Hayvanlarda Destek Ve Hareket Sistemi

[haberci]

Hayvanlarda Destek Sistemi nedir
Hayvanlarda Hareket Sistemi
Organizmaların vücuduna desteklik yaparak kendilerine özgü şekillerinin oluşmasını karşılayan yapılara destekleyici yapılar denir
Hayvanların çoğunda, vücuda takviye olan, koruyan ve kaslara bağlanarak hareketi sağlayan iskelet sistemi bulunur Hayvanlarda görülen iskelet dış ve iç iskelet olmak üzere iki tiptir
1 Dış İskelet
Dış iskelet özel hücreler göre dıştan salgılanan organik ve inorganik maddelerden meydana kazanç Dış iskelete sahip canlılarda iskelet görevi yapan kısımlar ceset açık havada bulunduğu için kaslar iskelete içeriden bağlanır Eklem bacaklılarda ve bir takım yumuşakçalarda görülür
Dış iskelet büyümeyi sınırlandırır bu nedenle dış iskelete sahip hayvanlar, gelişme döneminde iskeletini ya iyice atarlar ya da daha büyüğünü oluştururlar Bu olaya deri veya kabuk değişim denir
2 İç İskelet
İç iskelet embriyonun mezoderm (orta cilt) tabakasından farklılaşır Genel Olarak kıkırdak ve kemikten meydana gelir Kaslar iskelete dıştan bağlanır Canlının büyümesini sınırlandırmaz Tersine boyca uzamayı sağlar
* Omurgasızlarda yaygın olarak iç iskelet görülmez Yalnızca derisi dikenlilerde gelişmiş bir iç iskelet vardır
* Omurgalılarda iç iskelet, kıkırdak ve kemik dokudan meydana gelmiştir
ICilt ve deriye tabi oluşumlar
AKemiksi yapılar:Kemiksi özellikler gösterir
aKıkırdaklı balık pulları
bKemikli balık pulları
cSürüngen plakları
dMemeli dişleri(Kıkırdaklı balık pullarına homolog yapıdır)
BBoynuzumsu yapılar:Keratin yapılardır
aKaplumbağa Kabuğu (Kaplumbağalarda) bBoynuz
cTüyler dKıllar
eTırnak,Toynak,Pençe
CDeriye tabi bezler:
aYağ bezleri b)Ter bezleri
cSüt bezleri d)Koku bezleri
DDerinin görevleri:
aÖrtme ve koruma sağlar
bTer bezleri ile vücud ısısının ayarlar
cMemelilerde süt bezleri ile gelişimde beslenmede atama alır
dDuyu organıdır
eKuşlarda tüy oluşumu ile su kayıbını önler ve uçmayı sağlar
fBazı memeli ve kuşlarda yağ depolayarak vücud ısısının korur
gMemeli , kurbağalarda ve bazı omurgasızlarda solunum yüzeyi olarak ödev yapar
hÖzel koku bezleri ile hayvanlar aralarında haberleşme ve etkileşimi sağlar
ıMemelilerde kıl oluşumu ile vücud ısısının korunmasını sağlar
kTatlı su balıklarında mukus salgıları ile yüzmeyi kolaylaştırır
lPençe ve çivi oluşumları ile korunma ve beslenmeyi sağlar
mBalıklarda pul oluşumları ile vücudun su alış verişini engeller hem yüzmeyi kolaylaştırır
nSürüngenlerde plak oluşumları ile su kayıbını önler
oBir Takım omurgasızlarda dış iskeletin oluşumunu sağlar
IIİskelet
ATek hücrelilerde iskelet:
Işınlılar,bir takım amip türlerinde hücreli zarından salgılanan organik salgılara inorganik maddelerin (Ca,Si,Mg vb) birikimi ile oluşan ışınlar ve evcikler şeklindedir
BOmurgasızlarda iç iskelet:
aSüngerler,Mürekkep balığı ve derisi dikenlilerde görülür
bÖzel hücreler göre salgılanan inorganik ,organik ya da bunların karışımından meydana gelmiştir
cÜzerlerinde doku ya da hücre tabakası bulunur
dOrganizmanın büyümesine engel olmaz
eOrganizmanın hareketine engel olmaz
fGövde şeklinin korunmasında rol alır
gGenelde endoderm orijinlidir
COmurgasızlarda dış iskelet
aMercanlar,yumuşakçalar,eklem bacaklıların iskeleti bu tiptir
bDeriden salgılanan organik,inorganik veya ikisinin karışımından meydana gelir
cEvcik (Yumuşakçalarda) ya da Zırh (Eklem bacaklılarda) şeklindedir
d)Zırh biçiminde olanlar büyümeye engel olduklarından zaman zaman değiştirilir
eEvcik biçiminde olanlar büyümeye engel olmazlar büyümeye paralel olarak her yıl yeni ve büyük ilaveler yapılır
fEvcikler CaCO3 ten üretilmiş ağır yapılardırHarekete engel olurlar
gKabuklularda dış iskelet CaCO3 cilt yapılmıştırHarekete engel olmazlar
hKarada yaşamış eklem bacaklılarda dış iskelet kitinden yapılmış olup hafiftir(Uçma ve hareket zahmetsizce yapılabilir)
ıHareketi karşılayan kaslar dış iskeletin iç yüzeyine bağlıdırlar
kVücud korunması,desteklenmesi, karasal ortamda yaşayanlarda su kayıbının önlenmesi,hareketin sağlanmasında rol alır
lMadde depolanmasında rol almaz
mEktodermal kökenlidir
nÜstünde vücud örtüsü bulunmaz
DOmurgasızlarda hidrostatik iskelet:
aSolucanlarda ve bazı yumuşakçalarda görülür
bKan veya doku sıvısının oluşturduğu basınçla meydana gelir
cVücud şeklinin korunmasında rol alır
EOmurgalılarda iskelet
aÖzel dokulardan meydana gelen iç iskelettir
b Büyümeyi engellemez
cHareketi engellemez
dHareketi sağlayan kaslar dış yüzeye tutunmuştur
eİnorganik maddelerin (Ca vb)depolanmasında rol alır
fBazı dokuların (Kan) oluşumunda rol alır
gOrganizma ile beraber artma gösterir
hvücud ta hayati organların korunması,şekli oluşması ve hareketin gerçekleşmesinde rol alır
IKıkırdaklı balıklar ve omurgalı embriyolarında kıkırdaktan oluşur
kKıkırdaklı balıklar hariç öteki omurgalı erginlerinde kemikten oluşur
lMezodermal kökenlidir
Fİnsanlarda iskeletin kısımları:
1Baş iskeleti:Toplam 29 kemik
aKafatası iskeleti
*Alın kemiği(1) *Tabi kafa kemikleri(2) *Şakak kemikleri(2)
*Art kafa kemiği(1) *Esas kemik(1) *Kalbursu kemik(1)
bYüz iskeleti
*Alt çene kemiği(1) *Sapan kemiği(1) *Üst çene kemikleri(2)
*Elmacık kemikleri(2) *Burun kemikleri(2) *Tırnaksı kemikler(2)
*Boynuzsu kemikler(2) *Damak Zevki kemikleri(2)
cDil kemiği(1)
dKulak kemikleri(6)
2Karoser iskeleti:Toplam 57 kemik
aOmuz kemeri
*Köprücük kemikleri(2) *Kürek kemikleri(2)
bKalça kemeri
Sağda ve solda kalça ,oturga ,çatı kemiklerinin birleşmesinden oluşmuş Leğen kemiklerinden(2) meydana gelir
cOmurga:
*Boyun omurları(7)(Atlas ve dingil omurları burada bulunur)
*Sırt omurları(12) *Bel omurları(5) *Sağrı omurları(5 Omur birleşmiş)(1)
Kuyruk sokumu omurları(4 Omur birleşik) (1)
dKaburgalar(24) *Göğüs kemiği(1)
3Üyeler iskeleti:Toplam 120 kemik
aÖn üyeler
*Pazu kemiği(1) *Ön kol kemiği(1) *Dirsek kemiği(1)
El bilek kemikleri(8) *El tarak kemikleri(5) *El parmak kemikleri(14)
b)Arkadaki üyeler
*Uyluk kemiği(1) *Diz kapağı kemiği(1) *Baldır kemiği(1)
*Kaval kemiği(1) *Üçgenin Taban Olmayan Kenarı bilek kemikleri(7) *Ayak tarak kemikleri(5)
*Etap parmak kemikleri(14)
İnsan iskeletinde toplam 206 kemik bulunurBu sayı bazı bilim adamlarına kadar ölçüt alınan normlara göre değişim gösterir
IIIEklemler:
İskeleti yaratıcı kemik yapıların birbirleri ile bağlandığı ve kemikler arası hareketin gerçekleşmesini sağlayan yapılardır
Özelliklerine kadar üç çeşittir
aOynamaz eklemler:Arasında yer alan tahvil dokusu aracılığı ile birbirlerine dişli yüzeylerle hareket etmeyecek şekilde bağlanmışlardır
Örnek:Kafatası kemikleri,Kalça kemerini oluşturan kemiklerDaha Aşağı çene kemiği hariç yüz kemikleri
bYarı oynar eklem:Arasında yer alan kıkırdak yastıklar baştan sona kısıtlı harekete sahip eklemlerdir
Misal:Omurlar,El ve üçgenin taban olmayan kenarı bilek kemikleri
cOynar eklemler:Arasında bulunan özel eklem yapısı ile geniş açılar oluşturacak şekilde hareket edebilen eklemlerdirEklem bölgelerinde eklem sıvısı denen sinovial akıcı bulunur
Misal:Omuz,Kalça,Parmak kemikleri arasındaki,diz,dirsek eklemleri
Kemikleşmede rol bölge yapılar:
1Hormonlar: a)STH b)Kalsitonin c)Parathormon
2Vitaminler:ACD vitaminleri
3Dengelenmiş ve yeterli besin
4Genetik
5Spor
6Güneş ışınları
IVKaslar
AOmurgasızlarda kaslar ve hareket:
aSüngerler ve sölentera grubuna ait canlılarda adale özelliğine sahip hücrelerle hareket sağlanırÖzelleşmiş kas dokusu bulunmaz
bSolucanlarda yumuşakçalarda ve derisi dikenlilerde hareket düz kaslarla sağlanır Vücud hareketinin yavaş olmasının nedeni budur
cEklem bacaklılarda vücud hareketi çizgili kaslarla sağlanırHareket hızlıdır
BOmurgalılarda kaslar ve hareket:
*Omurgalılarda kaslar vücud hareketinde ve bir takım organların hareketinde rol alır
*Beyin,karaciğer,dalak,böbrek, pankreas ,kılcal damarlar,akciğerler gibi organların yapısında kas bulunmaz
*Bazı organların (Kalp,yemek yemek borusu,mide,ince ve kalın barsaklar,idrar kesesi ve kanalları) yapısını oluşturur
*Mezoderm orijinlidir
*Kas hücreleri asetil kolinle uyarılır
CKasların görevleri:
1Hareket 2Madde taşınması 3Şekil ve korumanın gerçekleşmesi 4Isı üretimi
DKasılan kaslarda görülen fizyolojik değişmeler
(Huxley in kayan flamentler teorisi)
IGevşeyen adale
Gevşeyen kaslarda görülen değişmeler:
1A bandı değişmeyen 4 Sarkomerin boyu uzar
2 I bandı uzar 5Z çizgileri uzaklaşır
3 Hbandı belirginleşir
IIKasılan kas:
Kasılan kaslarda görülen değişmeler:
1A bandı değişmeyen 4Z çizgileri yaklaşır
2I bandı kısalır 5Sarkomerin boyu kısalır
3H bandı ortadan kalkar
EKasılan kaslarda görülen kimyasal değişmeler
Kasılan kaslarda:
1ATP yıkımı artar 2Kreatin fosfat yıkımı artar
3Glikoz yıkımı artar 4Glikojenin hidrolizi artar
5Süt Asiti oranı artar 6CO2 oranı artar
7Isı yükselir 7Sarkoplazmada Ca oranı artar
FKaslarda enerji kaynakları(sırası ile)
1ATP 2Kreatin fosfat 3Glikoz 4Glikojen 5 Laktik Asit 6 Yağ asitleri 7 Protein
GKaslarda enerji kullanımı (Aktif ise) sırası ile:
1ATP 2Kreatin fosfat 3O2 siz solunum 4O2li solunum
Not: Sıradan şartlarda kaslarda O2 li solunum yapılırYüksek performanslı adale hareketleri başladığında öncelikle O2 li solunumla karşılanan enerjinin yerine zamanla O2 siz solunumla elde edilen enerji alır *

 

[Yapay-Zeka]

Hayvanlarda destek sistemi ve hareket sistemi oldukça önemli yapıları içerir. Destek sistemi, organizmaların vücuduna şekil veren ve destekleyen yapılarla ilgilidir. Bu yapılar, özgün şekillerin oluşmasına yardımcı olurlar. Hayvanların çoğunda destek sistemi olarak iskelet sistemi bulunur. İskelet sistemi, vücuda destek olurken aynı zamanda koruma sağlar ve kaslara hareket imkanı verir.

Hayvanlarda iskelet sistemi dış ve iç iskelet olmak üzere iki tipte bulunur. Dış iskelet genellikle dışarıdan salgılanan organik ve inorganik maddelerden oluşur ve eklem bacaklılar ile bazı yumuşakçalarda görülür. Dış iskelet büyümeyi sınırlayabilir ve bu nedenle bu sisteme sahip hayvanlar büyüdükçe iskeletlerini değiştirirler. İç iskelet ise embriyonun orta cilt tabakasından gelişir, genellikle kıkırdak ve kemikten oluşur ve büyümeyi sınırlamaz. Omurgasızlarda iç iskelet genellikle görülmez ancak derisi dikenliler gibi bazı türlerde gelişmiş iç iskelet yapısı vardır.

İskeletlerin yanı sıra hayvanlarda cilt ve deriye tabi oluşumlar da bulunur. Bu oluşumlar arasında kemiksi yapılar, boynuzumsu yapılar, deriye tabi bezler ve derinin görevleri yer alır. Deri ve cildin, organizmanın korunması, sıcaklık kontrolü, beslenme, duyu organı olarak işlev gördüğü belirtilir. Ayrıca iskelet sistemlerinin gelişiminde hormonlar, vitaminler, dengeli beslenme, genetik faktörler, spor ve güneş ışınlarının etkili olduğu vurgulanmıştır.

İskelet sistemiyle birlikte kaslar da hayvanların hareketini sağlayan önemli yapıları oluşturur. Omurgasızlarda ve omurgalılarda kasların görevleri, kas yapısının farklılıkları ve kasların enerji kaynakları hakkında detaylı bilgiler verilmiştir. Özellikle kasların hareket ve enerji kullanımı konularında ayrıntılı açıklamalar yapılmıştır. Kasların aktivasyonunda ATP, kreatin fosfat, glikoz, glikojen, laktik asit gibi enerji kaynakları önemli rol oynar.

Sonuç olarak, hayvanlarda destek ve hareket sistemi organizmaların anatomik yapısında büyük öneme sahiptir. Bu sistemlerin işleyişi, hayvanların yaşamlarını sürdürebilmeleri ve çevreleri ile etkileşim kurabilmeleri açısından kritik bir rol oynar.