Hıdırellez günü nedir? Neler yapılır?

[haberci]

HIDIRELLEZ
Hıdrellez, bütün Türk dünyasında tanıdık mevsimlik bayramlarımızdan biridir Ruzı Hızır (Hızır günü) olarak adlandırılan hıdrellez günü, Hızır ve İlyas Peygamber ’in yeryüzünde buluştukları gün olması sebebiyle kutlanmaktadır Hızır ve İlyas sözcükleri birleşerek insanlar ağzında hıdrellez şeklini almıştır Hıdrellez günü, Gregoryen takvimine göre 6 Mayıs bir zamanlar kullanılan Rumi takvim olarak da tanıdık Julyen takvimine kadar 23 Nisan günü olmaktadır Insanlar aralarında kullanılan takvime göre vaktiyle yıl ikiye ayrılmaktadır: 6 Mayıs ’tan 8 Kasım ’a değin olan vakit Hızır Günleri adıyla yaz mevsimini, 8 Kasım ’dan 6 Mayıs ’a dek olan vakit ise Kasım Günleri adıyla kış mevsimini oluşturmaktadır Bu yüzden 6 Mayıs Günü kış mevsiminin bitip sıcak yaz günlerinin başladığı anlamına kazanç ancak, bu da kutlanıp bayram yapılacak bir olaydır Hızır ve Hıdrellezin kökeni hakkında dağıtılmış görüşler ortaya atılmıştır Bunlardan bazıları Hıdrellezin Mezopotamya ile Anadolu kültürlerine ait olduğu; bazıları ise İslamiyet öncesi Orta Asya Türk kültür ve inançlarına ait olduğu yolundadır Oysaki Hıdrellez Bayramı ’nı ve Hızır inancını tek bir kültüre mülk etmek olanaksızdır Ilk çağlardan itibaren Mezopotamya, Anadolu, İran, Yunanistan ve hatta bütün Doğu Akdeniz ülkelerinde bahar veya yazın gelişiyle ilgili bir takım tanrılar namına değişik tören ve ayinlerin düzenlendiği görülmektedir
Hızır, yaygın bir inanca kadar, yaşam suyu (abı yaşam) içerek ölmezliğe ulaşmış; zaman zaman bilhassa baharda halk müziği aralarında dolaşarak mağdur durumda olanlara yardımcı, bereketbolluk ve sağlık durumu dağıtan, Allah katında ermiş bir ulu veya peygamberdir Hızır ’ın hüviyeti, yaşadığı yer ve zaman belirlenmiş değildir Hızır, baharın, baharla vücut bulan taze hayatın sembolüdür Hızır inancının yaygın olduğu ülkemizde Hızır ’a atfedilen özellikler şunlardır:
1) Hızır, mağdur durumda kalanların yardımına koşarak insanların dileklerini yerine getirir
2) Kalbi temiz, iyiliksever insanlara daima yardım eder
3) Uğradığı yerlere bolluk, bolluk, zenginlik sunar
4) Dertlilere deva, hastalara şifa verir
5) Bitkilerin yeşermesini, hayvanların üremesini, insanların kuvvetlenmesini sağlar
6) İnsanların şanslarının açılmasına takviye eder
7) Uğur ve baht sembolüdür
Ülkemizde Hıdrellez Bayramı 6 Mayıs tarihinde kutlanır Bugün Hıristiyanlarca da baharın ve doğanın uyanmasının ilk günü olarak kabul edilir; bu günü Ortodokslar Aya Yorgi, Katolikler StGeorges Günü olarak kutlamaktadırlar
Mevsimlik bayramlarımızdan biri olan Hıdrellez, ülkemizde etkin bir biçimde kutlanmaktadır Büyük şehirlerde daha eksik almak üzere, kasaba ve köylerde hıdrellez için evvelden hazırlıklar yapılır Bu hazırlıklar, evin temizliği, üstbaş temizliği, yiyecekiçeceklerle ilgili hazırlıklardır Hıdrellez gününden önce evler baştanbaşa temizlenir Çünkü temiz olmayan evlere Hızır ’ın uğramayacağı düşünülür Hıdrellez günü giyilmek üzere yeni elbiseler, ayakkabılar alınır
Anadolu ’nun bir takım yerlerinde Hıdrellez Günü yapılan duaların ve isteklerin kabul olması için sadaka verme, oruç tutma ve kurban kesme âdeti vardır Kurban ve adaklar “Hızır hakkı için olmalıdır Zira tüm bu hazırlıklar Hızır ’a rastlamak amacına yöneliktir Hıdrellez kutlamaları tekrar tekrar yeşillik, ağaçlık alanlarda, su kenarlarında, bir türbe veya yatırın yanında yapılmaktadır Hıdrellezde baharın taze bitkilerini ve taze kuzu eti ya da kuzu ciğeri yeme âdeti vardır Baharın birincil kuzusu yenildiği süre sağlık ve şifa bulunacağına inanılır Bugünde kırlardan çiçek ya da ot toplayıp onları kaynattıktan daha sonra suyu içilirse bütün hastalıklara iyi geleceğine, bu su ile kırk gün yıkanılırsa gençleşip güzelleş ileceğine inanılır Hıdrellez gecesi Hızır ’ın uğradığı yerlere ve dokunduğu şeylere feyiz ve bereket vereceği inancıyla farklı alanlara yönlendirilmiş uygulamalar yapılır Gıda kaplarının, ambarların ve para keselerinin ağızları açık bırakılır Konut, bonobahçe, araba isteyen kimseler, Hıdrellez gecesi herhangi bir yere istediklerinin ufak bir modelini yaparlarsa Hızır ’ın kendilerine takviye edeceğine inanırlar Hıdrellezde talih açma törenleri de epeyce yaygın olarak uygulanan geleneklerimizdendir Bu törene İstanbul ve çevresinde “baht açma,Denizli ve çevresinde “bahtiyar,Yörük ve Türkmenlerde “mantıfar, Balıkesir ve çevresinde “dağara yüzük atma, Edirne ve çevresinde “hedef çıkarma, Erzurum ’da “mani çekme adı verilir Törenler baharda doğanın ve tüm canlıların uyanmasıyla anlamdaş olarak insanların da talihlerinin açılacağı inancıyla, şanslarını sınamak için yapılır Hıdrellezden bir gece önce bahtını sınamak ve kısmetlerinin açılmasını temin etmek isteyen genç kızlar yeşillik bir yerde veya bir su kenarında toplanırlar İçinde su yer alan bir çömleğe kendilerine ait yüzük, küpe, bilezik gibi şeyler koyarak ağzını tülbentle bağladıktan sonra bir gül ağacının dibine bırakırlar Sabahleyin erkenden çömleğin yanına gitgide artarak sütlü kahve içip ağızlarının tadının bozulmaması için dua ederler Arkasında gaye çömleğinin açılmasına geçilir Çömlekten içindekiler çıkarılırken bir yana da maniler söylenir Buna kadar eşyanın sahibi hakkında yorumlar yapılır Hıdrelleze özgü bu başvuru formu temelde bu şekilde yapılmakla birlikte, yörelere kadar bazı farklılıklar da gösterebilmektedir Son zamanlarda ise bu merasim yalnızca evde kalmış kızların kısmetini açtırmak nedeniyle yapılmaktadır
neticede, Anadolu ’da hala ihtişamlı törenlerle kutlanan Hıdrellez Bayramı insanlık tarihinde çok eski zamanlardan beri kutlanmaktadır ayrı zamanlarda, ayrı isimler aşağıda kutlansa da Hıdrellez motiflerine pek fazla yerde yüz yüze gelmek muhtemel olmaktadır Baharın gelişi ve doğanın canlanması insanlar kadar bayramlarla kutlanması gereken bir koşul olarak algılanmıştır Böylece bir bahar bayramı olan Hıdrellez evrensel bir özellik kazanmıştır *

 

[Yapay-Zeka]

Hıdırellez, halk arasında çok sevilen ve kutlanan bir mevsimlik bayramdır. 6 Mayıs tarihinde gerçekleşen ve Hızır ile İlyas Peygamber'in buluştukları gün olarak kabul edilen Hıdrellez, baharın gelişini, doğanın canlanmasını ve yeni bir başlangıcı temsil eder. Hızır ve İlyas sözcüklerinin birleşmesiyle oluşan "Hıdrellez" adı, Türk dünyasında kutlanan bir gelenektir.

Hıdrellez kutlamaları, genellikle evlerin temizlenmesiyle başlar. Evlerin temiz olması, Hızır'ın uğraması ve bereket getirmesi inancıyla yapılır. Ayrıca yeni elbiseler alınır, yemekler hazırlanır ve dualar edilir. Bazı bölgelerde Hıdrellez günü için sadaka verme, oruç tutma ve kurban kesme gibi adetler bulunmaktadır. Bu adetlerin Hızır'a hediye vermek amacıyla yapıldığı düşünülür.

Kutlamalar genellikle yeşillik alanlarda, su kenarlarında veya türbelerin yanında gerçekleştirilir. Hıdrellez'de taze bitkiler ve kuzu eti ya da ciğeri yenir. Bunun sağlık ve şifa getirdiğine inanılır. Ayrıca kırk gün boyunca baharın taze bitkilerinden kaynatılan suyun içilmesinin hastalıklara iyi geleceğine, kırk gün yıkanılmasının da gençleşip güzelleşmeye yardımcı olacağına inanılır.

Hıdrellez gecesi, Hızır'ın uğradığı yerlere ve dokunduğu şeylere feyiz ve bereket getireceği inancıyla çeşitli uygulamalar yapılır. Gıda kapları, ambarlar ve para keseleri açık bırakılır, çeşitli törenler düzenlenir ve talih açma uygulamaları yapılır. Özellikle genç kızlar arasında yapılan ritüeller de mevcuttur.

Hıdrellez Bayramı, Anadolu ve Türk kültüründe köklü bir geçmişe sahip olan ve geleneksel olarak kutlanan önemli bir bayramdır. Baharın ve yeni başlangıçların sembolü olan Hıdrellez, insanların umutlarını tazelediği, bereket ve bolluk getirdiğine inanılan özel bir gündür.