Enerji, Enerji Çeşitleri, Kinetik Enerji, Potansiyel Enerji, Özellikleri
ş yapabilme yeteneğine enerji denir. (E)ile gösterilir. Skaler bir niceliktir.
Doğada; ışık, ısı, mekanik, kimyasal nükleer ve elektrik gibi çeşitleri vardır.
Bütün bu enerjiler doğada iki ayrı şekilde bulunur.
1) Kinetik Enerji
2) Potansiyel Enerji
Kinetik Enerji:
Hareket halindeki cisimlerin sahip oldukları enerjiye denir. (Ek) ile gösterilir.
Kütlesi m ; hızı V olan bir cismin kinetik enerjisi; Ek=½.m.V2 ile verilir. Bu bağıntıya göre cismin kinetik enerjisi V2 ile
orantıdır. (m=sabit)
Birimler:
Ek (Joule) = ½ m (kg) .V2 (m/s)2
İş – Kinetik Enerji Teoremi:
Sonuç:bir cisme etki eden bileşke kuvvetin yaptığı iş cismin kinetik enerjisindeki değişmeye eşittir. Bileşke kuvvet hızlandırıcı ise kinetik enerji artar , yavaşlatıcı ise kinetik enerji azalır.
Elde ettiğimiz bu eşitliğe göre bir cisme etki eden kuvvet cismin birim yoldaki kinetik enerji değişimine eşittir.
Sabit bir bileşke kuvvetin etkisinde kalan cisim devamlı hızlanır ve kinetik enerjisi artar. Böyle bir cismin kinetik enerji-yol grafiği şekildeki gibi olur.
Örnek:
Sürtünmesiz yatay düzlemde durmakta olan bir cisme yatay doğrultuda uygulanan kuvvetin yet değiştirmeye bağlı değişim grafiği şekildeki gibidir.
Cismin 12. metrede kazandığı kinetik enerji kaç joule dur?
Çözüm:Grafiğin altındaki alan yapılan işi verir. Yapılan iş cismin kazandığı kinetik enerjiye eşittir.
Potansiyel Enerji
Cisimlerin durumlarından veya konumlarından dolayı sahip oldukları enerjiye potansiyel enerji denir. Ep ile gösterilir.
Potansiyel enerji depo edilebilen bir enerjidir. Bir yayı sıkıştırır ve ya gerersek , yayı sıkıştırmak veya germek için uyguladığımız kuvvetin yaptığı iş sıkışmış ve ya gerilmiş olan yayda potansiyel enerji olarak depo edilir.
Potansiyel enerjisi olan sistemler , bu enerjilerini harcayarak iş yapabilirler.
A) Yayın Potansiyel Enerjisi:
Yukarıdaki şekillerde görüldüğü gibi m kütleli V0 hızlı cisim yaya yavaşça çarpınca yay sıkışır. Cisim yaya bir kuvvet uygulamış yay da cisme aynı büyüklükte ve ters yönde (bilgi yelpazesi.net) bir tepki göstermiştir.
Yayın sıkışması esnasında yayı sıkıştıran cismin hızı dolayısıyla kinetik enerjisi azalmış , buna karşı yay aynı miktar potansiyel enerji kazanmıştır.
Yay sabiti k olan bir yayın x kadar sıkıştırılmasıyla kazandığı potansiyel enerji : Ep = ½kx2 bağlantısıyla hesaplanır.
B) Yeryüzü Yakınlarında Yerçekimi Potansiyel Enerjisi
Yeryüzünden belli bir yükseklikte bulunan ve kütlesi yerin kütlesine nazaran çok küçük olan bir cisim serbest bırakıldığında yere doğru hareket eder. Bu sırada potansiyel enerji azalırken kinetik enerji atmıştır.
Yeryüzünden belli bir yükseklikte bulunan bir cisim aynı zamanda hareket halinde ise bu cismin hem potansiyel enerjisi ve hem de kinetik enerjisi vardır. Bu enerjiler ;
Ep= m.g.h , Ek= ½mv2 şeklinde yazılır ve toplam enerji;
E = Ep+Ek= m.g.h+½mV 2 olur.
Cisim aşağıya doğru düşmeye başladığı anda potansiyel enerjisi azalırken kinetik enerjisi artar.
ş yapabilme yeteneğine enerji denir. (E)ile gösterilir. Skaler bir niceliktir.
Doğada; ışık, ısı, mekanik, kimyasal nükleer ve elektrik gibi çeşitleri vardır.
Bütün bu enerjiler doğada iki ayrı şekilde bulunur.
1) Kinetik Enerji
2) Potansiyel Enerji
Kinetik Enerji:
Hareket halindeki cisimlerin sahip oldukları enerjiye denir. (Ek) ile gösterilir.
Kütlesi m ; hızı V olan bir cismin kinetik enerjisi; Ek=½.m.V2 ile verilir. Bu bağıntıya göre cismin kinetik enerjisi V2 ile
orantıdır. (m=sabit)
Birimler:
Ek (Joule) = ½ m (kg) .V2 (m/s)2
İş – Kinetik Enerji Teoremi:
Sonuç:bir cisme etki eden bileşke kuvvetin yaptığı iş cismin kinetik enerjisindeki değişmeye eşittir. Bileşke kuvvet hızlandırıcı ise kinetik enerji artar , yavaşlatıcı ise kinetik enerji azalır.
Elde ettiğimiz bu eşitliğe göre bir cisme etki eden kuvvet cismin birim yoldaki kinetik enerji değişimine eşittir.
Sabit bir bileşke kuvvetin etkisinde kalan cisim devamlı hızlanır ve kinetik enerjisi artar. Böyle bir cismin kinetik enerji-yol grafiği şekildeki gibi olur.
Örnek:
Sürtünmesiz yatay düzlemde durmakta olan bir cisme yatay doğrultuda uygulanan kuvvetin yet değiştirmeye bağlı değişim grafiği şekildeki gibidir.
Cismin 12. metrede kazandığı kinetik enerji kaç joule dur?
Çözüm:Grafiğin altındaki alan yapılan işi verir. Yapılan iş cismin kazandığı kinetik enerjiye eşittir.
Potansiyel Enerji
Cisimlerin durumlarından veya konumlarından dolayı sahip oldukları enerjiye potansiyel enerji denir. Ep ile gösterilir.
Potansiyel enerji depo edilebilen bir enerjidir. Bir yayı sıkıştırır ve ya gerersek , yayı sıkıştırmak veya germek için uyguladığımız kuvvetin yaptığı iş sıkışmış ve ya gerilmiş olan yayda potansiyel enerji olarak depo edilir.
Potansiyel enerjisi olan sistemler , bu enerjilerini harcayarak iş yapabilirler.
A) Yayın Potansiyel Enerjisi:
Yukarıdaki şekillerde görüldüğü gibi m kütleli V0 hızlı cisim yaya yavaşça çarpınca yay sıkışır. Cisim yaya bir kuvvet uygulamış yay da cisme aynı büyüklükte ve ters yönde (bilgi yelpazesi.net) bir tepki göstermiştir.
Yayın sıkışması esnasında yayı sıkıştıran cismin hızı dolayısıyla kinetik enerjisi azalmış , buna karşı yay aynı miktar potansiyel enerji kazanmıştır.
Yay sabiti k olan bir yayın x kadar sıkıştırılmasıyla kazandığı potansiyel enerji : Ep = ½kx2 bağlantısıyla hesaplanır.
B) Yeryüzü Yakınlarında Yerçekimi Potansiyel Enerjisi
Yeryüzünden belli bir yükseklikte bulunan ve kütlesi yerin kütlesine nazaran çok küçük olan bir cisim serbest bırakıldığında yere doğru hareket eder. Bu sırada potansiyel enerji azalırken kinetik enerji atmıştır.
Yeryüzünden belli bir yükseklikte bulunan bir cisim aynı zamanda hareket halinde ise bu cismin hem potansiyel enerjisi ve hem de kinetik enerjisi vardır. Bu enerjiler ;
Ep= m.g.h , Ek= ½mv2 şeklinde yazılır ve toplam enerji;
E = Ep+Ek= m.g.h+½mV 2 olur.
Cisim aşağıya doğru düşmeye başladığı anda potansiyel enerjisi azalırken kinetik enerjisi artar.