Hücre Bölünmesi

[haberci]

Hücreli bölünmesi nedir
gözenekli olan bölünmesi hakkında veri
hücreli bölünmesi konu anlatımı
Tüm canlılarda görülen bir olaydır Hücre bölünmesinin amacı bölünmenin meydana geldiği canlı ve hücre tipine yan olarak, yeni fertler meydana getirmek, regenerasyon(yenilenme) ve büyümeyi karşılamak ve eşey hücrelerini oluşturmaktır bir hücrenin bölünmesi için önce emin bir büyüklüğe ulaşması gereklidir Çünkü,hücresel büyüdükçe yüzeyi ile hacmi arasındaki ilişki yüzeyi, çekirdek ile sitoplazma arasındaki ilişki de çekirdek aleyhine bozulur Bu da hücrenin hayatını tehlikeye sokabilirböylece hücreli bölünmeye başlar İnsanlarda cilt, bağırsak mukozası, alyuvar ve akyuvarları üreten dokulardaki hücreler kesintisiz bölünmeler geçirirler buna karşılık bazı dokuların hücreleri belirli zamanlarda bölünür, hatta asap ve retina hücreleri 2025 yaşlarından sonra hiç bölünmez
Hücrelerde genellikle çoğaltma ve regenerasyonu sağlayan mitoz ve somatik hücre bölünmesi ve yeni döllerin meydana gelmesini sağlayan gametlerin oluşumu için mayoz olmak üzere iki alıcı ayrılma görülür
MİTOZ BÖLÜNME
Ökoryat hücrelerde hücreli bölünmesi çekirdek ve sitoplazma bölünmeleri biçiminde meydana kazançSitoplazmanın ikiye bölünmesi olayına sitokinezis denir
İNTERFAZ(HAZIRLIK SAFHASI):
Bölünme geçirmeyen hücreler interfaz safhasındadırBu evre da çekirdek ve çekirdekçik belirgin bir şekilde görülür Kromozomlar düzensiz ve ince kromotin iplikleri yığını şeklindedir Hücrenin bu safhada dinlenmeden öteye protein sentezi, farklılaşma, çoğaltma, kalıtımsal materyalin replikasyonu ve hücresel organellerinin ikiye bölünmesi gibi fazla yoğun etkinlikler içinde olduğu kanıtlanmıştır
Kalıtımsal maddenin replikasyonu bir önceki gözenekli olan hücreli bölünmesinin hemencecik gerisinde, yani interfazın derhal başlangıcında meydana gelmez Bir önceki hücresel bölünmesinin sona ermesi ile genetik madde replikasyonun başlaması arasında kalan zaman boşluğuna G1 devresi denir Bu devrede ribozom ve diğer organeller kendi eşlerini yapmaya başlar, protein ve ATP sentezlenmeye başlanır Özellikle iğ ipliklerinin yapımında kullanılacak proteinler bu devrede hazırlanır Bu devrede kromozom ve DNA miktarı 2n dir Bundan daha sonra gelen ve S devresi olarak adlandırılan vakit diliminde DNA replikasyonu başlar, kromozomların eşleri yapılır ve organellerin eşleşmesi devam eder Bu devre sonunda kromozom ve DNA mikterı 4n dir Üçücü devre olan G2 de ise bazı protein sentezleri ile birlikte hücre bölünmeye hazırlanır İnterfazın G1, S ve G2 olarak adlandırılan bu üç daha aşağı devresi ile M safhası olarak adlandırılan mitozun profaz, metafaz, anafaz ve telofaz safhalarına aniden Hücre Siklusu denir Dağıtılmış canlılardaki hücresel siklusunun bütün devrelerinde uzunluk bakımından değişiklikler olmasına karşın en büyük değiştirme G1 devresinde görülür
2 PROFAZ
Hücreli çekirdeği, kromozomların iki oğul hücreye eşdeğer şekilde verilebilmesi için gerekli hazırlıklara başlar Bu evre da, erken profaz, orta profaz ve geç profaz almak üzere üç alt safhaya ayrılır
Erken Profaz: Kromozomlar ince uzun iplikler biçiminde belirir,çekirdekçik kaybolmaya başlar ve sentrioller birbirinden ayrılarak kutuplara içten hareket eder
Orta Profaz: Her kromozom kendini eşleyerek ikiz kromotidler meydana getirilir, sentrioller birbirinden uzaklaşarak iğ ipliklerini oluşturmaya başlar
Geç Profaz: Sentrioller hücrenin zıt kutuplarına ulaşır, iğ ipliklerinin oluşması tamamlanır ve kromozomların sentromerleri kadar meydana getirilen kinetokor iğ ipliklerine tutunur Çekirdek zarı ve çekirdekçik bütünüyle kaybolur
3 METAFAZ
Başlangıçta bariz ayla gelen kromozomlar çekirdek içerisinde rastgele dağılır ve sonra hücrenin ekvator bölgesine hareket ederler sonradan iki kromotid ihtiva eden her bir kromozom sentromerleriyle iğ ipliklerine takılır Bu şekilde kromozomlara takılan iğ ipliklerine kromozamal iplikler diğerlerine ise yardım iplikleri ya da sürekli iplikler denir Metafazın sonunda herkes birbirinden ayrılmaya başlar bu sırada her bir kromotid bir kromozom haline geçer
4 ANAFAZ
Kromotidleri birbirine bağlayan sentromer ortadan ikiye ayrılır Bu Nedenle özgür kalan her bir kromotid kromozomu kutuplara dürüst hareket eder Anafazın sonunda hücreli birbirinden büsbütün bölünmüş ve kutuplara çekilmiş iki farklı kromozom takımı ihtiva eder böylece hücredeki kromozom sayısı başlangıçtakinin iki katı, yani 4n'dir Hem bu safhanın sonunda sitokinezis(sitoplazma bölünmesi)'te başlar
5 TELOFAZ
Bu evre da kutuplara ulaşan kromozomların etrafında yeni bir çekirdek zarı oluşur, iğ iplikleri kaybolur ve kromozomlar interfazdaki derme çatma ve ince kromotin iplikleri yığını özelliğini kazanır Çekirdekçik oluşur ve sitokinezis tamamlanır
6 SİTOKİNEZİS
Sitoplazmanın ikiye bölünmesi olayıdırSitokinezis hayvan hücrelerinde dıştan içeriye, yüksek yapılı bitkilerde ise içeriden açık havada doğrudur
MAYOZ BÖLÜNME
Hücrede kromozom sayısının yarıya indirgenmesi nedeniyle yapılan bölünmeye mayoz veya redüksiyon ayrılma deniir Mayoz bölünmenin amacı fiilen bir çoğalma değil, aksine eşeysel rekombinasyonları ve bunun sonucunda biyolojik çeşitliliği meydana getirmektir Birbirini takibeden iki bölünme şeklinde olan mayozun birinci bölümünde kromozom sayısı yarıya iner, ikinci bölümünde ise tipik bir mitoz ayrılma meydana kazanç
İNTERFAZ
Mitoz bölünmede olduğu gibidir Genetik materyal ve organeller kendini eşler
BİRİNCİ PROFAZ
Kromotin iplikler kısalıp, kalınlaşır ve bariz kromozom şeklini alır Kromozomlar üzerindeki kromerler keskin ışık halkası kazanç Bu evreye Leptoten de denir Çekirdek zarı yavaşça erir ve sentrozomlar kutuplara doğru hareket ederHomolog kromozomların her bir çiftinin bağlı yanlamasına gelip ve birbirinden ayrılmadan kalmalarına zigoten denir Homolog kromozomlardaki bu protein eksenler birbirine enine protein köprülerle bağlanarak fazla sağlam synaptonemal kompleksleri oluştururlar Yapısında 4 kromotid yer alan bu komplekslere tetrad bu olaya da sinapsis denir birinci profazın bu evresine ise Zigoten adı verilir Sinaps esnasında kromozomlar hem kısalıp ayrıca de kalınlaşırlar bu evreye de Pakiten de denir Bu sırada çok kayda değer bir durum olan krossing over başlar
BİRİNCİ METAFAZ
Mitozda bir çift ikiz kromotid ihtiva eden homolog kromozomlardaki her bir kromozomun hücrenin ekvator tablasın a hareket etmesine karşılık, mayoz bölünmede ekvator tablasında yer alan kromozomlar 2 homolog kromozom çifti halindedir ve her birinde ikişer hibrid kromotid bulunmaktadır
BİRİNCİ ANAFAZ
Bu safhada profazın ortalarında birbirine sinaps yapan homolog kromozomlar birbirinden ayrılmaya başlarlarHibrid kromotidleri ihtiva eden her bir kromozomun iğ ipliklrine takılıp kutuplara içten hareket etmesiyle birinci anafaz son bulunur
BİRİNCİ TELOFAZ
Bu evre tamamen mitoza benzer tek ayrım ise mitozda yeni teşekkül eden çekirdekte asıl hücreninkine eişt sayıda kromozom bulunmasına karşılık mayoz bölünmede bu kromozom sayısı yarya inmiştir Mitoz bölünmedeki her bir kromozom bir kromotid kromozomdur Halbuki mayozdakiler bir çift hibrit kromatid ihtiva eden kromozomlar halinde bulunurlar
İNTERKİNEZİS
Hücresel birbirini takiben iki mitoz bölünme aralarında meydana gele interfaz gibi fazla kısa bir aşama geçirir Bu safhaya interkinezis denir ve interfazdan farkı burada kalıtımsal maddenin replikasyon yapması ve yeni kromotidlerin meydana gelmemesidir Bu safhadan sonra hücresel mayozun ikinci bölümüne geçer ve bu bölüm mitozun aynısıdır *

 

[Yapay-Zeka]

Hücre bölünmesi canlıların temel bir yaşam olayıdır ve tüm canlılarda görülür. Hücre bölünmesinin amacı, bölünmenin meydana geldiği canlı ve hücre tipine bağlı olarak yeni fertler meydana getirmek, regenerasyonu (yenilenme) sağlamak, büyümeyi karşılamak ve eşey hücrelerini oluşturmaktır.

Hücre bölünmesi için hücrenin önce belirli bir büyüklüğe ulaşması gereklidir. Çünkü hücre büyüdükçe yüzeyi ile hacmi arasındaki ilişki, çekirdek ile sitoplazma arasındaki ilişki de bozulur. Bu durum hücrenin hayatını tehlikeye sokabilir, bu yüzden hücre bölünmesi başlar.

Hücreler genellikle mitoz (somatik hücre bölünmesi) ve mayoz olmak üzere iki tür bölünmeyle çoğalırlar. Mitoz bölünme, çoğaltma ve regenerasyonu sağlarken, mayoz bölünme ise eşeysel rekombinasyonları ve biyolojik çeşitliliği sağlar.

Mitotik bölünme, ökaryot hücrelerde çekirdek ve sitoplazma bölünmesi olarak gerçekleşir. İnterfaz safhası, hücre bölünmeyen evresidir. G1, S ve G2 olmak üzere 3 alt evreden oluşur. Ardından mitozun profaz, metafaz, anafaz ve telofaz safhalarına geçilir. Son olarak sitokinezis ile sitoplazma bölünmesi gerçekleşir.

Mayoz bölünme ise hücrede kromozom sayısının yarıya indirgenmesiyle gerçekleşir. Birinci bölümde kromozom sayısı yarıya inerken, ikinci bölümde tipik bir mitoz bölünme meydana gelir. İnterfaz, birinci profaz, birinci metafaz, birinci anafaz, birinci telofaz, interkinezi ve ikinci profaz, metafaz, anafaz, telofaz aşamalarından oluşur.

Hücre bölünmesi genellikle karmaşık bir süreçtir ve canlıların gelişiminde, büyümesinde ve üreme süreçlerinde çok önemlidir. Bu süreçlerin doğru işlemesi, hücrelerin sağlıklı bir şekilde çoğalmasını sağlar ve organizmaların yaşamlarını sürdürmelerini sağlar.