Haris El-Muhasibi

[SoruCevap]

HARİS ELMUHASİBÎ

Evliyanın buyuklerinden İsmi Haris bin Esed, kunyesi EbU Abdullah'tır Nefsini cok hesaba cekmesi sebebiyle Muhasibi denilmiştir 857 (H243)'de Bağdat'ta vefat etti

Aslen Bağdatlıdır Zamanında Bağdat'ın en buyuk alimlerindendi Yezid bin HarUn ve daha bircok alimden rivayette bulunmuştur Kendisinden de EbU Abbas bin MesrUk, Ahmed bin Hasan bin AbdulCebbar esSUfi, Cuneydi Bağdadi, İsmail bin İshak esSerrac, EbU Ali Huseyin bin Hayran elFakih ve daha başka buyuk alimler rivayette bulunmuşlardır İmamı Şafii hazretleri ile aynı asırda yaşamıştır Şafii mezhebindedir

Rivayet ettiği bir hadisi şerif şoyledir: Ebudderda hazretleri haber verdi ResUlullah efendimiz buyurdu ki: (Kıyamet gunu) Mizanda en ağır gelecek olan şey, guzel ahlaktır

Buyuk alim EbU Abdullah bin Hafif der ki: Buyuklerimizden beş kişiye uyunuz Diğerleri hakkında da doğruyu soyleyiniz Bu beş kişi şunlardır: Haris bin Esed elMuhasibi, Cuneyd bin Muhammed, EbU Muhammed Ruveym, EbU Abbas bin Ata, Amr bin Osman elMekki Bunlar, zahir ve batın ilimlerinin arasını birleştirmişlerdir

Harisi Muhasibi hazretleri elini şupheli bir yiyeceğe uzatınca, parmağının damarı hareket etmeye başlardı Eğer bu harekete mani olamazsa o yiyeceğin helal olmadığını anlar ve yemekten vaz gecip, yemezdi

Abdullah bin MeymUn der ki: Haris elMuhasibi hazretlerine, zuhd, dunyaya rağbet etmemek, nicin kıymetlidir? Bunun sebebi nedir? diye sual edildi O şoyle cevap verdi: Bunun beş sebebi vardır Birincisi, dunya insanı, bir cok meşakkat ve sıkıntılara duşurur İnsanın kalbini Allahu tealanın rızasından ve ahireti duşunmekten alıkor İkincisi, dunyayı sevenlerin derecesi, dunyaya rağbet etmeyenlerin derecesinden cok aşağıdadır Ucuncusu, dunyayı sevmemek, insanı Allahu tealaya yaklaştırır ve cennetliklerin derecelerine yukseltir Dorduncusu, dunyayı sevenlerin, kıyamet gununde hesapları uzun olur Beşincisi, Allahu tealanın katında dunyanın bir sinek kanadı kadar bile kıymeti yoktur(Burada ve benzeri yerlerde dunyanın manası: Allahu tealanın rızasından ve beğendiği şeylerden uzaklaştırıp, ahireti unutturan şeyler demektir)

Haris elMuhasibi hazretlerine sabrı sual ettiler O da: Sabır, Allahu tealadan gelen her şeyi hoş ve iyi bir şekilde karşılayıp, heyecan ve umidsizliğe duşmemek, sıkıntılı ve meşakkatli zamanlarda dayanıklı ve tahammullu olmaktırşeklinde cevap verdi

Ahmed bin Muhammed bin MesrUk anlatır: Haris elMuhasibi hazretlerine, Allahu tealaya muhabbetin, sevginin alameti nedir?diye sual edildi Soru soran şahsa; Senin bu hususta bir bildiğin var mı?dedi O zat: Evet şu ayeti kerimede mealen; Ey sevgili Peygamberim! Onlara de ki, eğer Allahu tealayı seviyorsanız ve Allahu tealanın da sizi sevmesini istiyorsanız, bana tabi olunuz Allahu teala bana tabi olanları severbuyrulduğunu biliyorum Bu ayeti kerimeden, Allahu tealanın kullarını sevmesinin alametinin, ResUlullah efendimize tabi olmak ve O'na uymak olduğunu, anladımdedi Haris hazretleri bu cevabı cok beğendi

Buyurdular ki; Allahu teala kulunu sevdiği zaman, ona, farzların edası icin sevinc ve gayret verir

Bir kimsenin kalbinde Allahu tealanın korkusu kalmaz ve ahirette azap goreceğini unutursa, gunahları coğalır ve tehlikeli durumlara girer O zaman, iyi şeyleri idrak edip yapamaz, kotu şeylerin kotuluğunu gorup, ondan sakınamaz Nefsinin esiri olur Allahu tealanın katında kıymeti duşer Kalbi paslanıp, imanı zayıflar

Bir defasında ona, zuhd sahibi insanların dereceleri nasıldır?diye sordular O da şoyle buyurdu: Akıllarının derecesi ve kalblerinin temizliği kadardır Zahidlerin en ustunu, en akıllı olanıdır En akıllı olanlar, Allahu tealanın emirlerini iyi anlayıp, onları yerine getirmek icin butun gucleriyle calışanlardır Bunlar, dunyaya duşkun olmayıp, ahirete yonelenlerdir (Haram ve şuphelilerden sakınıp, mubahlara fazla dalmamak; dunyadan yuz cevirip, ahirete yonelmekle olur)