İslamiyet oncesi turk tarihi
tarihi turk devletleri
İslamiyetten once kurulan Turk Devletleri hangiler
İSLAMİYETTEN ONCE TURK DEVLETLERİ
TURKLERİN ANAYURDU:
Turklerin tarih sahnesine cıkışları Orta Asya'dır Orta Asya'nın sınırları; Doğuda Kingan Dağları,
Batıda Hazar Denizi, Guneyde Himalaya Dağları, Kuzeyde Sibirya'dır
GOCLERİN SEBEPLERİ:
1) Nufus artışı ve toprakların yetersiz kalışı,
2) Olumsuz iklim şartları(Kuraklık, şiddetli kışlar)
3) Kendi aralarında ve diğer kavimlerle olan mucadeleler
4) Salgın hastalıklar
5) Turklerin Cihan hakimiyeti duşuncesi(Guneşin doğduğu yerden, battığı yere kadar her yeri fethetme arzusu)
GOC YONLERİ:
Kuzeye Gidenler; Sibirya'ya
Doğuya Gidenler; Cin ve Uzakdoğu ulkelerine
Guneye Gidenler; Hindistan, Afganistan ve Cin'e
Batıya Gidenler; İki yol izlememişlerdir Bir kısmı Hazar Denizinin kuzeyinden Karadeniz'in
kuzeyine ve Avrupa'ya; Diğer kısmı ise Hazar Denizinin guneyinden İran,
Irak, Suriye, Mısır ve Anadolu'ya goc etmişlerdir
GOCLERİN SONUCLARI:
1) Orta Asya kultur ve Medeniyeti dunyanın değişik bolgelerine taşınmıştır
2) Goc etmeyip, Orta Asya'da kalan Turkler, ilk Turk Devleti olan Asya Hun Devletini
kurmuşlardır
3) Goc eden Turk boyları gittikleri yerlerde yeni Turk Devletleri kurarlarken, oralardaki bazı
devletleri de yıktılar
TURK ADININ ANLAMI VE KOKENİ:
1) Ziya Gokalp'e gore; Tore kelimesinden gelir Buna gore Turk demek Tureli Nizamlı,geleneklerine
bağlıdemektir
2) Danimarkalı Bilgin WAMBERY'e gore Turemekten(Turuk) gelir Buna gore Turk demek TUREMİŞ,COĞALMIŞ
demektir
3) Kaşgarlı Mahmut'un Divanı Lugatıt Turkadlı eserinde Turk demek OLGUNLUK CAĞIdemektir
4) Genel olarak Turk demek, GUCLU,KUVVETLİ manasında kabul edilir
ASYA HUN DEVLETİ (BUYUK HUN DEVLETİ) (MO 220MS300)
Kurulduğu tarih kesin olarak bilinmemektedir Tarihte bilinen İLK TURK DEVLETİ'dir
Bilinen ilk hukumdarı TUMAN(Teoman)'dır Teoman'dan sonra yerine oğlu METE HAN gecmiştir
Asya Hun devleti METE HAN zamanında en geniş sınırlarına ulaşmıştır
Cinliler Turk akınlarına karşı koymak icin CİN SEDDİ'ni yaptılar
NOT: Tarihte ilk defa butun Turkleri tek bayrak altında toplayan Turk Devleti Asya Hun devletidir
Buyuk Hun Devleti VERASET SİSTEMİ ve CİN SİYASETİ nedeniyle Doğu ve Batı Hun Devleti diye ikiye
ayrıldı
Batı Hunları ARAL GOLU civarına goc etmek zorunda kaldılar Doğu Hunları ise Kuzey ve Guney
olarak ikiye ayrıldı Ve daha sonra Cinliler tarafından ortadan kaldırıldı
TURKLERDE VERASET SİSTEMİ NASILDI?
Turklerde devlet hukumdar ailesinin ortak malı sayılırdı Ve ulke hukumdarın sağlığında oğulları
arasında paylaştırılırdı Her prensin(TEKİN) hukumdar olma hakkı vardı
NOT: Bu anlayış Turk devletlerinde sık sık taht kavgalarının cıkmasına ve Turk devletlerinin
parcalanmasına sebep olmuştur
TURKLERE KARŞI CİN SİYASETİ(POLİTİKASI) NASILDI?
Cin bozkır gocebe hayatı yaşayan ve savaşcılıkları gelişmiş olan Turk Ordusu karşısında caresiz
kalıyordu Hatta Turk Akınlarını durdurmak icin CİN SEDDİ'ni yaptırmıştı Buna rağmen Turkleri
durduramamıştı Bu durum karşısında caresiz kalan Cin şu siyaseti takip etti:
1 Cin prenslerini Hun Hakanlarıyla evlendirerek, prensesin yanında Hun sarayına cok sayıda hizmetkar
gonderdiler Bu hizmetkarlar casusluk faaliyetinde bulunarak,Turkler hakkında bilgi topladılar
2 Turk Beylerine hediyeler gondererek, onları kendilerine bağlamaya ve ekonomik olarak Cin'e bağımlı
yaşamaya alıştırdılar
3 Hediyeleri ve ekonomik yardımları birden keserek, Turkleri itaat altına almaya calıştılar
4 Turk Beylerini birbirlerine karşı kışkırtarak, Turk devletinin parcalanmasını sağladılar
ORNEK:
Bu konuda en iyi orneklerden biri, Asya Hun Devleti'nin Batı ve Doğu Hun Devleti diye ikiye ayrılması
olayıdır
Bu donemde Hun Devletinin başına gecen HUANYEH, Cin'in ekonomik yardımları kesmesi uzerine, kurultayı
toplayarak, Cin'e bağlanmayı teklif etti Ancak kardeşi CİCİ Bağımsızlığımız herşeyden once gelir
diyerek, Huanyeh'e karşı cıktı Boylece Hunlar ikiye ayrıldı Cin ile birleşen Huanyeh, kardeşi Batı
Hun Hakanı Cici uzerine giderek, Batı Hun Devletini ortadan kaldırdı Batı Hun Halkı Aral golu
cevresine goc etmek zorunda kaldı
AVRUPA(BATI) HUNLARI VE KAVİMLER GOCU
KAVİMLER GOCU(375):
Cici'ye bağlı Batı Hunları Cin'in ve Doğu Hunları'nın baskısıyla Aral Golu civarına goc etmişlerdi
Burada 200 sene hayatlarını surduren Batı Hunlarının nufusları arttı Toprakları yetersiz kalmaya
başladı Ve başka Turk Boylarının katılmasıyla guclendiler MS 374 yılında VOLGA (İTİL) nehrini aşarak
Batı'ya (Avrupa'ya) doğru ilerlemeye başladılar Turklerin bu ilerlemeleri karşısında onlerinde bulunan
Vizigot, Ostrogot, Vandal, Sakson, Frank, Germen gibi bir cok kavim hareketlenerek Turklerden kacmaya
başladılar
Boylece Batı Hun Turklerinin, sebep olduğu bu olaya tarihte KAVİMLER GOCU adı verilir(375)
KAVİMLER GOCUNUN SONUCLARI:
1) Roma İmparatorluğu; Doğu ve Batı Roma İmparatorluğu olmak uzere ikiye ayrıldı(395) Batı Roma
İmparatorluğu 476 yılında bu Germen kavimleri tarafından yıkıldı
2) Avrupa'nın ETNİK yapısı değişti (Germen kavimlerinin Avrupa'daki yerli kavimlerle karışması
sonucu yeni milletler ortaya cıktı)
3) Turkler Avrupa'da BATI HUN DEVLETİ'ni(AVRUPA HUN) kurdular
4) İngiltere, Fransa gibi Avrupa devletlerinin temeli atıldı
5) Avrupa'da FEODALİTE (DEREBEYLİK) rejimi ortaya cıktı
6) İlk cağ kapandı, Ortacağ başladı
AVRUPA HUN (BATI HUN) DEVLETİ
Kavimler gocunu başlatan Batı Hunları tarafından kurulmuştur İlk hukumdarları BALAMİR, en onemli
hukumdarları ATTİLA'dır
NOT: Anadolu'ya ilk Turk akınları Avrupa Hunları tarafından yapılmıştır
ULDIZ'IN ROMA SİYASETİ: Balamirden sonra Batı Hunlarının başına gecen Uldız, Roma İmparatorluğuna
karşı akılcı bir siyaset izlemiştir Hunların duşmanları Germen Kavimleri ile savaştığından, Batı
Roma İmparatorluğu ile iyi gecinmiş, Doğu Roma'yı(Bizans) ise baskı altına almaya calışmıştır
ATTİLA DONEMİ
Attila başlangıcta ULDIZ'ın siyasetini takip etmiş ve Bizans'ı baskı altına almak uzere Balkan seferleri duzenlemiştir Bizans'ı MARGUS ve ANATOLYUS antlaşmaları ile ağır ve vergilere bağlamıştır Bizans'ı dize getiren Atilla daha sonra Batı Roma uzerine yonelmiştir
ATTİLLA'NIN BATI ROMA SEFERLERİ:
1) Galya Seferi: Batı Roma Ordusuyla KATALON savaşını yaptı Kesin sonuc alınamadı(451)
2) İtalya Seferi: Bir yıl sonra 452'de Attila ikinci sefere cıktı Bu defa Roma ordusu Attila'nın
karşısına cıkmaya cesaret edemedi Romalılar Papayı Attila'ya elci olarak gonderdiler
Papayla goruşen Attila Roma'ya girmekten vazgecerek geri dondu
Attila'nın olumunden sonra Avrupa Hun Devleti eski gucunu koruyamayarak dağıldı
I GOKTURK DEVLETİ
552 yılında BUMİN KAĞAN tarafından Orta Asya'daki AVAR hakimiyetine son verilerek kuruldu Başkenti OTUGEN'dir Bumin KAĞAN kardeşi İSTEMİ YABGU'yu ulkenin batı topraklarına gonderdi
İSTEMİ YABGU'NUN BATI SİYASETİ:
İstemi Yabgu İpek yolunu kontrol etmek amacıyla AKHUNLARA karşı İran'daki SASANİ devletiyle işbirliği yaptı Bu işbirliği sonucu Akhun Devletinin toprakları Sasaniler ve Gokturkler tarafından paylaşıldı
İstemi Yabgu; bu defa Sasanilere karşı BİZANS ile işbirliği yaparak, Sasani devletinin zayıflamasını sağladı
NOT: Gokturk Bizans işbirliğinin Sasanileri zayıflatması, Hz Omer Devrinde İslam Ordularının
Sasanileri yenmesini kolaylaştırmıştır
GOKTURK DEVLETİ'NİN İKİYE AYRILMASI VE YIKILMASI:
Bumin Kağan'dan sonra yerine sırasıyla oğlu KoLo, Mukan(En parlak devir), Tapo ve İşbara gecti Bu
sure icinde Batı Yabgusu İstemi Yabgu daima doğudaki hakana bağlı kaldı Ancak İstemi Yabgu'nun
olumunden sonra yerine gecen oğlu TARDU aynı itaati gostermedi Cin'in kışkırması ile I Gokturk Devleti
Batı ve Doğu Gokturk Devleti olarak ikiye ayrıldı Her ikisine de daha sonra Cinliler son verdi
II GOKTURK DEVLETİ(KUTLUK DEVLETİ)
(682744)
I Gokturk devletinin parcalanıp yıkılmasıyla, Cinin egemenliğinde yaşayan Turkler, 50 yıl suren bir
esaret donemi yaşadılar Bu sure icinde defalarca Cine karşı ayaklandılar Ancak başarılı olamadılar
682 Yılında KUTLUK KAĞAN'ın başlattığı ayaklanma başarılı oldu Turkler Cinlileri topraklarından atarak
yeniden bağımsızlıklarına kavuştular(682) II Gokturk Devleti'ne kurucusundan dolayı KUTLUK
DEVLETİ de denir
NOT: Kutluk Kağan Cine karşı Ulusal Kurtuluş Savaşınagirişerek II Gokturk devletini kurmuştur Bu
ozelliği ile Kutluk Kağan Turkiye Cumhuriyeti'ni kuran MKemal Ataturk'e benzer
II Gokturk Devleti en parlak devrini BİLGE KAĞAN zamanında yaşamıştır Bilge Kağan ulkeyi kardeşi
KULTİGİN ve veziri TONYUKUK ile yonetmiştir Bilge Kağan'dan sonra zayıflayan Devlet; Karluk, Basmil
ve UYGUR Turkleri tarafından 744 yılında yıkılmıştır
GOKTURK DEVLETİ'NİN TURK TARİHİNDEKİ ONEMİ:
1) Tarihte ilk defa Turk adıyla kurulan devlet, Gokturk Devleti'dir
2) Orhun Anıtlarını dikerek (IIGokturk zamanında) Turk tarihi ve Turk edebiyatının ilk yazılı
kaynaklarını oluşturmuşlardır
3) Milliyetcilik duygusu, Fransız ihtilalinden 1000 yıl once Gokturkler doneminde en yuksek seviyede
yaşanmıştır
4) Asya Hun Devleti'nden sonra Turkleri tarihte ikinci defa tek bayrak altında toplamayı
başarmışlardır
UYGUR DEVLETİ (Orhun uygur devleti)
Turfan(Doğu Turkistan) Kansu(Sarı Uygur) Devleti
Uygur Devleti
ORHUN UYGUR DEVLETİ:
Karluk ve Basmiller'le birleşerek II Gokturk Devletini yıkan UYGURLAR Orhun bolgesinde UYGUR
DEVLETİ'ni kurdular(745)
Kurucuları KUTLUK BİLGE KUL KAĞAN, merkezleri Ordubalık (Karabalsagun)'dur
NOT: Kutluk Bilge Kul Kağan Turklerin şehir kuran ilk hukumdarıdır İlk Turk şehri Ordubalıkdır
Bilge Kul Kağan'dan sonra MOYENCUR başa gecmiş, onun doneminde Musluman Araplar(Abbasiler) ile
Cinliler arasında Talas Savaşı yaşandığından, Abbasilere yenilen Cinliler guc kaybına uğramışlardı Bu
durumdan yararlanan Uygurlar Cinin TARIM havzasını ele gecirdilerMoyencur'dan sonra başa BOGU KAĞAN
gecti
BOGU KAĞAN DEVRİ: Bu devirde Uygur Turkleri ile cin arasında iyi ilişkiler kuruldu, ticaret gelişti
Bogu Kağan Cine yardım amacıyla Tibet Seferinecıktı
Tibet Seferi ve Sonucları:
Bogu Kağan tibet seferi sırasında iki MANİ(MANİHEİZM) rahibini yanına alarak ulkesine geri
dondu Bu rahipler Uygur Turkleri arasında Mani dininin yayılmasına sebep oldular Ayrıca
Turkler arasında Budizm'de yayılmaya başladı
Mani Dininin Ozelliği: Avlanmayı, et yemeyi ve savaşmayı yasaklayan bir dindir
Mani Dininin Uygurlar uzerindeki Etkileri:
1 Uygurlar Savaşcılıklarını kaybettiler
2 Yerleşik hayata gectiler (Turklerde ilk defa yerleşik hayata Uygurlar gecmiştir)
3 Yerleşik hayata gecmeleriyle Uygurlar ticaret,bilim, sanat ve edebiyat gibi bir cok alanda
geliştiler
UYGUR DEVLETİ'NİN (ORHUN BOLGESİ) YIKILIŞI:
840 yılında bir başka Turk kavmi olan KIRGIZLAR Uygur Devletine son verdiler Kırgızlar'ın Orhun
Bolgesinden kovmalarıyla Uygurlar, Kansu ve Turfan bolgelerine goc etmek zorunda kaldılar
NOT: Kırgızlar; Orhun Bolgesinden Uygurları kovarak, buradaki Turk nufusunun azalmasına sebep
olmuşlardır Bu yuzden bu en eski Turk Yurdu, daha sonra Kırgızları yenen Moğolların eline gecerek
kolayca Moğollaşmış, MOĞOLİSTAN olarak anılmıştır ¦
TURFAN( DOĞU TURKİSTAN) UYGUR DEVLETİ:
Kırgızlar tarafından kovulan Uygurların bir kısmı Turfan Bolgesi'ne gelerek, burada yeni bir devlet
kurdular Bu devletleri de Moğollar tarafından 1207'de yıkıldı Uygurlar gunumuzde Doğu Turkistan diye
anılan bu bolgede Cin'e bağlı ozerk bir devlet olarak yaşamaktadır
KANSU(SARI UYGUR) DEVLETİ:
Kırgızlardan kacarak Kansu Bolgesi'ne gelen Uygurlar tarafından kurulan bu devlete Sarı Uygur Devleti
de denilmektedir 1209'da Moğolların hakimiyetine girmiştir
UYGURLARLA İLGİLİ DİĞER ONEMLİ HUSUSLAR:
18 harfli Uygur Alfabesini hazırladılar
Cengiz Han'ın egemenliğine girmelerine rağmen medeniyette geliştiklerinden Moğollar'ı devlet
teşkilatı, ticaret, bilim, sanat, alfabe gibi konularda etkilediler
Moğolların Turkleşmesinde onemli bir rol oynadılar (Ozbek ve Cağatay Turkleri)
İlk Musluman Turk Devleti Karahanlılar'la savaştılar(Sebep Uygurların Budizmi, Karahanlıların
İslamiyeti yaymak istemeleri)
Tahta harflerden MATBAA'yı oluşturdular, pamuktan KAĞIT yaptılar
Uygurlar Yerleşik hayata gecen ilk Turk topluluğudur
DİĞER TURK DEVLETLERİ VE TOPLULUKLARI
1) İSKİTLER(SAKALAR): MO VII yuzyılda batıya doğru goc ederek Karadeniz'in kuzeyinden
Tuna nehrine kadar uzanan topraklara yerleştiler Batı kaynakları bu topluluğa İskitler, İranlılar ise
Sakalar adını vermişlerdir Medler, Persler, Asurlular ve Urartularla savaşmışlardır Anadolu, Suriye
ve Mısır'a kadar akınlarda bulunmuşlardır İskitlerin yonetici kesimi Turklerden meydana
geliyordu Yaşayış ve inanışları Turklerle aynıydı En onemli edebiyat eserleri ALPER TUNGA
DESTANI'dır
2) AKHUNLAR (EFTALİT) DEVLETİ: Hun soyundan gelmektedirler Afganistan'ın batısında MS350
yıllarında kurulan bu Turk Devleti HEFTAL isimli hukumdarından dolayı EFTALİT DEVLETİ diye de
anılır
Akhunlar Sasani Devletinde başlayan MAZDEK İSYANI'nı bastırmakta etkili oldular
MAZDEK: Sasani Devletinde yaşayan Mazdek,kadın ve servetin ortak olması durumunda
her turlu huzursuzluğun ortadan kalkacağını savunan bir kişiydi
Gokturk Devleti'nin Batı Bolgelerini idare eden İSTEMİ YABGU ipek yoluna egemen olmak icin,
Sasanilerle ortak hareket ederek Akhun Devleti'nin yıkılmasını sağladı Akhun Devleti'nin
toprakları Sasani ve Gokturk devleti arasında paylaşıldı
3) BAŞKIRTLAR(BAŞKURTLAR): X yuzyılda İtil(Volga) nehri civarında oturmakta idiler Moğol istilası
sırasında Moğol egemenliğine girdiler
4) SABARLAR (SİBİRLER SABİRLER): Onceleri Hun devletinin egemenliğinde yaşayan Sibirler,
VI yuzyıl başlarında Avarların baskısıyla batıya goc ederek Ural dağlarının guney doğusuna yerleştiler
Sasanilerle anlaşarak, Bizans'a karşı savaştılar Anadolu'ya akınlar yaptılar
NOT: Anadolu'ya ilk Turk akınları Avrupa Hunları tarafından, ikinci akın Sibirler tarafından yapılmıştır
Bugunku SİBİRYA adı Sibir Turklerinden gelir
Avarlara yenilince Hazar Turklerine karıştılar Hazar Devletinin asıl kitlesini oluşturdular
5) TURGEŞ DEVLETİ: I Gokturk Devletine bağlı olan Turgişler 630 yılında Gokturk devletinin
yıkılmasıyla serbest kaldılar BAGA TARKAN Turgiş Devleti'ni kurdu Kendi adına para bastı
II Gokturk devletinin kurulmasıyla yeniden Gokturk egemenliğine girdiler II Gokturklerin son
donemlerinde yeniden serbest kalan Turgişlerin başına SULU KAĞAN gecti Sulu Kağan Emevilere
karşı mucadele etti
NOT: Turgişler Emevi ordularını durdurarak, Orta Asyanın Araplaşmasını onlediler
766 yılında Turgiş Devletine Karluklar son verdi
6) KARLUKLAR: II Gokturk Devletinin yıkılmasında Basmil ve Uygurlar'la birleşerek rol oynadılar
Talas savaşında Cin'e karşı Arapları destekleyerek Orta Asyanın Cinlileşmesini ve İslamiyetin
yayılmasını kolaylaştırdılar
İslamiyeti kabul eden ilk Turk boylarındandırlar (İlk boy Kıpcaklar'dır)
İlk Musluman Turk Devleti olan KARAHANLILAR'ın kurulmasında etkili oldular
7) KIRGIZLAR:
840 Yılında Otugen'i alarak Uygur Devletine son verdiler
NOT: Kırgızlar; Orhun Bolgesinden Uygurları kovarak, buradaki Turk nufusunun azalmasına sebep
olmuşlardır Bu yuzden bu en eski Turk Yurdu, daha sonra Kırgızları yenen Moğolların eline gecerek
kolayca Moğollaşacak ve MOĞOLİSTAN olarak anılacaktır
1207 yılında Cengiz Han tarafından yıkılmıştır
NOT: Kırgızlar, Cengiz Han'a bağlanan ilk Turk Kavmidir
Daha sonra Rusların egemenliğine girmişlerdir
1916'da Ruslara karşı MİLLİ İSYAN adı verilen bir ayaklanma başlatmışlar, ancak Rus Carı tarafından
ağır bir şekilde cezalandırılmışlardır
1936'da Sovyetler birliğinin 15 Cumhuriyetinden biri olmuşlar, 1991'de Sovyet Rusya'nın
dağılmasıyla Bağımsız KIRGIZISTAN DEVLETİ kurulmuştur Başkenti BİŞKEK'dir
8) KİMEKLER: Batı Gokturk topluluklarındandır İrtiş ırmağı civarında yaşıyorlardı XI yuzyıla doğru
diğer Turk topluluklarıyla kaynaşarak, yok oldular
KARADENİZ'İN KUZEYİNDE KURULAN VE AVRUPA'YA YURUYEN
TURK TOPLULUK VE DEVLETLERİ
Bunlar Avrupa Hunları, Sabirler, Avarlar, Bulgarlar, Hazarlar, Macarlar, Pecenekler,
Kumanlar(Kıpcaklar) ve Oğuzlar(Uzlar)'dır
1) AVARLAR:
552 yılında Orta Asya'daki Avar İmparatorluğuna Gokturkler son verince, batıya doğru ilerleyerek
Romanya'ya giren AVARLAR merkezi MACARİSTAN olan yeni devletlerini kurdular
Cin kaynakları Avarlara JUAN JUAN demektedir
619 yılında tek başına, 629 yılında da Sasanilerle ortaklaşa İstanbul'u kuşattılar
NOT: İlk defa İstanbulu kuşatan Turkler, Avarlardır
Slav topluluklarının goc etmesine neden olarak, bunların doğu Avrupa ve Balkanlara inmesini
sağladılar Boylece Balkanların Slavlaşmasında etkili oldular
805 yılında Franklar tarafından yıkıldılar
2) BULGARLAR:
Batı Hunları ve Ogur Turklerinin karışmasıyla ortaya cıkan Turk topluluğuna BULGAR denir (Bulgar
kelimesi karışmak anlamındadır)
BUYUK BULGARYA DEVLETİ
Tuna Bulgar Kama(Volga İtil)
Devleti Bulgar Devleti
Karadeniz'in kuzeyinde Gokturk Devletinin yıkılmasıyla Buyuk Bulgarya Devletikuruldu Ancak
kurucusu KUBRAT'ın olumuyle Hazarlar tarafından yıkıldı Bulgarların bir kısmı Tuna nehri, bir
kısmı da Volga nehri kıyılarına goc etmek zorunda kaldı
Tuna Bulgar Devleti: Buyuk Bulgarya Devleti'nin yıkılmasından sonra Tuna boylarına (Bugunku
Bulgaristan) goc eden Bulgar Turkleri burada Tuna Bulgar Devletini kurdular
KURUM HAN zamanında Bizans'ı kuşattılar (Avarlardan sonra Bizans'ı kuşatan
2 turk kavmidir)
Bu bolgedeki halkın coğu Slav olduğu icin Turkler zamanla Slavlaşmaya
başladılar Boris Han zamanında Hırıstiyanlığı kabul ettiler
Daha sonra ortaya cıkan bugunku Bulgaristan Devleti Turk değil Slav
devletidir
Bugunku Bulgaristan'da yaşayan Turkler, Osmanlılar zamanında balkanlara
yerleştirilen Turklerdir
Kama Bulgar Devleti: Buyuk Bulgarya Devletinin yıkılmasından sonra Volga İtil kıyılarına giden
Bulgarlar burada Kama Bulgar Devletini kurdular
Hukumdarları Almış Han zamanında(X yuzyıl) musluman oldular
1236'da Moğolların egemenliğine girdiler Altınorda Devletinin
parcalanmasıyla kurulan KAZAN HANLIĞInın esas kitlesini oluşturdular
(Kama Bulgarlarına bugun KAZAN TURKLERİ denilir)
NOT: İtil(Kama) ulgarları benliklerini bugun de koruyarak varlıklarını surdurmuşlerdir Ancak
Tuna Bulgarları Slavlar arasında yok olup gitmişlerdir Bunda İtil Bulgarlarının
İslamiyeti, Tuna Bulgarlarının ise hırıstiyanlığı kabul etmesinin payı buyuktur
tarihi turk devletleri
İslamiyetten once kurulan Turk Devletleri hangiler
İSLAMİYETTEN ONCE TURK DEVLETLERİ
TURKLERİN ANAYURDU:
Turklerin tarih sahnesine cıkışları Orta Asya'dır Orta Asya'nın sınırları; Doğuda Kingan Dağları,
Batıda Hazar Denizi, Guneyde Himalaya Dağları, Kuzeyde Sibirya'dır
GOCLERİN SEBEPLERİ:
1) Nufus artışı ve toprakların yetersiz kalışı,
2) Olumsuz iklim şartları(Kuraklık, şiddetli kışlar)
3) Kendi aralarında ve diğer kavimlerle olan mucadeleler
4) Salgın hastalıklar
5) Turklerin Cihan hakimiyeti duşuncesi(Guneşin doğduğu yerden, battığı yere kadar her yeri fethetme arzusu)
GOC YONLERİ:
Kuzeye Gidenler; Sibirya'ya
Doğuya Gidenler; Cin ve Uzakdoğu ulkelerine
Guneye Gidenler; Hindistan, Afganistan ve Cin'e
Batıya Gidenler; İki yol izlememişlerdir Bir kısmı Hazar Denizinin kuzeyinden Karadeniz'in
kuzeyine ve Avrupa'ya; Diğer kısmı ise Hazar Denizinin guneyinden İran,
Irak, Suriye, Mısır ve Anadolu'ya goc etmişlerdir
GOCLERİN SONUCLARI:
1) Orta Asya kultur ve Medeniyeti dunyanın değişik bolgelerine taşınmıştır
2) Goc etmeyip, Orta Asya'da kalan Turkler, ilk Turk Devleti olan Asya Hun Devletini
kurmuşlardır
3) Goc eden Turk boyları gittikleri yerlerde yeni Turk Devletleri kurarlarken, oralardaki bazı
devletleri de yıktılar
TURK ADININ ANLAMI VE KOKENİ:
1) Ziya Gokalp'e gore; Tore kelimesinden gelir Buna gore Turk demek Tureli Nizamlı,geleneklerine
bağlıdemektir
2) Danimarkalı Bilgin WAMBERY'e gore Turemekten(Turuk) gelir Buna gore Turk demek TUREMİŞ,COĞALMIŞ
demektir
3) Kaşgarlı Mahmut'un Divanı Lugatıt Turkadlı eserinde Turk demek OLGUNLUK CAĞIdemektir
4) Genel olarak Turk demek, GUCLU,KUVVETLİ manasında kabul edilir
ASYA HUN DEVLETİ (BUYUK HUN DEVLETİ) (MO 220MS300)
Kurulduğu tarih kesin olarak bilinmemektedir Tarihte bilinen İLK TURK DEVLETİ'dir
Bilinen ilk hukumdarı TUMAN(Teoman)'dır Teoman'dan sonra yerine oğlu METE HAN gecmiştir
Asya Hun devleti METE HAN zamanında en geniş sınırlarına ulaşmıştır
Cinliler Turk akınlarına karşı koymak icin CİN SEDDİ'ni yaptılar
NOT: Tarihte ilk defa butun Turkleri tek bayrak altında toplayan Turk Devleti Asya Hun devletidir
Buyuk Hun Devleti VERASET SİSTEMİ ve CİN SİYASETİ nedeniyle Doğu ve Batı Hun Devleti diye ikiye
ayrıldı
Batı Hunları ARAL GOLU civarına goc etmek zorunda kaldılar Doğu Hunları ise Kuzey ve Guney
olarak ikiye ayrıldı Ve daha sonra Cinliler tarafından ortadan kaldırıldı
TURKLERDE VERASET SİSTEMİ NASILDI?
Turklerde devlet hukumdar ailesinin ortak malı sayılırdı Ve ulke hukumdarın sağlığında oğulları
arasında paylaştırılırdı Her prensin(TEKİN) hukumdar olma hakkı vardı
NOT: Bu anlayış Turk devletlerinde sık sık taht kavgalarının cıkmasına ve Turk devletlerinin
parcalanmasına sebep olmuştur
TURKLERE KARŞI CİN SİYASETİ(POLİTİKASI) NASILDI?
Cin bozkır gocebe hayatı yaşayan ve savaşcılıkları gelişmiş olan Turk Ordusu karşısında caresiz
kalıyordu Hatta Turk Akınlarını durdurmak icin CİN SEDDİ'ni yaptırmıştı Buna rağmen Turkleri
durduramamıştı Bu durum karşısında caresiz kalan Cin şu siyaseti takip etti:
1 Cin prenslerini Hun Hakanlarıyla evlendirerek, prensesin yanında Hun sarayına cok sayıda hizmetkar
gonderdiler Bu hizmetkarlar casusluk faaliyetinde bulunarak,Turkler hakkında bilgi topladılar
2 Turk Beylerine hediyeler gondererek, onları kendilerine bağlamaya ve ekonomik olarak Cin'e bağımlı
yaşamaya alıştırdılar
3 Hediyeleri ve ekonomik yardımları birden keserek, Turkleri itaat altına almaya calıştılar
4 Turk Beylerini birbirlerine karşı kışkırtarak, Turk devletinin parcalanmasını sağladılar
ORNEK:
Bu konuda en iyi orneklerden biri, Asya Hun Devleti'nin Batı ve Doğu Hun Devleti diye ikiye ayrılması
olayıdır
Bu donemde Hun Devletinin başına gecen HUANYEH, Cin'in ekonomik yardımları kesmesi uzerine, kurultayı
toplayarak, Cin'e bağlanmayı teklif etti Ancak kardeşi CİCİ Bağımsızlığımız herşeyden once gelir
diyerek, Huanyeh'e karşı cıktı Boylece Hunlar ikiye ayrıldı Cin ile birleşen Huanyeh, kardeşi Batı
Hun Hakanı Cici uzerine giderek, Batı Hun Devletini ortadan kaldırdı Batı Hun Halkı Aral golu
cevresine goc etmek zorunda kaldı
AVRUPA(BATI) HUNLARI VE KAVİMLER GOCU
KAVİMLER GOCU(375):
Cici'ye bağlı Batı Hunları Cin'in ve Doğu Hunları'nın baskısıyla Aral Golu civarına goc etmişlerdi
Burada 200 sene hayatlarını surduren Batı Hunlarının nufusları arttı Toprakları yetersiz kalmaya
başladı Ve başka Turk Boylarının katılmasıyla guclendiler MS 374 yılında VOLGA (İTİL) nehrini aşarak
Batı'ya (Avrupa'ya) doğru ilerlemeye başladılar Turklerin bu ilerlemeleri karşısında onlerinde bulunan
Vizigot, Ostrogot, Vandal, Sakson, Frank, Germen gibi bir cok kavim hareketlenerek Turklerden kacmaya
başladılar
Boylece Batı Hun Turklerinin, sebep olduğu bu olaya tarihte KAVİMLER GOCU adı verilir(375)
KAVİMLER GOCUNUN SONUCLARI:
1) Roma İmparatorluğu; Doğu ve Batı Roma İmparatorluğu olmak uzere ikiye ayrıldı(395) Batı Roma
İmparatorluğu 476 yılında bu Germen kavimleri tarafından yıkıldı
2) Avrupa'nın ETNİK yapısı değişti (Germen kavimlerinin Avrupa'daki yerli kavimlerle karışması
sonucu yeni milletler ortaya cıktı)
3) Turkler Avrupa'da BATI HUN DEVLETİ'ni(AVRUPA HUN) kurdular
4) İngiltere, Fransa gibi Avrupa devletlerinin temeli atıldı
5) Avrupa'da FEODALİTE (DEREBEYLİK) rejimi ortaya cıktı
6) İlk cağ kapandı, Ortacağ başladı
AVRUPA HUN (BATI HUN) DEVLETİ
Kavimler gocunu başlatan Batı Hunları tarafından kurulmuştur İlk hukumdarları BALAMİR, en onemli
hukumdarları ATTİLA'dır
NOT: Anadolu'ya ilk Turk akınları Avrupa Hunları tarafından yapılmıştır
ULDIZ'IN ROMA SİYASETİ: Balamirden sonra Batı Hunlarının başına gecen Uldız, Roma İmparatorluğuna
karşı akılcı bir siyaset izlemiştir Hunların duşmanları Germen Kavimleri ile savaştığından, Batı
Roma İmparatorluğu ile iyi gecinmiş, Doğu Roma'yı(Bizans) ise baskı altına almaya calışmıştır
ATTİLA DONEMİ
Attila başlangıcta ULDIZ'ın siyasetini takip etmiş ve Bizans'ı baskı altına almak uzere Balkan seferleri duzenlemiştir Bizans'ı MARGUS ve ANATOLYUS antlaşmaları ile ağır ve vergilere bağlamıştır Bizans'ı dize getiren Atilla daha sonra Batı Roma uzerine yonelmiştir
ATTİLLA'NIN BATI ROMA SEFERLERİ:
1) Galya Seferi: Batı Roma Ordusuyla KATALON savaşını yaptı Kesin sonuc alınamadı(451)
2) İtalya Seferi: Bir yıl sonra 452'de Attila ikinci sefere cıktı Bu defa Roma ordusu Attila'nın
karşısına cıkmaya cesaret edemedi Romalılar Papayı Attila'ya elci olarak gonderdiler
Papayla goruşen Attila Roma'ya girmekten vazgecerek geri dondu
Attila'nın olumunden sonra Avrupa Hun Devleti eski gucunu koruyamayarak dağıldı
I GOKTURK DEVLETİ
552 yılında BUMİN KAĞAN tarafından Orta Asya'daki AVAR hakimiyetine son verilerek kuruldu Başkenti OTUGEN'dir Bumin KAĞAN kardeşi İSTEMİ YABGU'yu ulkenin batı topraklarına gonderdi
İSTEMİ YABGU'NUN BATI SİYASETİ:
İstemi Yabgu İpek yolunu kontrol etmek amacıyla AKHUNLARA karşı İran'daki SASANİ devletiyle işbirliği yaptı Bu işbirliği sonucu Akhun Devletinin toprakları Sasaniler ve Gokturkler tarafından paylaşıldı
İstemi Yabgu; bu defa Sasanilere karşı BİZANS ile işbirliği yaparak, Sasani devletinin zayıflamasını sağladı
NOT: Gokturk Bizans işbirliğinin Sasanileri zayıflatması, Hz Omer Devrinde İslam Ordularının
Sasanileri yenmesini kolaylaştırmıştır
GOKTURK DEVLETİ'NİN İKİYE AYRILMASI VE YIKILMASI:
Bumin Kağan'dan sonra yerine sırasıyla oğlu KoLo, Mukan(En parlak devir), Tapo ve İşbara gecti Bu
sure icinde Batı Yabgusu İstemi Yabgu daima doğudaki hakana bağlı kaldı Ancak İstemi Yabgu'nun
olumunden sonra yerine gecen oğlu TARDU aynı itaati gostermedi Cin'in kışkırması ile I Gokturk Devleti
Batı ve Doğu Gokturk Devleti olarak ikiye ayrıldı Her ikisine de daha sonra Cinliler son verdi
II GOKTURK DEVLETİ(KUTLUK DEVLETİ)
(682744)
I Gokturk devletinin parcalanıp yıkılmasıyla, Cinin egemenliğinde yaşayan Turkler, 50 yıl suren bir
esaret donemi yaşadılar Bu sure icinde defalarca Cine karşı ayaklandılar Ancak başarılı olamadılar
682 Yılında KUTLUK KAĞAN'ın başlattığı ayaklanma başarılı oldu Turkler Cinlileri topraklarından atarak
yeniden bağımsızlıklarına kavuştular(682) II Gokturk Devleti'ne kurucusundan dolayı KUTLUK
DEVLETİ de denir
NOT: Kutluk Kağan Cine karşı Ulusal Kurtuluş Savaşınagirişerek II Gokturk devletini kurmuştur Bu
ozelliği ile Kutluk Kağan Turkiye Cumhuriyeti'ni kuran MKemal Ataturk'e benzer
II Gokturk Devleti en parlak devrini BİLGE KAĞAN zamanında yaşamıştır Bilge Kağan ulkeyi kardeşi
KULTİGİN ve veziri TONYUKUK ile yonetmiştir Bilge Kağan'dan sonra zayıflayan Devlet; Karluk, Basmil
ve UYGUR Turkleri tarafından 744 yılında yıkılmıştır
GOKTURK DEVLETİ'NİN TURK TARİHİNDEKİ ONEMİ:
1) Tarihte ilk defa Turk adıyla kurulan devlet, Gokturk Devleti'dir
2) Orhun Anıtlarını dikerek (IIGokturk zamanında) Turk tarihi ve Turk edebiyatının ilk yazılı
kaynaklarını oluşturmuşlardır
3) Milliyetcilik duygusu, Fransız ihtilalinden 1000 yıl once Gokturkler doneminde en yuksek seviyede
yaşanmıştır
4) Asya Hun Devleti'nden sonra Turkleri tarihte ikinci defa tek bayrak altında toplamayı
başarmışlardır
UYGUR DEVLETİ (Orhun uygur devleti)
Turfan(Doğu Turkistan) Kansu(Sarı Uygur) Devleti
Uygur Devleti
ORHUN UYGUR DEVLETİ:
Karluk ve Basmiller'le birleşerek II Gokturk Devletini yıkan UYGURLAR Orhun bolgesinde UYGUR
DEVLETİ'ni kurdular(745)
Kurucuları KUTLUK BİLGE KUL KAĞAN, merkezleri Ordubalık (Karabalsagun)'dur
NOT: Kutluk Bilge Kul Kağan Turklerin şehir kuran ilk hukumdarıdır İlk Turk şehri Ordubalıkdır
Bilge Kul Kağan'dan sonra MOYENCUR başa gecmiş, onun doneminde Musluman Araplar(Abbasiler) ile
Cinliler arasında Talas Savaşı yaşandığından, Abbasilere yenilen Cinliler guc kaybına uğramışlardı Bu
durumdan yararlanan Uygurlar Cinin TARIM havzasını ele gecirdilerMoyencur'dan sonra başa BOGU KAĞAN
gecti
BOGU KAĞAN DEVRİ: Bu devirde Uygur Turkleri ile cin arasında iyi ilişkiler kuruldu, ticaret gelişti
Bogu Kağan Cine yardım amacıyla Tibet Seferinecıktı
Tibet Seferi ve Sonucları:
Bogu Kağan tibet seferi sırasında iki MANİ(MANİHEİZM) rahibini yanına alarak ulkesine geri
dondu Bu rahipler Uygur Turkleri arasında Mani dininin yayılmasına sebep oldular Ayrıca
Turkler arasında Budizm'de yayılmaya başladı
Mani Dininin Ozelliği: Avlanmayı, et yemeyi ve savaşmayı yasaklayan bir dindir
Mani Dininin Uygurlar uzerindeki Etkileri:
1 Uygurlar Savaşcılıklarını kaybettiler
2 Yerleşik hayata gectiler (Turklerde ilk defa yerleşik hayata Uygurlar gecmiştir)
3 Yerleşik hayata gecmeleriyle Uygurlar ticaret,bilim, sanat ve edebiyat gibi bir cok alanda
geliştiler
UYGUR DEVLETİ'NİN (ORHUN BOLGESİ) YIKILIŞI:
840 yılında bir başka Turk kavmi olan KIRGIZLAR Uygur Devletine son verdiler Kırgızlar'ın Orhun
Bolgesinden kovmalarıyla Uygurlar, Kansu ve Turfan bolgelerine goc etmek zorunda kaldılar
NOT: Kırgızlar; Orhun Bolgesinden Uygurları kovarak, buradaki Turk nufusunun azalmasına sebep
olmuşlardır Bu yuzden bu en eski Turk Yurdu, daha sonra Kırgızları yenen Moğolların eline gecerek
kolayca Moğollaşmış, MOĞOLİSTAN olarak anılmıştır ¦
TURFAN( DOĞU TURKİSTAN) UYGUR DEVLETİ:
Kırgızlar tarafından kovulan Uygurların bir kısmı Turfan Bolgesi'ne gelerek, burada yeni bir devlet
kurdular Bu devletleri de Moğollar tarafından 1207'de yıkıldı Uygurlar gunumuzde Doğu Turkistan diye
anılan bu bolgede Cin'e bağlı ozerk bir devlet olarak yaşamaktadır
KANSU(SARI UYGUR) DEVLETİ:
Kırgızlardan kacarak Kansu Bolgesi'ne gelen Uygurlar tarafından kurulan bu devlete Sarı Uygur Devleti
de denilmektedir 1209'da Moğolların hakimiyetine girmiştir
UYGURLARLA İLGİLİ DİĞER ONEMLİ HUSUSLAR:
18 harfli Uygur Alfabesini hazırladılar
Cengiz Han'ın egemenliğine girmelerine rağmen medeniyette geliştiklerinden Moğollar'ı devlet
teşkilatı, ticaret, bilim, sanat, alfabe gibi konularda etkilediler
Moğolların Turkleşmesinde onemli bir rol oynadılar (Ozbek ve Cağatay Turkleri)
İlk Musluman Turk Devleti Karahanlılar'la savaştılar(Sebep Uygurların Budizmi, Karahanlıların
İslamiyeti yaymak istemeleri)
Tahta harflerden MATBAA'yı oluşturdular, pamuktan KAĞIT yaptılar
Uygurlar Yerleşik hayata gecen ilk Turk topluluğudur
DİĞER TURK DEVLETLERİ VE TOPLULUKLARI
1) İSKİTLER(SAKALAR): MO VII yuzyılda batıya doğru goc ederek Karadeniz'in kuzeyinden
Tuna nehrine kadar uzanan topraklara yerleştiler Batı kaynakları bu topluluğa İskitler, İranlılar ise
Sakalar adını vermişlerdir Medler, Persler, Asurlular ve Urartularla savaşmışlardır Anadolu, Suriye
ve Mısır'a kadar akınlarda bulunmuşlardır İskitlerin yonetici kesimi Turklerden meydana
geliyordu Yaşayış ve inanışları Turklerle aynıydı En onemli edebiyat eserleri ALPER TUNGA
DESTANI'dır
2) AKHUNLAR (EFTALİT) DEVLETİ: Hun soyundan gelmektedirler Afganistan'ın batısında MS350
yıllarında kurulan bu Turk Devleti HEFTAL isimli hukumdarından dolayı EFTALİT DEVLETİ diye de
anılır
Akhunlar Sasani Devletinde başlayan MAZDEK İSYANI'nı bastırmakta etkili oldular
MAZDEK: Sasani Devletinde yaşayan Mazdek,kadın ve servetin ortak olması durumunda
her turlu huzursuzluğun ortadan kalkacağını savunan bir kişiydi
Gokturk Devleti'nin Batı Bolgelerini idare eden İSTEMİ YABGU ipek yoluna egemen olmak icin,
Sasanilerle ortak hareket ederek Akhun Devleti'nin yıkılmasını sağladı Akhun Devleti'nin
toprakları Sasani ve Gokturk devleti arasında paylaşıldı
3) BAŞKIRTLAR(BAŞKURTLAR): X yuzyılda İtil(Volga) nehri civarında oturmakta idiler Moğol istilası
sırasında Moğol egemenliğine girdiler
4) SABARLAR (SİBİRLER SABİRLER): Onceleri Hun devletinin egemenliğinde yaşayan Sibirler,
VI yuzyıl başlarında Avarların baskısıyla batıya goc ederek Ural dağlarının guney doğusuna yerleştiler
Sasanilerle anlaşarak, Bizans'a karşı savaştılar Anadolu'ya akınlar yaptılar
NOT: Anadolu'ya ilk Turk akınları Avrupa Hunları tarafından, ikinci akın Sibirler tarafından yapılmıştır
Bugunku SİBİRYA adı Sibir Turklerinden gelir
Avarlara yenilince Hazar Turklerine karıştılar Hazar Devletinin asıl kitlesini oluşturdular
5) TURGEŞ DEVLETİ: I Gokturk Devletine bağlı olan Turgişler 630 yılında Gokturk devletinin
yıkılmasıyla serbest kaldılar BAGA TARKAN Turgiş Devleti'ni kurdu Kendi adına para bastı
II Gokturk devletinin kurulmasıyla yeniden Gokturk egemenliğine girdiler II Gokturklerin son
donemlerinde yeniden serbest kalan Turgişlerin başına SULU KAĞAN gecti Sulu Kağan Emevilere
karşı mucadele etti
NOT: Turgişler Emevi ordularını durdurarak, Orta Asyanın Araplaşmasını onlediler
766 yılında Turgiş Devletine Karluklar son verdi
6) KARLUKLAR: II Gokturk Devletinin yıkılmasında Basmil ve Uygurlar'la birleşerek rol oynadılar
Talas savaşında Cin'e karşı Arapları destekleyerek Orta Asyanın Cinlileşmesini ve İslamiyetin
yayılmasını kolaylaştırdılar
İslamiyeti kabul eden ilk Turk boylarındandırlar (İlk boy Kıpcaklar'dır)
İlk Musluman Turk Devleti olan KARAHANLILAR'ın kurulmasında etkili oldular
7) KIRGIZLAR:
840 Yılında Otugen'i alarak Uygur Devletine son verdiler
NOT: Kırgızlar; Orhun Bolgesinden Uygurları kovarak, buradaki Turk nufusunun azalmasına sebep
olmuşlardır Bu yuzden bu en eski Turk Yurdu, daha sonra Kırgızları yenen Moğolların eline gecerek
kolayca Moğollaşacak ve MOĞOLİSTAN olarak anılacaktır
1207 yılında Cengiz Han tarafından yıkılmıştır
NOT: Kırgızlar, Cengiz Han'a bağlanan ilk Turk Kavmidir
Daha sonra Rusların egemenliğine girmişlerdir
1916'da Ruslara karşı MİLLİ İSYAN adı verilen bir ayaklanma başlatmışlar, ancak Rus Carı tarafından
ağır bir şekilde cezalandırılmışlardır
1936'da Sovyetler birliğinin 15 Cumhuriyetinden biri olmuşlar, 1991'de Sovyet Rusya'nın
dağılmasıyla Bağımsız KIRGIZISTAN DEVLETİ kurulmuştur Başkenti BİŞKEK'dir
8) KİMEKLER: Batı Gokturk topluluklarındandır İrtiş ırmağı civarında yaşıyorlardı XI yuzyıla doğru
diğer Turk topluluklarıyla kaynaşarak, yok oldular
KARADENİZ'İN KUZEYİNDE KURULAN VE AVRUPA'YA YURUYEN
TURK TOPLULUK VE DEVLETLERİ
Bunlar Avrupa Hunları, Sabirler, Avarlar, Bulgarlar, Hazarlar, Macarlar, Pecenekler,
Kumanlar(Kıpcaklar) ve Oğuzlar(Uzlar)'dır
1) AVARLAR:
552 yılında Orta Asya'daki Avar İmparatorluğuna Gokturkler son verince, batıya doğru ilerleyerek
Romanya'ya giren AVARLAR merkezi MACARİSTAN olan yeni devletlerini kurdular
Cin kaynakları Avarlara JUAN JUAN demektedir
619 yılında tek başına, 629 yılında da Sasanilerle ortaklaşa İstanbul'u kuşattılar
NOT: İlk defa İstanbulu kuşatan Turkler, Avarlardır
Slav topluluklarının goc etmesine neden olarak, bunların doğu Avrupa ve Balkanlara inmesini
sağladılar Boylece Balkanların Slavlaşmasında etkili oldular
805 yılında Franklar tarafından yıkıldılar
2) BULGARLAR:
Batı Hunları ve Ogur Turklerinin karışmasıyla ortaya cıkan Turk topluluğuna BULGAR denir (Bulgar
kelimesi karışmak anlamındadır)
BUYUK BULGARYA DEVLETİ
Tuna Bulgar Kama(Volga İtil)
Devleti Bulgar Devleti
Karadeniz'in kuzeyinde Gokturk Devletinin yıkılmasıyla Buyuk Bulgarya Devletikuruldu Ancak
kurucusu KUBRAT'ın olumuyle Hazarlar tarafından yıkıldı Bulgarların bir kısmı Tuna nehri, bir
kısmı da Volga nehri kıyılarına goc etmek zorunda kaldı
Tuna Bulgar Devleti: Buyuk Bulgarya Devleti'nin yıkılmasından sonra Tuna boylarına (Bugunku
Bulgaristan) goc eden Bulgar Turkleri burada Tuna Bulgar Devletini kurdular
KURUM HAN zamanında Bizans'ı kuşattılar (Avarlardan sonra Bizans'ı kuşatan
2 turk kavmidir)
Bu bolgedeki halkın coğu Slav olduğu icin Turkler zamanla Slavlaşmaya
başladılar Boris Han zamanında Hırıstiyanlığı kabul ettiler
Daha sonra ortaya cıkan bugunku Bulgaristan Devleti Turk değil Slav
devletidir
Bugunku Bulgaristan'da yaşayan Turkler, Osmanlılar zamanında balkanlara
yerleştirilen Turklerdir
Kama Bulgar Devleti: Buyuk Bulgarya Devletinin yıkılmasından sonra Volga İtil kıyılarına giden
Bulgarlar burada Kama Bulgar Devletini kurdular
Hukumdarları Almış Han zamanında(X yuzyıl) musluman oldular
1236'da Moğolların egemenliğine girdiler Altınorda Devletinin
parcalanmasıyla kurulan KAZAN HANLIĞInın esas kitlesini oluşturdular
(Kama Bulgarlarına bugun KAZAN TURKLERİ denilir)
NOT: İtil(Kama) ulgarları benliklerini bugun de koruyarak varlıklarını surdurmuşlerdir Ancak
Tuna Bulgarları Slavlar arasında yok olup gitmişlerdir Bunda İtil Bulgarlarının
İslamiyeti, Tuna Bulgarlarının ise hırıstiyanlığı kabul etmesinin payı buyuktur