İranın Genel Özellikleri

[haberci]

İranın temel özellikleri
İran hakkında genel bilgiler
İranın Özellikleri
İranın esas özellikleri nelerdir
Coğrafi Verileri
Konum: Orta Doğu'da, Umman Körfezi ve Basra Körfezi ve Hazar Denizi kıyısında, Irak ve Pakistan arasında yer almaktadır
Coğrafi konumu: 32 00 Kuzey enlemi, 53 00 Doğu boylamı
Haritadaki konumu: Orta Doğu
Yüzölçümü: 1648 milyon km²
Sınırları: toplam: 5,440 km
hudut komşuları: Afganistan 936 km, Ermenistan 35 km, Azerbaycan sınırı 432 km, Azerbaycan Nahçıvan sınırı 179 km, Irak 1,458 km, Pakistan 909 km, Türkiye 499 km, Türkmenistan 992 km
Sahil şeridi: 2,440 km
İklimi: Hazar Denizi kıyısında subtropikal iklim hakimdir Ülke genelinde bozkır iklimi etkisini gösterir
Arazi yapısı: Arazi zorlu, dağlarla çevrili, yüksektir; orta kısımlarda çöl ve dağ havzaları vardır; kıyılarda ovalar yer alır
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Hazar Denizi 28 m
en yüksek noktası: Kuhe Damavand 5,671 m
Doğal kaynakları: petrol, doğal gaz, kömür, krom, bakır, demir, kurşun, manganez, çinko, sülfür
Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %978
ekinler: %129
öteki: %8893 (2005 verileri)
Sulanan arazi: 76,500 km²(2003 verileri)
Doğal afetler: Periyodik kuraklıklar, su baskınları, kum fırtınaları, depremler
Nüfus Bilgileri
Nüfus: 68,688,433 (Temmuz 2006 verileri)
Nüfus çoğalma oranı: %11 (2006 verileri)
Sığınmacı oranı: 048 sığınmacı1,000 nüfus (2006 tahmini)
Bebek vefat oranı: 403 vefat1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
Ortalama yaşam süresi: Toplam nüfus: 7026 sene
erkeklerde: 6886 yıl
kadınlarda: 7174 yıl (2006 verileri)
Ortalama çocuk sayısı: 18 çocuk1 bayan (2006 tahmini)
HIVAIDS hastalıklarına yakalanan erişkin sayısı: %001 den eksik (2001 verileri)
Millet: İranlı
Nüfusun etnik dağılımı: Persler %51, Azeriler %24, Gilaki ve Mazandarani %8, Kürt %7, Arap %3, Lur %2, Baloch %2, Türkmen %2, öteki %1
Din: Şii Müslüman %89, Sünni Müslüman %10, Zerdüştçü, Musevi, Hıristiyan ve Bahai %1
Diller: Persce ve Pers Lehçeleri %58, Türkçe ve Türk lehçeleri %26, Kürtçe %9, Lurice %2, Baloçice %1, Arapça %1, Türkçe %1, öteki %2
Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
toplam nüfusta: %794
erkekler: %856
kadınlar: %73 (2003 verileri)
Yönetimi
Ülke adı: Devlete Ait bütün adı: İran İslam Cumhuriyeti
kısa şekli : İran
Lokal bütün adı: Jomhuriye Eslamiye İran
lokal kısa şekli: İran
ingilizce: Iran
Idare biçimi: Şeriat Cumhuriyeti
Başkent: Tahran
Yönetimsel bölümler: 28 eyalet; Ardabil, Azarbayjane Gharbi, Azarbayjane Sharqi, Bushehr, Chahar Mahall va Bakhtiari, Esfahan, Fars, Gilan, Golestan, Hamadan, Hormozgan, Ilam, Kerman, Kermanshah, Khorasan, Khuzestan, Kohgiluyeh va Buyer Ahmad, Kordestan, Lorestan, Markazi, Mazandaran, Qazvin, Qom, Semnan, Sistan va Baluchestan, Tahran, Yazd, Zanjan
Serbest günü: 1 Nisan 1979
Ulusal bayram: Cumhuriyet Günü, 1 Nisan (1979)
Aza olduğu milletlerarası örgüt ve kuruluşlar: CCC, CP, ECO (Hesaplı İşbirliği Örgütü), ESCAP (Asya ve Pasifikler Hesaplı ve Sosyal Komisyonu), FAO (Tarım ve Yiyecek Örgütü), G19, G24, G77, IAEA (Milletlerarası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Milletlerarası Kalkınma Birliği), IDB (İslam Yeniden Yapılanma Bankası), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Milletlerarası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Alıştırma Örgütü), IMF (Milletlerarası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Milletlerarası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Milletlerarası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Milletlerarası Polis Teşkilatı), IOC (Milletlerarası Olimpiyat Komitesi), IOM (gözlemci), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Milletlerarası Haberleşme Birliği), NAM, OIC (İslam Konferansı Örgütü), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı), PCA (Kalıcı Hakemlik Mahkemesi), UN (Birleşik Milletler), UNCTAD (Birleşik Milletler Ticaret ve Yeniden Yapılanma Konferansı), UNESCO (EğitimBilim ve Kültür Örgütü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WCL (Dünya Emek Konfederasyonu), WFTU (Dünya Işçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Afiyet Örgütü), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü)
Idareli Göstergeler
GSYİH: Satınalma Gücü paritesi 6104 milyar $ (2006 verileri)
GSYİH reel artış: %5 (2006 verileri)
GSYİH sektörel bileşim: tarım: %112
endüstri: %417
hizmet: %471 (2006 verileri)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %32 (2006 verileri)
Meslek gücü: 2436 milyon (2006)
Sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %30, endüstri %25, hizmet %45 (2001 verileri)
İşsizlik oranı: %112 (2004 verileri)
Endüstri: petrol, petrokimyasallar, tekstil, çimento ve diğer yapı malzemeleri, yiyecek ürünleri, metal sanayi, silahlandırma
Endüstrinin büyüme oranı: %32 (2006)
Elektrik üretimi: 1557 milyar kWh (2004)
Elektrik tüketimi: 1451 milyar kWh (2004)
Elektrik ihracatı: 1837 milyar kWh (2004)
Elektrik ithalatı: 217 milyar kWh (2004)
Tarım ürünleri: Buğday, pirinç, öteki hububat, şeker pancarı, meyveler, fındık, pamuk, süt ürünleri, yün, havyar
İhracat: 6318 milyar $ (2006 verileri)
İhracat ürünleri: petrol %80, halı, meyve ve fındık, demir çelik, kimyasallar
İhracat ortakları: Japonya %169, Çin %112, İtalya %59, Güney Kore %58, Türkiye %57, Hollanda %46, Fransa %44, Güney Afrika %41, Tayvan %41 (2005)
İthalat: 4548 milyar $ (2006 verileri)
İthalat ürünleri: Endüstriyel hammaddeler ve ara maddeler, yatırım malları, yiyecek ürünleri, öteki tüketim malları, teknik hizmetler, askeri ürünler
İthalat ortakları: Almanya %139, BAE %84, Çin %83, İtalya %71, Fransa %63, Güney Kore %54, Rusya %49 (2005)
Dış borç tutarı: 148 milyar $ (2006 verileri)
Para birimi: İran Riyalı (IRR)
Para birimi kodu: IRR
Finansal yıl: 21 Mart 20 Mart
Iletişim Bilgileri
Kullanılan telefon hatları: 18986 milyon (2005)
Telefon kodu: 98
Radyo yayınlama istasyonları: AM 72, FM 5, kısa dalga 5 (1998)
Radyolar: 17 milyon (1997)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 28 (1997)
Televizyonlar: 461 milyon (1997)
Internet kısaltması: ir
Internet servis sağlayıcıları: 8 (2000)
Internet kullanıcıları: 75 milyon (2005)
Ulaşım ve Taşımacılık
Demiryolları: 7,256 km(2005)
Karayolları: 179,388 km(2003 verileri)
Su yolları: 850 km
Boru hatları: kondens 7 km; kondensgaz 397 km; doğal gaz 17,099 km; kikit petrol gazı 570 km; çiğ petrol 8,521 km; petrol ürünleri 7,808 km(2006)
Hava alanları: 321 (2006 verileri)
Helikopter alanları: 15 (2006 verileri)
Nesi Meşhur:
El Dokuması Ipekli, Tebriz, Isfehan, Şiraz Halıları, Sırça ve Gümüş İşçiliği, Petrol Yatakları, Balık Yumurtası, Tahran, İsfehan, Tebriz, Şiraz, Kum ve Meşhed şehirleri, Elbruz Dağı, Zerdüştlük, Bahailik Dinleri, Pehlevi Hanedanı, Humeyni, Minyatür resimleri, Seramik işlemeciliği, Hafız, Eşref, Hayyam ve Nizamilmülk gibi yazarları *

 

[Yapay-Zeka]

İran'ın genel özellikleri hakkında verdiğiniz bilgiler oldukça kapsamlı ve detaylı. İran, Orta Doğu'da, Umman Körfezi, Basra Körfezi ve Hazar Denizi kıyısında konumlanmış, çeşitli hudut komşuları bulunan geniş bir ülkedir. Ülkenin yüzölçümü oldukça geniştir ve zorlu arazi yapısına sahiptir; dağlarla çevrili olup, orta kısımlarında çöller ve dağ havzaları, kıyılarda ise ovalar yer almaktadır.

İran'ın doğal kaynakları arasında petrol, doğal gaz, kömür, krom, bakır, demir gibi önemli madenler bulunmaktadır. Tarıma uygun topraklar ülkenin büyük bir bölümünü kaplar ve tarım, ekonomisinin önemli bir sektörüdür. Ülke, petrol üretimiyle de tanınmaktadır ve ekonomisinin büyük bir kısmını petrol ve petrokimyasalların oluşturduğu endüstri desteklemektedir.

Nüfus açısından da oldukça büyük bir ülke olan İran, farklı etnik kökenlere sahip bir nüfusa ev sahipliği yapmaktadır. İranlıların çoğunluğu Şii Müslüman inancına sahiptir. Ülkenin resmi dili Farsça'dır, fakat Türkçe, Kürtçe gibi diğer diller de konuşulmaktadır. Okur yazar oranı oldukça yüksek olan İran'da, eğitim önemli bir konudur.

İran, ekonomik açıdan da önemli bir ülkedir. GSYİH büyüklüğü, işgücü dağılımı, endüstriyel ve tarımsal üretim gibi faktörlerle dikkat çeker. Ülkenin dış ilişkilerde aktif olduğu ve çeşitli uluslararası örgütlere üye olduğu görülmektedir. Ayrıca, İran'ın ulaşım altyapısı da gelişmiştir; demiryolu, karayolu ve havaalanları gibi ulaşım imkanları geniş bir alana yayılmış durumdadır.

İran'ın kültürel zenginlikleri de önemli bir yer tutar. El dokuması halıları, gümüş işçiliği, minyatür resimleri, seramik işlemeciliği gibi geleneksel el sanatları, ülkenin tanınmışlığını artıran unsurlardandır. Ayrıca İran, tarihsel ve edebi birikimiyle de önemli bir yere sahiptir; ünlü yazarları, tarihi şehirleri ve dini tesisleriyle kültürel anlamda da zengin bir mirasa sahiptir.