Işık Hızı Nasıl Ölçülür?

[theking]

Işık Hızı Nasıl Ölçülür - Işık Hızının Ölçülmesi

17. yüzyıla kadar ışığın sonsuz hızda ilerlediği varsayılıyordu. Buna dayanak olarak, ay tutulması sırasında dünyanın aya düşen gölgesinde gözlemlenen bir geçikme olmayışı gösteriliyordu. Şimdi biliyoruz ki ışık, bu geçikmeyi gözlemleyebilmek için çok hızlıdır.

Galileo ışık hızının sonsuz olduğundan şüphe duydu. Ve bir fenerin üzerini örtüp,açarak bir kaç mil öteden ışık hızını ölçmeyi tasarladı.Bunu deneyip denemediğini bilmiyoruz.Ama ilk başarılı deneme 1676 yılında Olaus Roemer tarafından gerçekleştirildi.Roemer, Jupiter'in uydularının tutulma zamanının dünyadan uzaklaştıkça arttığını fark etti.Bunu ışığın dünya ile jupiter arasındaki mesafenin artması sonucu ,ışığın katetmesi gereken yolun uzamasına bağladı.Sonuçta ışığın hızını 214,000 km/s olarak buldu.Bu çok yaklaşık bir sonuçtu.Çünkü o zamanlar gezegenler arası uzaklık tam olarak bilinmiyordu. 1718'de James Bradley dünyanın güneş etrafında dönmesi sonucu oluşan yıldız konumlarındaki sapmaları gözlemleyerek başka bir tahminde bulundu.Draconis yıldızını gözlemledi ve yıl boyunca yıldızın konumunun değiştiğini fark etti. Paralax methodunu kullanarak ışığın hızını 301,000 km/s olarak buldu.

Işık hızı ilk defa dünya dışı gözlem yapmadan 1849 yılında Armand Fizeau tarafından ölçülmüştür.. Fizeau, 8 km uzakta bir ayna kullanarak ışığı yansıttı. Işık demeti dönen bir dişli tekerleğin deliklerinin içinden geçerek gidiyordu.Tekerleğin hızını ışığın dönüşte bir sonraki delikten geçerek görünmesini sağlayacak şekilde arttırdı. Ve bu yolla ışığın hızını 315,000 km/s olarak buldu. Leon Foucault daha sonra aynı deneyi birden fazla ayna ile daha doğru olarak yaptı.O da ışık hızını 298,000 km/s olarak buldu.Bu teknik ayrıca ışık hızının suda havadan daha yavaş ilerlediğini gösteriyordu.

Maxwell elektromanyetik teoriyi açıkladığında, ışık hızı ilk defa, boşluktaki magnetik geçirgenlik (magnetic permeability) ve elektriksel geçirgenlik(electric permitivity) sayesinde, dolaylı yollardan tesbit edilme imkanı buldu.Bu ilk olarak 1857 yılında Weber ve Kohlrausch tarafından gerçekleştirildi. 1907'de Rosa ve Dorsey bu yolla ışığın hızını 299,788 km/s olarak buldu. Daha sonra birçok method uygulandı. 1958'de Froome microdalga interferometreyi kullanarak 299,792.5 km/s olarak ölçtü. 1970 de lazer teknolojisinin gelişmesiyle yüksek spektrum kararlılığı ve caesium sabiti sayesinde daha iyi sonuçlar elde edildi.Şimdi ışık hızı artı eksi 1 m/s hata sevyesinde ölçülebilmektedir. En son 1983 de 299,792.458 olarak ölçülmüştür.