Hanbeli Mezhebi Hakkında bilgi

[SoruCevap]

EbU Abdillah Ahmed b Hanbel eşŞeybani'ye nisbet edilen mezhebin adı İslam'da dort buyuk fıkıh mezhebin birisi Ahmed b Hanbel 164780 yılında Bağdad'ta doğdu 241855'te yine orada vefat etti Buyuk babası Hanbel Horasan bolgesinde bulunan Serahs Vilayeti'nin valisi idi Babası Muhammed b Hanbel de komutanlık gorevi ustlenmiş bir askerdi Hanbel ailesi, Ahmed'in doğumuna yakın bir sırada Bağdad'a gelmiş ve orada yerleşmişti

Ahmed b Hanbel once Kur'an'ı hıfzetmiş, daha sonra arapca, hadis gibi ilimleri, sahabe ve tabiilere ait rivayetleri, Hz Peygamber'in, sahabe ve tabiilerin hayatlarını incelemekle ilim calışmalarına başlamıştır Ozellikle hadis ilmi icin Basra, KUfe, Mekke, Medine, Şam, Yemen ve elCezire'yi dolaşmış, uzun bir sure İmam Şafii'ye (o 204819) talebelik etmiştir Hatta bu yuzden O'nu Şafii mezhebinden sayanlar bile olmuştur Boylece O'nun başlıca fıkıh ustadı İmam Şafii'dir Şafii, O'nun hakkında şoyle demiştir: Ben Bağdad'tan ayrıldım ve orada Ahmed b Hanbel'den daha alim ve daha faziletli kimse bırakmadım(elHudari, Tarihu'tTeşrii'lİslami, terc Haydar Hatipoğlu, s 260, 261)

Ahmed b Hanbel, EbU Hanife'nin (o150767) oğrencisi ve devrin unlu baş kadısı EbU YUsuf'tan (o182798) fıkıh ilmi aldı Rivayetle dirayeti birleştiren bir yol izledi O, hukmu hadisten cıkarır, bu hukme yeni bir takım meseleleri kıyas ederdi Bu arada Yemen'e giderek, San'a'da Abdurrezzak b Hemmam'la (o 211826) goruştu Orada iki yıl kadar kalarak O'ndan ezZuhri ve İbnu'lMuseyyeb yoluyla gelen bircok hadisleri aldı(Muhammed EbU Zehra, İslam'da Fıkhi Mezhepler Tarihi, Terc Abdulkadir Şener, İstanbul 1976, s 423 vd)

Adının ilim, zuhd ve takva ile birlikte yayılışı toplumu onun ilmine yoneltti Mescid'eki derslerini izleyenlerin sayısının beş bine kadar ulaştığı nakledilir Derslerinde dikkati ceken uc husus şudur

a) Onun meclisine ciddiyet, vakar, tevazu ve ruhi huzur hakimdi Kendisi şaka ve alay etmeyi sevmezdi

b) Dersinde, ancak hadisleri rivayet etmesi istendiği zaman anlatırdı Hadis rivayetinde hafızasına guvenmez, Hz Peygamber'e soylemediği şeyi isnad etmemek icin yazılı metne bakarak nakiller yapardı Kendisine sorulmadıkca konuşmazdı

c) Verdiği fetvaların yazılıp nakledilmesini menederdi Ona gore yazılması gereken ilim, ancak Kitap ve Sunnet'ten ibaret idi Ahmed b Hanbel'in goruşu bu olmakla birlikte oğrencileri kendisinden ciltler dolusu kitaplar rivayet etmişlerdir(Zehebi, Tercemetu Ahmed b Hanbel, Musned'in baştarafı, Mektebetu'lMaarif tab'ı, Mısır, ty); EbU Zehra, age, s 437)

Halife Me'mUn'un ortaya attığı Kur'an'ın mahlUk (sonradan yaratılmış) olduğu fikrini İbn Hanbel kabul etmedi, muhakeme edilerek zindana atıldı Dayak yedi, kendisine işkence yapıldı, fakat yine inancından taviz vermedi (Ahmed b Hanbel'in hal tercemesi icin bk elHatibu'lBağdadi, TarihU Bağdad, Mısır 1394 1931, IV, 412423; EbU Nuaym, Hılye, Mısır 135215, IX,161233; elBuhari, etTarihu'lKebir, Haydarabad 1360, I, 2, 5; İbn Hallikan, Vefeyatu'lAyan, Kahire 13671948, I, 4749; İbn Ebi Ya'la, Tabakalu'lHanabile, Kahire 13781952, I, 420: İbnu'lCevzi; Menakıbu'lİmam Ahmed, Mısır 1349; ezZehebi, Tezkiretu'lHuffaz, Haydarabad 13751955, I, 431432; Tarihu'lİslam, I, 58131 (Ahmed Muhammed Şakir'in Musned neşri mukaddimesi); EbU Zehra, Ahmed b Hanbel, Kahire 1949; Fuat Sezgin, GAS, I, 502509)