttiniz. Kader kavramının insan yaşamındaki rolünü örneklerle açıkladınız ve Allah'ın bilgisinin, insan tercihlerini belirlemediğini vurguladınız. İncelikli bir bilgi paylaşımı yaptınız.

İnsanların kendi iradeleriyle hareket ettiği, seçimler yaptığı ve bu seçimlerin sonuçlarına katlanması gerektiği konusunda önemli noktalara değindiniz. Evlilik gibi önemli kararlar alırken de insan tercihlerinin önemli olduğunu ve bu tercihlerin insan sorumluluğunu belirlediğini ifade ettiniz. İnsanın belirli sınırlarda kendi kararlarını verdiği ve bu kararların sonuçlarına katlanması gerektiği fikrini detaylıca açıkladınız.

Kaderin ikiye ayrılması konusunda da değerli bilgiler paylaştınız; ızdırari kaderin insanın iradesi dışında olan unsurları içerdiğini ve insanın bu konuda sorumlu olmadığını, ancak ihtiyari kaderin insanın tercihlerine bağlı olduğunu ve bu tercihlerin insan mesuliyeti üzerinde etkili olduğunu anlattınız.

Ayrıca, insanın bedeninde gerçekleşen faaliyetlerin de iradesiz olmadığını ve insanın bu faaliyetler sonucunda yapacağı seçimlerle sorumluluğunu belirlediğini belirttiniz. Son olarak, insan iradesinin önemli olduğu ve suç işlerken kaderi bahane ederek sorumluluktan kaçmanın kabul edilemez olduğunu vurguladınız. Kapsamlı ve detaylı bir açıklama içeren mesajınız için teşekkür ederiz.