Hristiyanlıkta Kutsal Kitap: Eski Ahit ve Yeni Ahit’in İçerikleri
Hristiyanlıkta, Kutsal Kitap, Tanrı'nın insanlara gönderdiği öğretiler ve mesajları içeren en önemli kaynaktır. Kutsal Kitap,
Eski Ahit (Tanakh) ve
Yeni Ahit olmak üzere iki ana bölümden oluşur. Bu bölümler, hem Hristiyanlık tarihini hem de dini öğretileri anlamada temel bir rol oynar. Eski Ahit, Hristiyanların inandığı Tanrı’nın insanlıkla olan ilişkisinin ilk dönemlerini anlatırken, Yeni Ahit,
İsa’nın hayatı, öğretileri ve Hristiyanlığın doğuşunu merkez alır.
1. Eski Ahit (Tanakh)
Eski Ahit, Hristiyan Kutsal Kitap’ının ilk kısmını oluşturur ve genellikle
Yahudi Kutsal Kitabı olarak da bilinen
Tanakh'ı kapsar. Eski Ahit, Tanrı’nın insanlıkla olan ilk ilişkisini ve Yahudi halkının tarihini anlatan metinleri içerir. Hristiyanlar için Eski Ahit,
İsa'nın gelişinin bir
öngörüsü ve
hazırlığı olarak kabul edilir.
1.1. Eski Ahit’in Bölümleri
Eski Ahit, genellikle beş ana bölümde toplanır:
- Tevrat (Yasa Kitapları): Bu bölüm, Musa'nın Tanrı'dan aldığı yasaları ve öğretileri içerir. Genellikle Yaratılış, Çıkış, Levililer, Sayılar ve Tesniye kitaplarından oluşur. Yaratılış, dünyanın ve insanın yaratılışını anlatırken, Çıkış kitabı, İsrailoğulları'nın Mısır'dan çıkışını ve Tanrı'nın onlara verdiği yasaları kapsar.
- Tarih Kitapları: Eski Ahit’in bu bölümünde, Yahudi halkının tarihi, krallıkları ve dinî liderlikleri ele alınır. Bu kitaplar, Yeşu, Hakimler, Samuel, Krallar ve Tarihler gibi kitapları içerir.
- Peygamberlik Kitapları: Bu bölümde, Tanrı'nın mesajlarını ileten peygamberlerin yazıları bulunur. Bu kitaplar, İşaya, Yeremya, Hezekiel ve küçük peygamberlerin (Hoşea, Amos, Mika vb.) kitaplarını içerir.
- Ağıtlar ve Akıllı Söylevler: Bu kitaplarda, halkın Tanrı'ya yönelttiği dualar, hikmetli sözler ve öğretiler bulunur. Mezmurlar, Özdeyişler ve Nehemya bu kategoriye dahildir.
- Peygamberlik ve Apokaliptik Yazılar: Tanrı'nın sözlerinin peygamberler aracılığıyla geleceği anlatan metinlerdir. Bu bölümler, Daniel gibi kitapları içerir.
1.2. Eski Ahit’in Temel Temaları
Eski Ahit'in ana temaları arasında
Tanrı’nın yaratıcı gücü,
adalet,
kurtuluş,
bağışlanma ve
Tanrı ile insanlar arasındaki antlaşma bulunur. Eski Ahit, Tanrı'nın Yahudi halkıyla yaptığı
Antlaşma ve bu halkın
Tanrı’ya bağlılık ile ilgili pek çok öğreti içerir. Ayrıca, Eski Ahit, Tanrı’nın halkına gönderdiği
öğütler,
yasa ve
kurtuluş vaatlerini de kapsar.
2. Yeni Ahit
Yeni Ahit, Hristiyan Kutsal Kitap'ının ikinci kısmıdır ve
İsa Mesih'in hayatı ve
Hristiyanlığın doğuşu üzerine odaklanır. Yeni Ahit, Hristiyanların inandığı Tanrı’nın
İsa Mesih aracılığıyla yaptığı yeni bir antlaşmayı anlatır. Eski Ahit, İsa’nın gelişini bir
bekleyiş olarak sunarken, Yeni Ahit, bu bekleyişin
gerçekleşmesi olarak kabul edilir.
2.1. Yeni Ahit’in Bölümleri
Yeni Ahit’in içeriği, dört ana bölümden oluşur:
- İnciller: Matta, Markos, Luka ve Yuhanna İncil'leri, İsa'nın doğumunu, yaşamını, öğretisini, mucizelerini, ölümünü ve dirilişini anlatan kitaplar olarak en önemli metinlerdir. İnciller, Hristiyanların İsa’nın öğretilerine dayalı olarak yaşamlarını şekillendirir.
- Hristiyanlığın Başlangıcı ve Kilise Tarihi: Elçilerin İşleri kitabı, İsa'nın ölümünden sonra Hristiyanlığın nasıl yayıldığını ve ilk Hristiyan topluluğunun nasıl oluştuğunu anlatır. Bu kitap, özellikle Pavlus’un seyahatleri ve ilk Hristiyan misyonlarını içerir.
- Pavlus’un Mektupları: Pavlus (Saul), Hristiyanlığın ilk yayılmasında önemli bir rol oynamış ve Yeni Ahit’teki birçok mektup (epistül) onun tarafından yazılmıştır. Romalılara, Korintlilere, Efesoslulara ve diğer Hristiyan topluluklara yazdığı mektuplar, öğreti, ahlak ve toplumsal düzen üzerine derinlemesine açıklamalar yapar.
- Apokaliptik Kitaplar: Vahiy Kitabı, son zamanlarda meydana gelecek olayları, Tanrı'nın son yargısını ve Mesih’in ikinci gelişini anlatır. Vahiy Kitabı, Hristiyan inancında kurtuluş ve sonsuz yaşam temalarını işler.
2.2. Yeni Ahit’in Temel Temaları
Yeni Ahit’teki ana temalar,
İsa Mesih'in kurtarıcı rolü,
Tanrı’nın sevgisi,
bağışlanma,
kurtuluş ve
sonsuz yaşam üzerinedir. İsa'nın
Tanrı'nın Oğlu olarak dünyaya gelişi, onun insanları
günahlarından arındırması ve
herkesin Tanrı ile barış yapmasına olanak sağlaması, Hristiyanlığın temel inançlarını oluşturur. Ayrıca, İsa’nın
sevgi ve merhamet mesajı, tüm insanları kapsayan
kapsayıcı bir öğreti haline gelmiştir.
3. Eski Ahit ve Yeni Ahit’in Karşılaştırılması
Eski Ahit ve Yeni Ahit, farklı dönemleri ve insanlık tarihini anlatan metinler olmakla birlikte, birbirini tamamlarlar. Eski Ahit, İsa’nın gelişinin
öngörüleri ve Tanrı ile yapılan
ilk antlaşmaları içerirken, Yeni Ahit,
İsa'nın Mesih olarak gelişi ve
yeni bir antlaşma kurma sürecini detaylandırır. İki bölüm arasındaki ana farklar, Eski Ahit’in daha çok
Yahudi halkı üzerine odaklanması ve Yeni Ahit’in
İsa’nın evrensel mesajına yönelmesidir.
Sonuç: Kutsal Kitap’ın Önemi
Hristiyanlık için Kutsal Kitap, Tanrı’nın insanlarla olan ilişkisini ve kurtuluş planını açıkladığı temel kaynaktır.
Eski Ahit, Yahudi halkının tarihini ve Tanrı'nın onlara yönelik planlarını anlatırken,
Yeni Ahit, İsa’nın gelişiyle başlayan yeni dönemi ve Hristiyanlığın doğuşunu içerir. Her iki Ahit de bir bütün olarak, Hristiyanlık inançlarının ve öğretilerinin temelini oluşturur ve Hristiyanların yaşam biçimini şekillendirir.
