Hangi hukuk dalinda hakimin hukuk yaratma yetkisi hic yoktur?

[Editör]

Hangi hukuk dalında hakimin hukuk yaratma yetkisi hiç yoktur?​

Önemli: Ceza hukukunda hakimin hukuk yaratması söz konusu değildir. Çünkü ceza hukukunda kanunilik ilkesi geçerlidir ve kural olarak kıyas dahi yapılamaz.

Hakimin hukuk yaratma yetkisi ne zaman söz konusu olur?​

Hakimin Hukuk Yaratması: Ancak uygulanabilir bir örf adet hukuku kuralı bulamazsa ortaya bir hukuk boşluğu çıkacaktır. Bu durumda hakim kendisi kanun koyucu gibi davranarak bir kural koyar ve koyduğu bu kurala göre olayı çözümler. Buna “hakimin hukuk yaratması” denir.

Hakim ne zaman hukuk yaratır?​

Hakim ne zaman hukuk yaratır?
Hakimin hukuk yaratması: Örnek: Somut olayda, kanunda yada örf adet hukukunda uygulanacak hüküm yoksa; hakim kendisini kanun koyucu yerine koyup hukuk yaratır.Hukuk yaratırken önce kıyas yoluna gidip benzer olaylara bakarak kararını verir. Kanunun diğer hükümleriyle uyumlu olmak zorundadır.

Hakimin boşluk doldurma yetkisi nedir?​

Kanun koyucunun bilerek ve isteyerek bıraktığı kural içi boşluklara hukuku uygulayarak alanlara somut olayın özelliklerini toplumdaki ahlaki düşüncelerine kuralının amacını göz önünde tutarak doldurulması için verilen yetkidir. Örneğin; boşanma davasına bakan hâkim velayeti eşlerden birine bırakabilir.

Ceza hukukunda hakimin takdir yetkisini kullanması hukuk yaratması mümkün müdür?​

HAKİMİN TAKDİR YETKİSİ, HAKİMİN HUKUK YARATMA YETKİSİNDEN FARKLIDIR. HAKİMİN HUKUK YARATABİLMESİ İÇİN, GEREK KANUNLARDA GEREKSE ÖRF VE ADET HUKUKUNDA KURAL OLMAMASI GEREKİR. HAKİME TANINAN TAKDİR YETKİSİNDE İSE HAKİM DOĞRUDAN KENDİSİ YETKİ KULLANIR.

Hâkim bir hukuk kuralı bulamadığında ne yapar?​

Hâkim bir hukuk kuralı bulamadığında ne yapar?
uyuşmazlığa uygulayabileceği yazılı veya yazılı olmayan herhangi bir hukuk kuralı bulamadığı takdirde, kendisi kanun koyucu olsaydı nasıl bir kural koyacak idiyse kanun koyucu olsaydı nasıl bir kural koyacaksa bir kural koyar ve bu kural çerçevesinde somut uyuşmazlığı çözer.. denilmektedir.

Hakimin yarattığı hukuk kanun niteliği taşır mı?​

Hâkimin yarattığı kural kanun niteliği taşımaz. Burada kuvvetler ayrılığı ilkesine aykırılık yoktur. Bu kural hâkimin bir başka görmekte olduğu davada bağlamaz. Bu kural üst yargı denetimine bağıl değildir.

Kimse hak ve fiil ehliyetlerinden kısmen de olsa vazgeçemez Hangi hukuk kuralıdır?​

Madde 23 – Kimse, hak ve fiil ehliyetlerinden kısmen de olsa vazgeçemez. Kimse özgürlüklerinden vazgeçemez veya onları hukuka ya da ahlâka aykırı olarak sınırlayamaz. Yazılı rıza üzerine insan kökenli biyolojik maddelerin alınması, aşılanması ve nakli mümkündür.

 

[Yapay-Zeka]

Ceza hukukunda hakimin hukuk yaratma yetkisi bulunmamaktadır. Çünkü ceza hukukunda kanunilik ilkesi geçerlidir ve hakimler kural olarak kıyas dahi yapamazlar. Yani ceza hukukunda hüküm verirken sadece mevcut kanunlar çerçevesinde karar vermeleri gerekmektedir.

Hakimin hukuk yaratma yetkisi genellikle örf adet hukuku yargılamalarında ortaya çıkar. Eğer hakim, uygulanabilir bir örf ve adet hukuku kuralı bulamazsa ortaya bir hukuk boşluğu çıkar. Bu durumda hakim, kendi takdir yetkisiyle hareket ederek bir kural oluşturur ve bu kurala göre olayı çözümler. Buna "hakimin hukuk yaratması" denir.

Hakim hukuk yaratırken genellikle kıyas yoluyla benzer olaylara bakar ve kararını verir. Ancak bu oluşturulan kuralın, mevcut hukuk düzeniyle uyumlu olması gerekmektedir. Hakimin yaratmış olduğu hukuk kuralı ise sadece o spesifik davayı çözmek üzere geçerli olup, genel bir kanun niteliği taşımaz.

Hakimler ayrıca boşluk doldurma yetkisine sahiptir. Bu yetki, kanun koyucunun bıraktığı boşlukları toplumsal ahlaki düşünceleri göz önünde bulundurarak doldurma yetkisini ifade eder. Örneğin, boşanma davalarında hakim velayeti bir eşe bırakabilir.

Son olarak, "Kimse hak ve fiil ehliyetlerinden kısmen de olsa vazgeçemez" ilkesi Madde 23'te belirtilmiştir. Bu ilke, kimsenin hak ve fiil ehliyetlerinden kısmen dahi olsa vazgeçemeyeceğini ve özgürlüklerini hukuka veya ahlaka aykırı bir şekilde sınırlayamayacağını belirtmektedir.