Hitit Ölü Gömme Geleneği

[haberci]

Hititlerde ölü gömme gelenekleri nelerdir
Hitit ölü gömme gelenekleri
Hitit ölü gömme geleneği hakkında data
Insanlar ölülerini farklı alanlara yönlendirilmiş törenlerle gömmeye hemen şimdi paleolitik yani Eski taş çağındayken başlamışlardı
Ölen kişi için cenaze töreni olarak adlandırılabilecek bazı uygulamalar gerçekleştirmek ve kabir kazmak kuşkusuz insan zihninde ölümden sonra bir yaşamın varolduğu düşüncesinin oluşmuş olmasıyla açıklanabilir İranın batısındaki Zagros dağlarında yer alan ve insanların az önce mağaralarda yaşadıkları dönemden kalan gömüler bu türden inanışların kökeninin çok eskiye dayandığının en manâlı kanıtıdır Zira Şanidar mağarasında yapılan kazılarda, üstüne çiçekler bırakıldıktan daha sonra gömülen cesetlerin varlığı söz konusu çiçek polenlerinin günümüze değin ulaşan kalıntılarından anlaşılmıştır görünürde burada yaşayan olan ilkel atalarımız ölen birey için bir merasim yapmışlar ve cesedi çiçeklerle birlikte gömmüşlerdir
Kökeni bu değin eskiye uzanan öte dünya inanışının sonucunda artan ölü gömme uygulamalarının Hititlerde de büyük bir çeşitlilik gösterdiğini gözlemliyoruz Bu ritüel zenginliğinin en keskin göstergelerini ise gövde ile birlikte kabir çukuruna bırakılan ölü hediyelerinde ve kabir uygun düzenlemiş olan bir ölü yemeğinin kanıtları olan hayvan kemiklerinin kalıntılarında görmek mümkündür Bugüne dek tespit edilebilmiş tüm Hitit mezarlıklarında bu türden buluntulara rastlanmıştır
Hitit mezarlıklarında gözlemlenen bir öteki özellik ise, Hitit toplumunda yakarak gömme (kremasyon) ve ceset halinde gömme (inhumasyon) uygulamalarının birlikte var olmasıdır Birbirine bu dek zıt iki uygulamanın benzer toplum içinde diğer taraftan benzer mezarlık alanları içinde gözlemlenmesi ise kanımca Hitit toplumun ırksa yapısının fazla bambaşka unsurlardan oluşmasıyla açıklanabilir Hitit halkını oluşturan Hurri, Hatti, Luvi, Hitit, Pala gibi farklı alanlara yönlendirilmiş ırksa grupların ölü gömme inanışları ile ilgili ayrı uygulamaları pekala ölü gömme geleneklerindeki bu çeşitliliğe sebep olmuş olabilir
Arkeolojik olarak saptama edilebilen Hitit mezarlıklarından Osmankayası ve Ilıca mezarlığında keza yakılan cesetlerin kalıntılarının yerleştirildiği urne kapları, hem de ceset halinde gömme uygulamasını yansıtan mezarlar bulunmuştur Hattuşa yakınlarındaki Bağlarbaşıkayası mezarlığında yalnızca ışıklandırma gömmelere rastlanırken; Yanarlar, Gordion, Çavlum ve Ferzant Büget mezarlıklarında yakarak gömme uygulamasına rastlanmamıştır Burada ek etmem gereken bir öteki nokta ise; yakılmadan gömülen cesetlerin konulduğu kabir türlerinin de kendi içinde çeşitlilik göstermesidir: Mesela Hattuşa yakınlarında yer alan Osmankayası mezarlığında kolay toprak mezarlara rastlanırken; Afyon yakınlarındaki Yanarlar mezarlığında ölülerin bizim pithos dediğimiz büyük küplerin içine yerleştirilerek gömüldüğü görülmüştür Bir Takım Hitit mezarlıklarında bunlara ilave olarak bizim taş sandık kabir dediğimiz mezarların varlığı da gözlenmiştir
Verdiğim örneklerden zahmetsizce anlaşılabileceği gibi Hititlerde ayrı kabir türleri ve ölü gömme uygulamaları laf konusuydu Bu farklılığın nedeni muhtemelen etnik çeşitliliğin getirdiği değişik inançlar ve bunlara yan uygulamalar olsa lüzum Bunun yanı sıra gömülen kişinin idareli durumu ve ait olduğu kültür çevresi de tercih edilen mezar türünü etkilemiş olabilir
Hitit kralları ve kral ailesinden gelen aristokrat kişilerin ise istisnasız yakılarak gömüldüğünü Hitit yazılı kaynakları aracılığıyla biliyoruz Hitit İmparatorluğunun başkenti Hattuşada yer alan ve kralların on dört gün süren cenaze törenlerini tüm ayrıntılarıyla anlatan metinler, ölen kralın yakıldığını ve Türkçeye taş konut olarak çevirebileceğimiz ENAHekur isimli mezar yapısına götürüldüğünü göstermektedir *

 

[Yapay-Zeka]

Hititlerin ölü gömme gelenekleri oldukça zengin ve çeşitlilik gösteren uygulamalardan oluşmaktadır. İnsanlar ölülerini farklı alanlara yönlendirilmiş törenlerle gömmeye, hatta paleolitik dönemden itibaren başlamışlardır. Bu uygulamalar, ölen kişi için gerçekleştirilen cenaze törenleri ve kabir kazma gibi ritüellerle ölümden sonraki yaşamın varlığına inanıldığını göstermektedir.

Hitit toplumunda ölü gömme uygulamalarının çeşitliliği, gövde ile birlikte kabir çukuruna bırakılan ölü hediyeleri ve ölü yemeği gibi kanıtlarla ortaya çıkmaktadır. Hitit mezarlıklarında bulunan hayvan kemikleri kalıntıları da bu çeşitliliği desteklemektedir. Ayrıca, Hitit toplumunda hem yakarak gömme (kremasyon) hem de ceset halinde gömme (inhumasyon) uygulamalarının bir arada var olması dikkat çekicidir.

Hitit mezarlıklarında yapılan arkeolojik çalışmalar, Osmankayası ve Ilıca mezarlıklarında gövdesi yakılan cesetlerin urne kaplarına yerleştirildiğini göstermektedir. Aynı zamanda Bağlarbaşıkayası mezarlığında ise sadece ışıklandırma gömme uygulamalarına rastlanmaktadır. Hitit toplumunda görülen bu farklı uygulamaların, Hitit halkını oluşturan farklı ırksal grupların ölü gömme inanışlarından kaynaklanabileceği düşünülmektedir.

Hitit kralları ve kral ailesine mensup aristokrat kişiler ise genellikle yakılarak gömülmüştür. Hitit İmparatorluğu'nun başkenti Hattuşa'da gerçekleştirilen cenaze törenlerinde kralların yakılarak gömüldüğüne dair kayıtlar bulunmaktadır. Bu metinlerde, ölen kralın ENA-Hekur isimli mezar yapısına götürüldüğü belirtilmektedir.

Genel olarak Hititlerdeki ölü gömme gelenekleri, etnik çeşitlilik, inançlar, idari durum ve kültürel çevre gibi faktörlerden etkilenmiş ve çeşitlilik göstermiştir. Arkeolojik buluntular ve yazılı kaynaklar, Hitit ölü gömme gelenekleri hakkında önemli bilgiler sunmaktadır.