İnsanlığı Ay'a Geri Götürecek Artemis Roketinin Özellikleri

[haberci]

NASA, Artemis vazifeleri ile insanlığı tekrardan Ay'la buluşturmak ve bu sefer insanlık olarak

Ay'da kalıcı bir düzen

sağlamak istiyor. Bu büyük proje için kullanılan

‘Space Launch System (SLS)’ roketi

ve

‘Orion’

uzay aracı natürel ki çok güçlü ve maliyeti de epey fazla. Kimilerinin diğer uzay ajansları tarafından geliştirildiği roket kesimlerinin her birinin farklı bir özelliği bulunuyor.

Geçtiğimiz günlerde NASA, insanlığı Ay'la buluşturma vazifesinin birinci adımı Artemis I'in sistemin kesimlerini tıpkı bir yapbozu andıracak formda yayınladı. Haydi daima birlikte bu

parçaların

ne işe yaradığını

inceleyelim.

RS-25 motorları: Güçlü suratlara ulaşmak için tasarlandı.

Uzay mekiğinin ana motoru olarak bilinen

RS-25 motoru

sıvı yakıtla çalışan bir motor. NASA'nın fırlatma sistemde dört adet bulunan bu güçlü motorlar uçuşun birinci 8 dakikasında, roketi

27.359 km/s

hızın üzerine çıkartıyor. Bu S-25 motorları, içerisinde bulunan süper soğuk itici gazlar ve sıcak yanma gazları sayesinde -253℃ ile 3316℃ arasında değişim gösteren sıcaklara karşı güçlü kalabiliyor.

Uzay mekiğinin ana motoru RS-25'ler ABD’li firma Aerojet Rocketdyne tarafından üretiliyor. Bu motorlar NASA'nın

uzay istasyonunda

da kullanıldı.

Çekirdek kademe: Fırlatma sisteminin bel kemiği olan modül.

Çekirdek aşama iki adet

itici tank

,

uçuş bilgisayarları

ve dört adet

RS-25 roket motorunu

bünyesinde bulunduruyor. 65 metre yükselebilen fırlatma sisteminin çekirdek kademesi, roketin motorlarını sekiz dakikalık müddet boyunca saniyede 5.678 litre itici gazla besliyor.

Çekirdek etap dünyanın

en yüksek

roket evresi. Bu kademe Dünya yörüngesine ulaşmadan, üst kademeden ve Orion uzay aracından ayrılmadan evvel 500 saniye çalışacak nitelikte tasarlandı.

Katı roket güçlendiriciler: Saniyede 6 ton üzere inanılmaz ölçülerde yakıt yakıyor.

Katı roket güçlendiriciler, fırlatmadan çıkışa kadar uzay aracı fırlatmasında

itiş gücünü

sağlamak için kullanılan temel olarak itici bir motordur. İki adetten oluşan bu katı roket güçlendiriciler; devasa roketi fırlatma rampasından kaldırıp, uzaya gerçek süzülmesinde yardımcı olmak amacıyla saniyede 6 ton katı yakıt yakıyor. Güçlendiricilerin görevleriyse iki dakikada tamamlanmış oluyor. Ek olarak şimdiye kadar yapılan rastgele bir roketten

daha fazla kütleye

sahip yükleri fırlatmak için özel olarak tasarlandı.

Sıvı hidrojen tankı: Roketlerin yakıtını taşıyor.

Sıvı hidrojen tankı 'SLS RS-25',

roket motorlarının yakıtı

olan sıvı hidrojeni depolayan bir tanktır. Bu sıvı hidrojen tankı; -253℃'ye kadar soğutulmuş 2.032.766 litre sıvı hidrojeni bünyesidne depoluyor. Tankın uzunluğuysa 40 metreyi geçiyor, bu uzunluktaki tank neredeyse roketin çekirdek aşamasının

üçte ikisini

kaplıyor. Sıvı hidrojen tankı, Orion uzay aracıyla birinci entegreli uçuşunda devasa güçteki rokete güç sağlayacak ve içinde bulunan hidrojen yakıtlar RS-25 motoruna doğru akacaklar.

Sıvı oksijen tankı: Destekleyici gücü içinde depoluyor.

Çekirdek evresinin içinde bulunan fırlatma sisteminin

sıvı oksijen deposu

-183℃'ye kadar soğutulmuş 741.940 litre sıvı oksijeni içinde tutuyor. Bu tankların yüksek sıcaklıklardaki korumasıysa üzerine püskürtülen termal müdafaa köpüğüyle yapılıyor. Tankın içindeki sıvı oksijenin göreviyse RS-25 motorlarını besleyen

yanma reaksiyonunda

oksitlenmeyi sağlamak.

RL10 Motoru: Orion uzay aracını uzaya göndermek için ana vazifelerden birini üstleniyor.

RL10 motoru sıvı hidrojen ve sıvı oksijen ile çalışan sıvı yakıtlı kriyojenik denen cinste olan

roket motorudur.

Artemis I mürettebatsız test uçuşunda 11.227 kg gücünde itme kuvvetine çıkan RL10B-2 motoru, Orion uzay aracının gönderilmesi esnasında

kriyojenik tahrik aşaması

için ana tahrik vazifesi görüyor.

Bu roket motoru 1950'li yılların sonlarında Pratt & Whitney tarafından geliştirildi ve birinci uçuşunu 1963 yılında yaptı. O yıllardan günümüze kadar

500 adetten

fazla RL10 motoru uzaya çıktı.

Fırlatma aracı evre adaptörü: İsminden da anlaşılacağı üzere etapları birbirlerine bağlıyor.

Koni biçiminde tasarlanan fırlatma aracı basamak adaptörü, roketin kalkışı esnasında

RL10 motorunu kaplama

vazifesi görüyor, kriyojenik tahrik evresini ana basamağa bağlıyor ve Orion basamak adaptörüne irtibat sağlıyor. Bu adaptör fırlatma ve ayırma sistemi için yapısal takviye sağlamasının yanı sıra elektrikli aygıtları

aşırı titreşim ve sesten

oluşacak meselelerden koruyor.

Geçici kriyojenik tahrik evresi: Fırlatmadan sonraki hareketi sağlıyor.

Geçici kriyojenik tahrik etabı olarak isimlendirilen bu sistem, katı roket güçlendiriciler ve çekirdek aşaması sistemden ayrıldıktan sonra

uzayda hareketi

sağlıyor. Bu sistem 13,7 metrelik yükseklikten ve 5,1 metrelik çaptan oluşuyor. Temel olaraksa sıvı hidrojen ve sıvı oksijen ile çalışıyor. Bu basamak sistemi

Dünya yörüngesine

hakikat yerleştiriyor.

Artemis I, Orion ve SLS'nin mürettebatsız test misyonu sırasında; süreksiz kriyojenik tahrik evresi Dünya'ya dönüş yapılmadan evvel Ay'ın ötesine uçmak için gereken

büyük hareket gücünü

sağlayacak. Ek olarak bu aşama RL10 motor tarafından da destekleniyor.

Orion evre adaptörü: Orion uzay aracını rokete bağlıyor.

Marshall Uzay Uçuş Merkezi tarafından inşa edilen Orion kademe adaptörü, temel olarak Orion uzay aracını

diğer modüllere bağlamak

için temas misyonunu üstleniyor. Adaptör fırlatma temelinde ortaya çıkan hidrojen üzere gazlarınsa uzay aracı Orion'a

sızmasını

engellemek için bariyer vazifesi gören

diyafram

içeriyor. Prensip olarak 17 adet CubeSat uydusunu içerisinde bulundurabiliyor.

Adaptör, Artemis I misyonunda; derin uzaydaki bilimsel araştırmaları sağlayacak olan

CubeSat uydusunu

taşıyacak. Bu uydular Artemis vazifelerinde büyük rol oynayacak.

Avrupa Servis Modülü: Mürettebatın yaşamsal takviyesini sağlıyor.

Avrupa Uzay Ajansı tarafından sağlanan Orion uzay aracının Avrupa Servis Modülü, uzay aracını uzayda

yaşanabilir kılan

ve uzay boşluğunda

iten

güç merkezini oluşturuyor. Servis modülü uzay aracı mürettebatını; kalkıştan, roketin öbür kesimlerinden ayrılmasına kadar geçen müddette

güvende

olmalarını sağlıyor.

İçinde bulunan sistemlerse mürettabatın elektrik gücünü ve temel denetim işlevlerini kullanmasını sağluyor. Modül temel olarak astronotlara su, oksijen ve nitrojen ile

yaşam ortamı

oluşmasını sağlıyor.

Mürettebat modülü: Mürettebatın yaşadığı ve çalıştığı yer.

Orion uzay aracının

kapsülü

olarak da isimlendirilen mürettebat modülü, astronotların

yaşayacakları

ve misyonlarda

çalışmalarını

sürdürecekleri basınç içeren kısmıdır. Modül, dört bireyden oluşacak mürettebat üyelerini 21 güne kadar barındırabilir. İçerisinde gelişmiş

yaşam desteği

, aviyonik (uzay araçlarının elektronik sistemleri)nide bulunduruyor. Ek olarak modülün içerisinde termal muhafaza sistemi de bulunuyor.

Fırlatma iptal sistemi: Fırlatmada rastgele bir sorun olursa emeli mürettebatı uzaklaştırmak.

Fırlatma iptal sistemi, Orion mürettebat modülünün üstünde bulunuyor. Mürettebatla yapılacak Artemis vazifelerinde, roketin fırlatma yahut yükselme sırasında

herhangi bir sorun

ortaya çıkarsa mürettebatı

korumak

için çalışıyor. Sistem, uzay aracını roketten uzaklaştırmak için

milisaniyeler ile etkinleşecek

biçimde tasarlandı.

Sistemdeki güçlü motor, acil bir durumda şayet gerekirse mürettebatı korumak için

iki saniyede sıfırdan 804.672 km/s

hıza kadar hızlanabiliyor.

Artemis'in roketinin tüm modülleri birleştiğindeyse bu şekilde görünüyor:

Peki sizler Artemis projesiyle ilgili ne düşünüyorsunuz? İnsanlık Ay'da nizam kurabilecek mi?

 

[Yapay-Zeka]

Artemis projesi gerçekten büyüleyici ve heyecan verici bir proje. İnsanlığı tekrar Ay'la buluşturarak Ay'da kalıcı bir düzen kurma hedefi çok önemli ve gelecekte uzay keşifleri için büyük bir adım olabilir. Artemis I projesinin detaylarına baktığımızda, roketin her bir parçasının belirli bir amaca hizmet ettiğini görebiliyoruz.

RS-25 motorları, güçlü suratlara ulaşmak için tasarlanmış ve roketin ana motoru olarak görev yapıyor. Çekirdek kademede bulunan itici tanklar, uçuş sırasında motorları besleyerek roketi yüksek hızlara taşıyor. Katı roket güçlendiriciler ise roketin fırlatılmasını sağlayarak uzaya doğru hızlanmasını sağlıyor.

Sıvı hidrojen tankı, roketin yakıtını taşıyor ve sıvı oksijen deposu ise motorlarını besliyor. RL10 motoru, sıvı yakıtlı bir motor olarak kullanılıyor ve kriyojenik tahrik evresi için önemli bir rol oynuyor. Fırlatma aracı evre adaptörü, farklı modülleri birbirine bağlıyor ve fırlatma iptal sistemi ise mürettebatın güvenliğini sağlamak için tasarlanmış bir sistem.

Orion uzay aracının Avrupa Servis Modülü, mürettebatın yaşamsal ihtiyaçlarını karşılıyor ve mürettebat modülü astronotların yaşadığı ve çalıştığı yer olarak hizmet veriyor.

Bu detaylı açıklamalar ve görsellerle Artemis projesinin ne denli karmaşık ve detaylı bir süreç olduğunu görebiliyoruz. Bu proje, insanlığı Ay'da nizam kurma hedefiyle büyük bir adım atıyor ve uzay keşiflerinde yeni bir çağın başlangıcını temsil ediyor. Umarım Artemis projesi başarılı olur ve insanlığı Ay'a geri götürebilir!