Imposter (Sahtekar) Sendromu: “Kendimi Herkesi Kandırıyor Gibi Hissediyorum”

[SoruCevap]

Imposter Sendromu, psikoloji literatüründe yeni yeni mana kazanan ve klinik gözleme dayalı sonuçlarla açıklanan bir sendromdur. Bu sendromdan mustarip bireyler devamlı kazandıkları muvaffakiyetleri aslında hak etmediklerine yönelik ağır bir baskı duyarlar. Bulundukları yere gelirken zeka, yetenek, çalışma, azim üzere yollarla değil, baht yahut tesadüf ile geldiklerini ve münasebetiyle bir gün bunun açığa çıkacağını düşünürler. Hissedilen bu sahtekarlık duygusu kişinin akademik başarılarından, toplumsal hayatından, oburlarının onu gördüğü yerden bağımsız bir formda kendini var eder.

Bireyler Imposter Sendromu yaşadığını nasıl anlar dersek aşağıdaki liste yardımcı olabilir.

Kendinden kuşku etmek ve muvaffakiyetlerini görmezden gelmek etmenleri birbirlerini besler.

Bireyler özel ve en güzel olması gerektiğine inanıp kendinden beklentileri bu düzeyde fiyat.

Bireyler yaptığı her işi mükemmel yapması gerektiğine inanır ve yanılgı yaptığında kendine toleransı çok düşük olur.

Yüksek standartlarına erişemezse ya da başarısız olursa diye çok fazla kaygı yaşar.

Muvaffakiyetlerini kabul etmez ve ödüllendirilmekten utanç duyar.

Başkalarıyla bir ortadayken yakınlık hissinden çok bir kopukluk hisseder.

Kazandığı muvaffakiyet, ailesinin ve akranlarının başardıklarından büyükse kopukluk hissi de artar.
Aslında gerçekler ve bireyin hissettiği kıyaslansa ortada muhtemelen büyük bir uçurum olacaktır. Zira bu şahıslar kendilerini oldukları pozisyondan daha aşağıda görmeye meyilli olabilirler. Durmadan kendi başarısızlıklarını gören ve muvaffakiyetlerini da talihe bağladığı için kendiyle gurur duyma hissine erişemeyen beşerler olduklarından bu sendromu çeken bireyler yorgun ve bıkkın hissedebilirler. Hasebiyle hayat kaliteleri de düşebilir.

Imposter Sendromu yaşayan bireylerin ortak özelliklerine bakıldığında hayatta elde ettikleri muvaffakiyetler olduğunu görmek mümkün. Bu durumun nedenine bakıldığında ise bu şahısların yetersiz olacaklarına yönelik inançlarının kuvveti büyük rol oynar. Öteki bir deyişle Imposter Sendromu’na sahip bireyler başaramayacaklarına o kadar inanırlar ki sonuçta kendilerini çok titiz ve uzun müddetlerde çalışan ve harikası arayan bireyler olarak bulurlar. Bir diğer orta özellik ise bireylerin kendilerini sahtekar üzere hissetmelerine bağlı olarak toplumdan uzaklaşmaları ve yalnız kalmaları olacaktır. Muvaffakiyetlerinin talihe bağlı olduğuna yönelik inançları, Imposter Sendromu’ndan mustarip şahısları başka şahıslardan uzaklaştırır, zira güya başkalarıyla bir ortaya gelse aslında ne kadar başarısız, kültürsüz, içi boş olduklarını açığa çıkartacaklar üzere düşünürler.

Gereğince donanımlı olmadığına yönelik inançları, bireyleri kendilerine ve hayatta başarabileceklerine yönelik bir kuşkuya düşürür. Bunun bir sonucu olarak ya yapmaları gereken vazifeye fazla hazırlanırlar, ya da erteleyip işi asla sonlandırmazlar. Fazla hazırlanma şahısları yıpratırken ertelemek de muvaffakiyet ve takdir hissini pürüzler. Rahatlama hissine ulaşamayan bireyler ise kendilerine olumlu bir geri bildirim veremedikleri için kendileriyle ilgili kuşkuya düşmeye devam ederler. Bu kuşku, misyonu yerine getirmek için çalışmayı devam ettirmeyi pekiştirir ve tekrar fazla hazırlanma ya da erteleme evresine dönülebilir. Imposter Sendromu, yanında depresyon ve anksiyete üzere his durum bozuklukları da getirebilir.

Imposter Sendromu’nu tedavi edebilmek için bireylerin öncelikle kendilerine duydukları bu kuşkuyu nereden edindiklerini bulmak gerekir. Yüksek ihtimalle çocuklukta temelleri atılan bu yetersizlik hissinin bulunup geçerli olmadığını görmek bireylere yeterli gelecektir. Bahtın kendisine yardım ettiğine inanan bu bireylerin kendi uğraşları ve yeteneklerini keşfetmeleri için küçük büyük ayırmadan başarılarına sahip çıkmaları gerekir.